Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν είναι πολλές οι φορές που κάποιο ζώο άφησε το στίγμα του για τη δράση του. Διάσημη έχει γίνει η Dolly, το πρώτο θηλαστικό που κλωνοποιήθηκε το 1996, η Laika, το πρώτο έμβιο ον που βγήκε στο διάστημα το 1957 ή ο Hachiko, που έμεινε πιστός στο αφεντικό του περιμένοντάς τον στον σταθμό του τρένου από το 1925 έως το 1935. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις ζώων που η προσφορά τους δεν έγινε ευρύτερα γνωστή ως έπρεπε. Ο λόγος εδώ για τον Togo, ένα σκυλάκι από τη βόρεια Αλάσκα, που ήταν ο οδηγός μιας αποστολής για την παροχή φαρμάκων στο χωριό Nome. Ας πάρουμε, όμως, στο σημείο αυτό, την ιστορία μας από την αρχή.
Η περιοχή του Nome μέχρι το 1899 ήταν ένα απλό συνοριακό χωριό της Αλάσκας, αλλά από το 1901 και εξής παρατηρούμε μια κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού, λόγω της εύρεσης χρυσού στο έδαφός της. Έτσι, από ένα απλό χωριό εξελίχθηκε σε μια σημαντική πόλη το 1901, με τους κατοίκους της να υπολογίζονται γύρω στις 12.500. Η αύξηση αυτή οφείλεται ασφαλώς στις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στα ορυχεία, με ανθρώπους να έρχονται στο παγερό αυτό μέρος από διάφορα σημεία. Ένας από αυτούς ήταν και ο Νορβηγός Leonhard Seppala ή αλλιώς Sepp, που κατέφτασε στην πόλη για να εργαστεί στα ορυχεία. Ωστόσο, οι συνθήκες δεν ήταν αυτές που περίμενε, με αποτέλεσμα να στραφεί σε μια άλλη ενασχόληση, τελείως διαφορετική. Αυτή η νέα δουλειά ήταν η φροντίδα και εκπαίδευση των σκύλων του ορυχείου, έτσι ώστε να τρέχουν με το έλκηθρο τόσο σε αγώνες όσο και σε ειδικές αποστολές.
Μάλιστα, μια από τις πρώτες του δουλειές ήταν να εκπαιδεύσει μερικά κουτάβια, ράτσας «χάσκι» από τη Σιβηρία, για λογαριασμό του συμπατριώτη του κι εξερευνητή Roald Amundsen, που σκόπευε να ταξιδέψει με έλκηθρο στον Βόρειο Πόλο. Τελικά, όμως, τα γεγονότα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ανέβαλαν αυτά τα σχέδια και τα σκυλιά πέρασαν στον Sepp ως δώρο. Η μεγάλη τους αντοχή και η ταχύτητά τους επέτρεψε στον νέο τους ιδιοκτήτη να λάβει μέρος σε αγώνες με έλκηθρο, τους All Alaska Sweepstakes (διαδρομή 408 μιλίων), κερδίζοντας την πρώτη θέση τρεις φορές διαδοχικά, από το 1915.
Ανάμεσα στα κουτάβια που πήρε ήταν και ένα μικρό κουτάβι που γεννήθηκε το 1913, αλλά είχε κάποια θέματα υγείας και έτσι ανέλαβε την φροντίδα του η σύζυγος του Sepp. Του έδωσαν το όνομα Togo, από τον Ιάπωνα ναύαρχο Heihachiro Togo. Αυτή η προσωπική σχέση που είχαν αναπτύξει δημιούργησε μια ιδιαίτερη σχέση ανάμεσα στους δυο τους. Λόγω του ασθενικού του οργανισμού, ο Sepp δεν τον ενέτασσε στην ομάδα των σκυλιών του στο έλκηθρο, θεωρώντας πως δεν θα ανταπεξέλθει. Ο Togo, όμως, το έσκαγε από το σπίτι και τους ακολουθούσε στην προπόνηση. Αυτό το γεγονός οδήγησε τον εκπαιδευτή να εντάξει το ζωηρό κουτάβι στην ομάδα, αρχικά στην πίσω σειρά και με το πέρασμα του χρόνου ανέβαινε, μέχρι που έφτασε στην κορυφή οδηγώντας τον έλκηθρο. Αυτό ήταν το παρασκήνιο της ιστορίας για τη σχέση των δυο πρωταγωνιστών μας, που θα έρθουν ξανά στην επιφάνεια το 1925.
