Της Δήμητρας Δρίτσα,
Ρατσισμός, μία έννοια που μαστίζει τις σημερινές κοινωνίες. Ο ρατσισμός είναι το μίσος και ο φόβος που νιώθουμε απέναντι σε κοινωνικές ομάδες, οι οποίες διαθέτουν διαφορετικό φύλο, θρησκεία, χρώμα ή έχουν άλλα χαρακτηριστικά που τους διαχωρίζουν από εμάς. Είναι η αντίληψη ότι όλοι οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι μεταξύ τους και ότι κάποιοι κυριαρχούν και κάποιοι άλλοι είναι πιο αδύναμοι μπροστά στα «ανώτερα» αυτά όντα. Υπάρχουν αρκετές κατηγορίες ρατσισμού, όπως για παράδειγμα ο εθνικός ρατσισμός, ο κοινωνικός ρατσισμός, ο φυλετικός ρατσισμός, αλλά βιώνουμε και άλλες μορφές του στη σημερινή κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, όλοι είμαστε ίσοι. Είναι μία πρόταση που πρέπει να μας ενώνει και όχι να μας χωρίζει. Ο κάθε άνθρωπος έχει τα δικαιώματά του που τα αποκτά από τη στιγμή που θα γεννηθεί και τα χάνει αυτόματα μόλις φύγει από τη ζωή.
Ζούμε σε κοινωνίες όπου ο ρατσισμός μαστίζει και ολοένα αυξάνεται, βλέπουμε συχνά τέτοιου είδους σκηνικά να εκτελούνται μπροστά μας, σε κάθε σημείο της χώρας. Κάποια παραδείγματα ρατσιστικών συμπεριφορών είναι οι φυλετικές διακρίσεις, ο ρατσισμός που υπάρχει ανάμεσα σε φυλές και η υποτίμηση των μεταναστών, που θεωρούνται ότι είναι οι «αποδιοπομπαίοι τράγοι», δηλαδή αυτοί που φταίνε για όλα τα δεινά των κοινωνιών και συχνά στοχοποιούνται από τους γύρω τους. Ακόμα ένα δείγμα ρατσισμού είναι οι διακρίσεις ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς, ο σεξισμός, δηλαδή η υποτίμηση του γυναικείου φύλου ως κατώτερου του ανδρικού θεωρώντας τη γυναίκα ως αντικείμενο, ως κάτι που δε διαθέτει δικαιώματα και χειραγωγείται από τον άντρα της, ο επαγγελματικός διαχωρισμός, η περιθωριοποίηση ατόμων που είναι διαφορετικά από εμάς κ.α. Επίσης, είναι η αδιαφορία για τα άτομα με ειδικές ανάγκες που δεν τους δίνονται ευκαιρίες δουλειάς και αποκατάστασής τους κοινωνικά αλλά και οικονομικά. Ο ρατσισμός έχει πολλές μορφές, κάποιες κυριαρχούν και κάποιες δεν υπάρχουν τόσο συχνά στο προσκήνιο.
Οι άνθρωποι δεν γεννιούνται ρατσιστές, υπάρχουν ισχυροί παράγοντες πίσω από τις αντιλήψεις που σχηματίζουν για τον κόσμο. Ο πιο ισχυρός παράγοντας είναι η οικογένεια, όλα ξεκινούν από εκεί, μέσα σε κάθε οικογένεια ο κάθε άνθρωπος από τα παιδικά του χρόνια διαπλάθει τη δική του αντίληψη με βάση τις αντιλήψεις και τα στερεότυπα των γονιών τους. Σημαντικός παράγοντας που οδηγεί στα ρατσιστικά φαινόμενα και είναι εξίσου σημαντικός είναι η έλλειψη παιδείας και εκπαίδευσης. Ο άνθρωπος που δε διαθέτει γνώσεις και είναι αναλφάβητος μπορεί να κάνει ευκολότερα «κτήμα του» ό,τι του δοθεί έτοιμο καθώς δεν γνωρίζει πραγματικά τι γίνεται και θα το δεχτεί χωρίς να επεξεργαστεί πρώτα την πληροφορία που του δίνεται από τα άτομα γύρω του, επειδή πιστεύει πως αυτό είναι το σωστό. Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας αποτελούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που με τα προπαγανδιστικά γεγονότα για τους μετανάστες ή οποιαδήποτε άλλη ρατσιστική ενέργεια δημιουργούν μια πολύ διαφορετική εικόνα στο κοινό τους με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο φόβος και το μίσος τους απέναντι στους διαφορετικούς ανθρώπους. Ο φόβος του διαφορετικού αποτελεί γεγονός ρατσιστικού φαινομένου, καθώς οι άνθρωποι φοβούνται τη διαφορετικότητα των άλλων ανθρώπων, το θεωρούν ως κάτι ξένο κάτι που θα τους προξενήσει κακό.
