Του Ζαχαρία Πάνου,
“Düsseldorf”. Αυτή η λέξη έμελλε να αλλάξει για πάντα τον ρου της Ιστορίας κατά το πρώτο φως της 22ας Ιουνίου 1941. Ήταν το συνθηματικό διέλευσης των γραμμών εξορμήσεως για τρεις γερμανικές ομάδες στρατιών και το εφαλτήριο της Επιχείρησης Barbarossa της Ναζιστικής Γερμανίας κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Μύριοι κινητήρες αρμάτων μάχης και μαχητικών αεροσκαφών βρυχήθηκαν, ενώ η ανθρωπότητα παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα τη μεγαλύτερη πολεμική αναμέτρηση της Παγκόσμιας Ιστορίας: το θέατρο επιχειρήσεων του Ανατολικού Μετώπου.
Το πέρας του θέρους στις παγωμένες πεδιάδες της Ανατολικής Ευρώπης βρήκε τη Wermacht θριαμβεύτρια. Οι προελαύνουσες γερμανικές στρατιές είχαν σαρώσει κεραυνοβόλα τις ανέτοιμες σοβιετικές δυνάμεις και είχαν προωθηθεί ως το Λένινγκραντ και τη Μόσχα. Η Σοβιετική Διοίκηση, αντιλαμβανόμενη εξαρχής τις δυνατότητες του Άξονα, έντεχνα από τις αρχές του πολέμου είχε εφελκύσει κάθε βιομηχανική δραστηριότητα στα Ουράλια, μετέφερε σημαντικές στρατηγικές εφεδρείες από τα ιαπωνικά σύνορα και συμφώνησε σε μεταφορά εφοδίων, στρατιωτικών μέσων και τεχνογνωσίας από τις Η.Π.Α. Επιπροσθέτως, εφάρμοσε το δόγμα της Παλλαϊκής Άμυνας (Nation under Arms), επιστρατεύοντας το σύνολο σχεδόν των κατοίκων της, ανεξαρτήτως φύλου και καταγωγής, στην πολεμική προσπάθεια.
Τον Οκτώβριο του 1941, η Σμηναγός Marina Raskova, διάσημη πιλότος επιδείξεων, με προσωπική της επιστολή προς τον Joseph Stalin αιτήθηκε τη δημιουργία ενός αεροπορικού Συντάγματος, συγκροτούμενο καθολικά από γυναίκες (πιλότους και τεχνικούς). Παρά τους αρχικούς δισταγμούς, η αναγνωρισιμότητα της Raskova απέδωσε καρπούς και στα τέλη του μηνός συγκροτήθηκε το 588ο Σύνταγμα Νυχτερινού Βομβαρδισμού της Σοβιετικής Αεροπορίας.
Μυριάδες νέες έσπευσαν να καταταγούν σε ενθουσιώδες κλίμα: απόφοιτοι πολυτεχνικών σχολών, χήρες ανδρών και κόρες πατέρων που έπεσαν στο μέτωπο, όλες γεμάτες ρεβανσισμό και δέος για την αεροπορική ιδέα. Τελικά, 400 άτομα επιλέχθηκαν και εκπαιδεύτηκαν σκληρά επί ένα έτος, έως ότου να ράψουν στις στολές τους τις πτέρυγες του Ιπτάμενου. Αξίζει να σημειωθεί πως εξαιτίας της αποκλειστικότητας των ανδρών ως τότε, στις πιλότους γυναίκες χορηγήθηκαν αντρικές στολές και άρβυλα που γέμιζαν με κουρελόχαρτα, ώστε να προσαρμοστούν στα μέτρα τους. Στο Σύνταγμα επιβλήθηκε σιδηρά πειθαρχία, ενώ λόγω των τρομερών απωλειών, οι πιλότοι εκπαιδεύτηκαν και ως ναυπηγοί και τεχνίτες.
Το Αεροσκάφος που δόθηκε στο 588ο Σύνταγμα Νυχτερινού Βομβαρδισμού ήταν το –ξεπερασμένο τεχνολογικά– Polikarpov Po 2, διπλανό (αεροσκάφος με δίδυμες πτέρυγες-φτερά) του Μεσοπολέμου που χρησιμοποιούνταν ως τότε αποκλειστικά ως εκπαιδευτικό. Το αεροσκάφος ήταν χαρακτηριστικά αργό, είχε αποκαρδιωτικό ρυθμό ανόδου και έφερε εξαιρετικά μικρό φόρτο οπλισμού. Ωστόσο, τα παραπάνω χαρακτηριστικά αποτέλεσαν επίσης και τακτικά πλεονεκτήματα, καθώς ήταν ιδιαίτερα ευέλικτο, χρειαζόταν μικρούς διαδρόμους προσγείωσης, ενώ ήταν «αόρατο» στην εχθρική αεράμυνα, λόγω μικρού ίχνους, ανυπαρξίας ασυρμάτου και της δυνατότητάς του να προσεγγίζει τον εχθρό, πετώντας σε μικρό ύψος. Ακόμη, η ταχύτητα του αεροπλάνου ήταν μικρότερη από τη Stall Speed (ελάχιστη απαιτούμενη ταχύτητα για τη σταθερή πτήση αεροσκάφους) των καταδιωκτικών της Luftwaffe, με αποτέλεσμα την αδύνατη σχεδόν προσβολή τους.