Το διάστημα μεταξύ 1924-1925 είχε ξεσπάσει στην ευρύτερη περιοχή του Nome μια επιδημία διφθερίτιδας, μια λοίμωξη του αναπνευστικού που προσβάλλει κυρίως παιδιά. Η περιοχή είχε ταλαιπωρηθεί παλαιότερα και από την ισπανική γρίπη του 1918 με μεγάλο αριθμό νεκρών. Τον χειμώνα, όμως, του 1924 είχε αρχίσει να εμφανίζεται και η διφθερίτιδα, αλλά δεν έγινε αντιληπτή αμέσως, με μια πρώτη διάγνωση να επικεντρώνεται στην αμυγδαλίτιδα, καθώς τα συμπτώματα ομοίαζαν. Όσο περνούσε ο καιρός και αυξάνονταν τα κρούσματα η ανησυχία μεγάλωνε και ο γιατρός Curtis Welch κατέληξε πως πρόκειται για διφθερίτιδα, θέτοντάς τους σε καραντίνα. Για κακή τους τύχη, τα αποθέματα αντιτοξίνης είχαν λήξει. Η πρόσβαση στην πλησιέστερη πόλη ήταν αδύνατη να γίνει με τα μέσα της εποχής, διότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες και ο παγετός έκαναν αδύνατη τη μεταφορά αντιτοξίνης, είτε με πλοίο -αφού είχε παγώσει το νερό-, είτε με αεροπλάνο, είτε με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
Σε αυτό το σημείο ζητήθηκε η συνδρομή του Sepp και του δωδεκάχρονου Togo, που, στις 27 Ιανουαρίου 1925, με το έλκηθρό τους, θα πήγαιναν μέχρι το Nenana, για να πάρουν τη σωτήρια θεραπεία. Η διαδρομή έμεινε γνωστή ως “The Great Run of Mercy” και μέσα από αυτή θα μεταφέρονταν οι αναγκαίες 300.000 φόρμουλες. Το σχέδιο προέβλεπε πως θα ξεκινούσαν δυο ομάδες, η μια από το Nome και η άλλη από το Nenana, έτσι ώστε να συναντηθούν στα μέσα της απόστασης που ήταν το Nulato. Το κομμάτι που ανέλαβε ο Sepp ήταν αυτό με τη μεγαλύτερη δυσκολία, αφού η αστάθεια και η ολισθηρότητα του εδάφους ήταν μεγάλα εμπόδια, ενώ και η θερμοκρασία δυσχέρανε την κατάσταση, καθώς έφτασε στους -35 βαθμού Κελσίου, με τον άνεμο να τους μαστιγώνει σε κάθε τους βήμα. Αλλά η μεγάλη εμπειρία του από τους αγώνες, αλλά και η καλή του σχέση με τα σκυλιά αποτέλεσαν τους παράγοντες για την επιλογή του.
Η απόσταση που κάλυψαν ήταν περίπου 261 μίλια, ξεπερνώντας τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα τελευταία 100 μίλια, όμως, έμελλε να τα κάνει μια άλλη ομάδα, αυτή του Gunner Kaasen και του οδηγητή σκύλου του, Balto, παίρνοντας όλη τη δόξα. Ναι, ο Balto είναι ο γνωστός σκύλος που έχει γίνει ταινία κινουμένων σχεδίων από την Disney και έχει στηθεί προς τιμήν του άγαλμα στο Central Park της Νέας Υόρκης το 1925. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος ήταν ο παραγκωνισμός των πρωταγωνιστών μας και άλλων 150 σκύλων και 18 ανθρώπων που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της αποστολής
Έπρεπε να περάσουν αρκετές δεκαετίες για να γίνει ευρύτερα γνωστή η ιστορία του και να ανεγερθεί για τον Togo ένα μνημείο στο Seward Park της Νέας Υόρκης το 2001, ως ένα μικρό δείγμα της αναγνώρισης της προσφοράς του, ενώ δημιουργήθηκε και ταινία το 2019, με τη δράση του μικρού αυτού ήρωα. Το τέλος του ακούραστου αυτού σκύλου ήρθε το 1929, ενώ το αγαπημένο του αφεντικό έφυγε από τη ζωή το 1967, σε ηλικία 89 ετών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Salisbury Gay, Salisbury Laney (2003), The cruelest miles: The heroic story of dog and men in a race against an epidemic, W.W. Norton & Company
- When a deadly disease gripped an Alaskan town, a dog served the day – but history hailed another (2020), από την ιστοσελίδα National Geographic, διαθέσιμο ΕΔΩ
- What’s Fact and What’s Fiction in Togo (2020), από την ιστοσελίδα Slate, διαθέσιμο ΕΔΩ
- “Togo” (2019), από την ιστοσελίδα History vs Hollywood, διαθέσιμο ΕΔΩ
