Του Βασίλη Πλαΐτη,
Όταν μελετάμε τις στρατιωτικές φυσιογνωμίες μιας πολεμικής σύρραξης, τείνουμε να τις ερμηνεύουμε μονόπλευρα, ασχολούμενοι μόνο με τη στρατιωτική τους ικανότητα και τα επιτεύγματά τους στο πεδίο της μάχης. Όμως, μια τέτοια ανάλυση αγνοεί την προσωπικότητα των εν λόγω στρατιωτικών, που επηρέασε την πορεία της ιστορίας, με τρόπους λιγότερο φανερούς. Ένα παράδειγμα τέτοιου αξιωματικού είναι ο George Patton, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα με αξιοσημείωτες στρατιωτικές ικανότητες, που αποτελεί και το θέμα του παρόντος κειμένου.
Ο George Smith Patton ο Νεότερος γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου του 1885, στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α., σε μια σχετικά εύπορη οικογένεια. Η οικογένεια του πατέρα του είχε ιδιαίτερα πλούσιο παρελθόν, με ορισμένα μέλη της να συμμετέχουν στην Αμερικανική Επανάσταση και άλλα στον Αμερικανικό Εμφύλιο, στο πλευρό της Συνομοσπονδίας του Νότου (μεταξύ αυτών και ο παππούς του). Ο νεαρός Patton μαγεύτηκε από τις ιστορίες των προγόνων του. Παράλληλα, έπασχε από δυσλεξία, κάτι που επηρέασε τις βαθμολογικές του επιδόσεις σε μικρή ηλικία. Όμως, με την υποστήριξη των γονέων του και με το πείσμα του χαρακτήρα του, κατάφερε να αποφοιτήσει από το σχολείο με διακρίσεις. Μετά την αποφοίτησή του, το 1903, ενεγράφη στη Στρατιωτική Σχολή της Βιρτζίνια, από όπου είχαν αποφοιτήσει ο πατέρας και ο παππούς του. Εκεί, παρέμεινε μόλις έναν χρόνο, καθώς το 1904, μετά την παρέμβαση του πατέρα του, ενεγράφη στο West Point, τη διασημότερη στρατιωτική σχολή των Η.Π.Α. Στο West Point, ο Patton αρχικά δυσκολεύτηκε στο ακαδημαϊκό σκέλος και αναγκάστηκε να επαναλάβει το πρώτο του έτος. Όμως, η βελτίωση των επιδόσεών του, σε συνδυασμό με την αψεγάδιαστη στρατιωτική του συμπεριφορά, οδήγησαν στην τελική του αποφοίτηση, το 1909.
Οι πρώτες του τοποθετήσεις δεν τον ικανοποίησαν, επειδή θεωρούσε ότι δε βρισκόταν στο επίκεντρο της δράσης. Ωστόσο, χρησίμευσαν για να προβάλλει τις ικανότητές του σε ανώτερους αξιωματικούς και να κάνει σημαντικές γνωριμίες. Παράλληλα, το 1910, παντρεύτηκε την Beatrice Ayer, ενώ, το 1912, συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Στοκχόλμης και κατετάγη πέμπτος στο Πένταθλο. Τον Μάιο του 1916, ο Patton ηγήθηκε της πρώτης μηχανοκίνητης επίθεσης στην ιστορία του Αμερικανικού Στρατού, σκοτώνοντας τρεις αντάρτες. Ο Patton εντυπωσιάστηκε από την ταχύτητα των μηχανών και από τον αιφνιδιασμό που προκαλούσαν στον αντίπαλο. Αυτό φάνηκε και το 1917, όταν οι Η.Π.Α. ενεπλάκησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Patton ήταν ένας από τους πρώτους υπέρμαχους των αρμάτων μάχης, που πρωτοεμφανίστηκαν το 1917. Έτσι, τον Αύγουστο του 1918, έγινε διοικητής της 1ης Προσωρινής Ταξιαρχίας Τεθωρακισμένων και ανέλαβε άμεσα δράση. Επέμεινε να οδηγεί ο ίδιος τα στρατεύματά του από το μέτωπο, κάτι που είχε ως συνέπεια τον τραυματισμό του, στις 26 Σεπτεμβρίου. Δεν κατάφερε να συμμετάσχει σε άλλη μάχη, καθώς στις 11 Νοεμβρίου 1918 υπεγράφη η γερμανική ανακωχή, που σήμανε και το τέλος του πολέμου.