Οι συνέπειες του ρατσισμού είναι πολύ σημαντικές, καθώς τα άτομα που δέχονται ρατσισμό από άλλους όμοιούς τους νιώθουν περιθωριοποιημένοι και χάνουν την αυτοεκτίμησή τους σαν άνθρωποι με αποτέλεσμα να κλείνονται στον εαυτό τους. Αυτό πολλές φορές μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους αυτούς σε αυτοκτονικές τάσεις, λόγω του ότι μένουν μόνοι χωρίς να λαμβάνουν αγάπη και συμπόνια από κανέναν γύρω τους. Με το να υπάρχει ρατσισμός στις κοινωνίες μας δεν αφήνουμε τον πολιτισμό μας να εξελιχθεί και να γνωρίσει και άλλους πολιτισμούς. Ο ρατσισμός αποξενώνει τους ανθρώπους μεταξύ τους, χτίζει φράγματα ανάμεσα στην επικοινωνία με τον συνάνθρωπό μας και χάνεται η ουσία της συνύπαρξής μας.
Μπορούμε να γίνουμε η αλλαγή που χρειάζεται η κοινωνία μας. Οι τρόποι αντιμετώπισης ρατσιστικών φαινομένων εξαρτώνται από τους ίδιους τους ανθρώπους. Η αναγνώριση της ισότητας είναι βασικός παράγοντας αλλά και η βάση της αρχής της ελευθερίας μας και της δικαιοσύνης στην ζωή των ανθρώπων. Η οικογένεια αποτελεί ίσως και τον πιο σημαντικό φορέα στη ζωή μας, καθώς από εκεί αρχίζει η διαμόρφωση του χαρακτήρα μας. Οι γονείς πρέπει να μαθαίνουν και να μιλούν διαρκώς στα παιδιά τους για το θέμα του ρατσισμού και της ισότητας όλων μας. Ο σεβασμός στη διαφορετικότητα είναι σημαντική αρετή ενός ανθρώπου σε μία κοινωνία. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πρέπει να ενθαρρύνουν το θέμα της ισότητας, καθώς πολλοί επηρεάζονται από την άποψη των δημοσιογράφων. Το σχολεία θα πρέπει να κάνουν διάφορες δράσεις πάνω στο θέμα του ρατσισμού, όπως να τους βάζουν ταινίες αντιρατσιστικού περιεχομένου και να δημιουργούν σκετσάκια που θα αναβιώνουν καταστάσεις που ζουν θύματα ρατσισμού έτσι ώστε να ευαισθητοποιούνται τα παιδιά και να μαθαίνουν να αγαπούν και να τους δείχνουν πως όλοι είμαστε ίσοι και ότι η διαφορετικότητα είναι αποδεκτή από όλους μας.
Εν κατακλείδι, το θέμα του ρατσισμού είναι πολύ λεπτό ζήτημα, το οποίο λύνεται βάζοντας ο καθένας το λιθαράκι του στην κοινωνία και χτίζοντας έτσι μια κοινωνία χωρίς κοινωνικούς φραγμούς και χωρίς ρατσιστικές αντιλήψεις. Όλοι είμαστε άνθρωποι, κάποιοι είναι λίγο διαφορετικοί από εμάς, όμως παραμένουν άνθρωποι, έχουν σώμα, μυαλό, φωνή, νόηση και θέλουν τη συμπαράσταση και την αγάπη των γύρω τους. Το φαινόμενο του ρατσισμού για να καταρριφθεί επιζητάει κοινωνίες με ανθρώπους οι οποίοι θα γίνονται μία μεγάλη αγκαλιά και θα αγκαλιάζουν αυτή τη διαφορετικότητα και θα την υποστηρίζουν. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι, είμαστε όμως όλοι ίσοι και αυτό είναι που μας ενώνει. Υπάρχουμε όλοι για τον ίδιο σκοπό, για να ζούμε αρμονικά στις κοινωνίες μας και να αγαπάμε τον πλησίον μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Όψεις του Ρατσισμού, socialpolicy.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ηλίας Σαραφίδης, «το αλφαβητάρι της έκθεσης», Ελληνοεκδοτική, Ιπποκράτους 82, Αθήνα πρώτη έκδοση Σεπτέμβριος του 2016, παρούσα έκδοση Αύγουστος του 2018
