Της Μυρτώς Κατσούλη,
Μετά από την απολύτως αιτιολογημένη αντίδραση του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, κατά της Ολλανδής δημοσιογράφου, Ingeborg Beugel, η οποία ξεπέρασε τα όρια άσκησης της γόνιμης κριτικής, είναι προφανές ότι δημιουργήθηκε μεγάλη ένταση τόσο εξαιτίας του δημοσιογραφικού τόνου της όσο και λόγω του περιεχομένου της ερώτησής της. Ο Πρωθυπουργός πιέστηκε να προβεί σε οργισμένες απαντήσεις, προκειμένου να αποκρούσει τους κατηγορηματικούς χαρακτηρισμούς της, τους ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς της και την ανυπόστατη επιχειρηματολογία της.
Το ζήτημα το οποίο προκύπτει και οι προβληματισμοί που τίθενται, σαφώς, δεν αφορούν μόνο τη δυσδιάκριτη γραμμή μεταξύ ορθής άσκησης του δημοσιογραφικού λειτουργήματος και της κριτικής των πολιτικών προσώπων και δρώμενων. Οι ίδιοι προβληματισμοί περιλαμβάνουν και την πέραν του δέοντος ανάμιξη των δημοσιογράφων στην επικαιρότητα για την εξυπηρέτηση ωφελιμιστικών σκοπών. Ειδικά σε καιρούς όπου η ασφαλής είδηση αποτελεί το όπλο του κυριάρχου λαού, τόσο για την ακώλυτη ενημέρωσή του] όσο και για τη σφαιρικότερη αντίληψή περί των τεκταινόμενων, το έργο των δημοσιογράφων πρέπει να περιβάλλεται από έναν αυστηρώς τηρούμενο κανονιστικό οδηγό, ελεύθερο από αντιδεοντολογικά και προπηλακιστικά κελεύσματα.
Στα προαναφερθέντα συγκαταλέγεται η συνεχώς αυξανόμενη τάση για πολιτικά επηρεασμένη δημοσιογραφία, με τους εκπροσώπους της να λειτουργούν υπό τον έλεγχο πολιτικοοικονομικών συμφερόντων και να αναπαράγουν τις ειδήσεις διαστρεβλωμένες, αλλοιώνοντας το έργο τους και παραπλανώντας την κοινή γνώμη. Τα πολιτικά κίνητρα αφήνουν και επιβάλλουν στους δημοσιογράφους να διαφοροποιούν, κατά το δοκούν, την ουσία της επικαιρότητας, ώστε να παρεισφρέουν στις εξελίξεις, καταχρώμενοι την εξουσιαστικό φαινόμενο της είδησης στην πολιτικοκοινωνική συνείδηση των ατόμων. Φυσικά, για την αποφυγή των απόλυτων γενικεύσεων, η πρακτική αυτή δεν αποτελεί τον κανόνα στην άσκηση της δημοσιογραφίας, ωστόσο είναι αρκετά συχνή, αμαυρώνοντας, δυστυχώς, σε μεγάλο βαθμό την αξιοπιστία του κλάδου.
Το υποκειμενικό στοιχείο στην είδηση είναι αδύνατον να εκλείπει. Το πρόβλημα εναπόκειται στο γεγονός ότι οι δημοκρατικοί θεσμοί μετατρέπονται σε έρμαιο της πολιτικά επηρεασμένης δημοσιογραφίας, η οποία, με τη δύναμη των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), είναι ικανή, αν όχι να ανατρέψει, να υπονομεύσει το πολίτευμα. Αυτό συμβαίνει, διότι η αποκαλούμενη ως «τέταρτη εξουσία» πολύ συχνά αποτελεί φερέφωνο των εμπλεκομένων στους κόλπους της συμβατικής εξουσίας, οι οποίοι χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ, με απώτερο σκοπό τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης για την εδραίωση των δικών τους συμφερόντων. Κατά συνέπεια, οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι εξυπηρετούν αυτού του είδους τα συμφέροντα, υιοθετούν τη ρητορική της κενολογίας, επιδίδονται στον «κιτρινισμό» του Τύπου με ξύλινο λόγο και προσβλητικές εκφράσεις, στην κατάφωρη παραβίαση των προσωπικών δεδομένων, ώστε να παρουσιάσουν την όποια είδηση με υποκειμενικά κριτήρια, αδιαφορώντας πολλές φορές για τους νομικούς περιορισμούς και την ηθική δεοντολογία.
Η σχέση της δημοσιογραφίας με την πολιτική, τόσο σε ομαλές περιόδους του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι όσο και σε έντονες περιόδους κρίσης, πρέπει να είναι στενή, για τη διασφάλιση, κατ’ αρχήν, της δημοκρατίας. Και αυτό γιατί η ενεργός συμμετοχή του πολίτη στις συνταγματικά προβλεπόμενες δραστηριότητες, εντός του κράτους δικαίου, επιτυγχάνεται και με την αποτελεσματική συνδρομή της δημοσιογραφίας. Οι δημοσιογράφοι, σεβόμενοι τις πολιτειακές επιταγές, οφείλουν να λειτουργούν ως ελεγκτικός μηχανισμός της κυβερνητικής και εν γένει πολιτικής εξουσίας με γόνιμη κριτική διάθεση, ερευνώντας σκάνδαλα και πολιτικά ατοπήματα, επιτιμώντας τις αβελτηρίες, αλλά και την πολιτική φαυλότητα, οι οποίες προκύπτουν κατά περίπτωση και αλλοιώνουν το δημοκρατικό οικοδόμημα.
Άλλωστε, εμπεδώνοντας την πραγματική ισχύ των ΜΜΕ και αντιλαμβανόμενοι την ευθύνη που φέρουν ως διαχειριστές της, έχουν χρέος να αποτελούν τον δίαυλο διάδοσης των πολιτικών αντιλήψεων και θεωριών. Πρέπει να ασκούν τον πληροφοριακό τους ρόλο, αναφορικά με την πολιτική δράση και συμπεριφορά των ταγών της χώρας, αλλά και του διεθνούς στερεώματος, προκειμένου να πριμοδοτούν τη δράση και την ενασχόληση των πολιτών με τα γεγονότα της επικαιρότητας και τις πανταχού αλήθειες.
Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι οι δημοσιογράφοι είναι κατά έναν τρόπο οι διαμεσολαβητές μεταξύ της πραγματικότητας που κοινωνούν μέσω της είδησης με τον πολίτη, για αυτό και το βάρος της διατήρησης της ακεραιότητας του ρόλου τους είναι μεγάλο. Το φαινόμενο της έλλειψης εμπιστοσύνης των πολιτών προς την εκάστοτε κυβερνητική εξουσία, που οφείλεται και στην επηρεασμένη και φαύλη άσκηση του λειτουργήματος της δημοσιογραφίας, είναι καιρός να εκλείψει από τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική αντίληψη και να διατρανώσει τον ρόλο της, εντός του δημοκρατικού πολιτεύματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μητσοτάκης: Η ερώτηση ολλανδής δημοσιογράφου για τις επαναπροωθήσεις που εκνεύρισε τον πρωθυπουργό, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- PM bristles at Dutch journalist’s accusations of pushbacks, ekathimerini.com, διαθέσιμο εδώ