Το τέλος του πολέμου δεν άρεσε στον Patton, που εκθείαζε τον πόλεμο και επιζητούσε τη δόξα και την επιβεβαίωση από το περιβάλλον του. Ωστόσο, παρέμεινε δραστήριος, υποστηρίζοντας ενεργά τη χρήση των τεθωρακισμένων στο πεδίο της μάχης. Αν και η εξέλιξη της ιστορίας δικαίωσε την άποψη του Patton, πολλοί ήταν δύσπιστοι. Το 1932, αποφοίτησε από τη Ανώτατη Σχολή Στρατού των Η.Π.Α., η οποία προετοίμαζε τους αξιωματικούς για ανώτερα αξιώματα στον Αμερικανικό Στρατό. Όμως, εκείνη η περίοδος ήταν δύσκολη, καθώς αντιμετώπιζε προβλήματα αλκοολισμού, ενώ υπήρχαν φήμες περί εξωσυζυγικής σχέσης. Ο Patton κατόρθωσε να ανακάμψει, προήχθη σε συνταγματάρχη το 1938 και προετοιμάστηκε για τον επερχόμενο πόλεμο. Η εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, αποτέλεσε την αφετηρία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οδήγησε σε στρατιωτικό συναγερμό τις Η.Π.Α. Ο Patton προήχθη σε υποστράτηγο το 1941 και έγινε διοικητής της 2ης Μεραρχίας Τεθωρακισμένων, εντυπωσιάζοντας σε ασκήσεις στην αμερικανική ύπαιθρο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1941.
Μετά την εμπλοκή των Η.Π.Α. στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον Patton ανετέθη η Επιχείρηση Πυρσός, απέναντι στις Δυνάμεις του Άξονα στη Βόρεια Αφρική. Το στράτευμά του κατάφερε να νικήσει εύκολα στην Καζαμπλάνκα, όπου αποβιβάστηκε το καλοκαίρι του 1942, και συγκρότησε μια αμερικανική στρατιωτική βάση. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1943, ανέλαβε προσωρινά τη διοίκηση του 2ου Σώματος Στρατού, που μόλις είχε ηττηθεί από τις Δυνάμεις του Άξονα στην Τυνησία, υπό τον Erwin Rommel. Ο Patton κατόρθωσε να επιβάλλει την πειθαρχία στο στράτευμά του και να το εμπνεύσει με τους παροιμιώδεις λόγους του, που έγιναν χαρακτηριστικό της ηγεσίας του. Η τακτική του δούλεψε, με το 2ο Σώμα Στρατού να επιτυγχάνει τους στόχους του και με τον Patton να επιστρέφει στην Καζαμπλάνκα, για να σχεδιάσει την εισβολή στη Σικελία. Η εισβολή στη Σικελία ξεκίνησε στις 10 Ιουλίου, με τον Patton να ηγείται της 7ης Στρατιάς. Η 7η Στρατιά επιτέθηκε ταχύτατα και κατάφερε να καταλάβει τη Μεσσήνη στις 22, έναν κύριο στόχο της επιχείρησης. Όμως, τότε φάνηκαν και τα πρώτα «σύννεφα» πάνω από τον Patton: η κακή συνεργασία του με τους Βρετανούς ομόλογούς του και η εκτέλεση αιχμαλώτων από στρατιώτες του επιδείνωσαν τη θέση του. Ωστόσο, αυτό που αμαύρωσε τη φήμη του ήταν το χαστούκισμα δύο στρατιωτών σε στρατιωτικά νοσοκομεία, που δεν είχαν εμφανή τραύματα. Η διαρροή της ιστορίας στον Τύπο, παρά την προσπάθεια του Στρατού για το αντίθετο, και η λαϊκή αντίδραση οδήγησε τον Patton σε μια 11μηνη απραξία, μέχρι τον Αύγουστο του 1944.
Έως τότε, μετακινήθηκε στην Αγγλία, όπου, τον Γενάρη του 1944, ορίστηκε ως διοικητής της νεότευκτης 3ης Στρατιάς, την οποία οργάνωσε κατά τα δικά του πρότυπα. Παράλληλα, οι Σύμμαχοι, σε μια τολμηρή επιχείρηση αντικατασκοπείας, αποφάσισαν να τον ορίσουν ως διοικητή μιας υποτιθέμενης εισβολής με στόχο το Καλαί. Η επιχείρηση ήταν τόσο επιτυχημένη, που οι Γερμανοί διατήρησαν τμήματα του στρατού τους εκεί για αρκετούς μήνες μετά την πραγματική απόβαση στη Νορμανδία. Ο ίδιος ο Patton έφτασε στη Γαλλία τον Αύγουστο, οδηγώντας την 3η Στρατιά σε καταιγιστικές νίκες. Η έλλειψη εφοδίων οδήγησε σε παύση της επίθεσης και από τον Οκτώβριο ως τον Δεκέμβριο το μέτωπο μετακινούταν αργά. Η γερμανική επίθεση στις Αρδέννες αιφνιδίασε τα συμμαχικά στρατεύματα, όμως η άμεση στήριξη μονάδων του Patton στις αμυνόμενες μονάδες ήταν αποφασιστικής σημασίας στην εξέλιξη της μάχης. Το 1945, η 3η Στρατιά προήλαυσε στη Γερμανία, μέχρι τον Μάιο, όταν τελείωσε ο πόλεμος στην Ευρώπη. Παρά την επιθυμία του Patton να μεταφερθεί στο μέτωπο του Ειρηνικού, διορίστηκε στρατιωτικός κυβερνήτης της Βαυαρίας, υπεύθυνος για την αναδιάρθρωση του κρατικού μηχανισμού και την εκκαθάρισή του από τους Ναζί. Ο Patton, ωστόσο, δεν προχώρησε σε μαζικές εκκαθαρίσεις Ναζί, επειδή θεωρούσε ότι θα ήταν χρήσιμοι σε περίπτωση σύγκρουσης με τη Σοβιετική Ένωση, κάτι που οδήγησε στην αποπομπή του. Ανέλαβε τη διοίκηση της 15ης Στρατιάς, με σκοπό την καταγραφή της ιστορίας του πολέμου, κάτι που τον άφηνε παγερά αδιάφορο. Έτσι, έκανε ταξίδια στην Ευρώπη και τη Γερμανία. Σε ένα από αυτά, στις 9 Δεκεμβρίου 1945, τραυματίστηκε σοβαρά σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα. Μετά από 12 μέρες, πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια, σε νοσοκομείο της Χαϊδελβέργης. Ετάφη στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Λουξεμβούργο.
Η κληρονομιά του Patton αποτελεί αντικείμενο σύγκρουσης των ιστορικών, ακόμη και σήμερα. Από τη μια, οι στρατηγικές του, που βασίζονταν στην ταχύτητα, έκαναν ευρεία χρήση των νέων τεχνολογιών και επέφεραν μεγάλες νίκες για τους Συμμάχους. Από την άλλη, ο εγωισμός του αποδυνάμωνε τα επιτεύγματά του στο πεδίο της μάχης και τον απέτρεψε από την ανάληψη ενός σημαντικότερου ρόλου. Ο πύρινος λόγος του και η ειλικρίνειά του συνδυαζόταν με την ανεξέλεγκτη επιθετικότητα και την άσκηση βίας, όταν δεν πετύχαινε αυτό που ήθελε. Έπειτα, η αντιφατική του προσωπικότητα διχάζει τους ερευνητές, καθώς, αν και ανοιχτά ρατσιστής, υπό την εποπτεία του επιχείρησε ένα στρατιωτικό σώμα αποτελούμενο από Αφροαμερικανούς. Τέλος, παρά τη συνεχή του υποστήριξη στις νέες τεχνολογίες, ο Patton ήταν ένας ιδιαίτερα κρυψίνους άνθρωπος, ακόμη και με τάσεις προς τον μυστικισμό, διατάζοντας έναν επίσκοπο του στρατού να συντάξει μια προσευχή για τη βελτίωση του καιρού και πιστεύοντας ότι ήταν μια μετενσάρκωση μεγάλων στρατιωτικών του παρελθόντος. Αυτά τα στοιχεία συνέθεσαν τον George Patton, έναν ιδιαίτερα επιτυχημένο στρατιωτικό με έναν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο χαρακτήρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Axelrod A. (2006), Patton: A Biography, New York: Palgrave Macmillan
- Prioli, Carmine A. (1987), King Arthur in Khaki: The Medievalism of General George S. Patton Jr., Studies in Popular Culture vol. 10, no. 1: σελ. 42–50. Διαθέσιμο ΕΔΩ
- Lovelace, Alex (2021), George Patton, United States General, λήμμα από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