Η επιτυχία του Συντάγματος εξαρτιόταν αποκλειστικά από τη χρήση του αιφνιδιασμού και της αναγκαίας προσαρμοστικότητας. Έτσι, οι πιλότοι δεν έφεραν αλεξίπτωτο, ενώ η πλοήγηση γινόταν αποκλειστικά με χάρτη και πυξίδα ως όργανα ναυσιπλοΐας. Φυσικά, τα παραπάνω συνέβαλλαν συναρτησιακά στη χρήση του Συντάγματος μόνο σε νυχτερινές αποστολές. Το αεροσκάφος έφερε μόνο 2 βόμβες των 175 λιβρών και έτσι ως τακτική αποφασίστηκε η προώθηση του Συντάγματος σε προκεχωρημένα αεροδρόμια και η επανάληψη των πτήσεων ως την επίτευξη των Αντικειμενικών Σκοπών. Αναλόγως της «σκληρότητας» των στόχων, χρειαζόταν έως και 8-10 έξοδοι τη νύχτα από κάθε ιπτάμενη. Κατά κανόνα, εφαρμοζόταν η ακόλουθη τακτική: το Σύνταγμα χωριζόταν σε σμήνη των 9 αεροσκαφών. Διασπασμένα σε τριάδες θα προσέγγιζαν τον στόχο, όπου, πετώντας κάτω από τα 100 πόδια (30 μέτρα), δύο τριάδες θα ενεργούσαν ως δόλωμα, έλκοντας το αντιαεροπορικό πυρ, όσο η τρίτη θα βομβάρδιζε τις εχθρικές θέσεις. Φυσικά, η τρίτη τριάδα πετούσε με τους κινητήρες σβηστούς για να μην τραβήξει την προσοχή των γερμανικών θέσεων. Ο χαρακτηριστικός, όμως, ήχος του κινητήρα του αεροσκάφους ήταν αυτός που έδωσε το όνομα «Μάγισσες της Νύχτας» στο Σύνταγμα, καθώς από μαρτυρίες επιζώντων Γερμανών ήταν σαν σκουπόξυλα με μάγισσες στο σκοτεινό ουρανό της ρωσικής στέπας.
Αν μη τι άλλο, οι «Μάγισσες» είχαν γίνει εφιάλτης για τη Wermacht, καθώς διέκοπταν τον ύπνο και κατ’ επέκταση επηρέαζαν αρνητικά το ηθικό των γερμανικών τμημάτων. Από τον Ιούνιο του 1942 ως και τον Οκτώβριο του 1945, η μονάδα διεξήγαγε περισσότερες από 23.000 εξόδους, ρίχνοντας πάνω από 3.000 τόνους εκρηκτικών. Κατάφερε δε να καταστρέψει 17 γέφυρες, έναν αριθμό από σιδηροδρομικούς σταθμούς, υπαίθριες αποθήκες πυρομαχικών και 12 αποθήκες καυσίμων. Ακόμη, κατά την επιχείρηση Bagration, το κύκνειο άσμα της γερμανικής ισχύος στην Ανατολή, το Σύνταγμα χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εναέριου ανεφοδιασμού για τα δοκιμαζόμενα σοβιετικά Τάγματα Πεζικού με μεγάλη επιτυχία. Διθυραμβικός επίλογος έμελλε να γραφτεί για το δοκιμαζόμενο Σύνταγμα κατά τη μάχη του Βερολίνου, όταν τα θρυλικά διπλάνα εμφανίστηκαν πάνω από τους γερμανικούς ουρανούς σε αποστολές καταστολής της γερμανικής αεράμυνας.
Συνολικά, 32 «Μάγισσες» έχασαν τη ζωή τους κατά τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ιδρύτριας Maria Raskova. Το Σύνταγμα, ωστόσο, έγινε η πλέον παρασημοφορημένη μονάδα της Σοβιετικής Πολεμικής Αεροπορίας, ενώ 29 γυναίκες κέρδισαν τόσο τον τίτλο του «Άσσου» όσο και «Ηρωίδας της Σοβιετικής Ένωσης», την ανώτατη παρασημοφόρηση της Ε.Σ.Σ.Δ. Μετά τη συνθηκολόγηση της Ναζιστικής Γερμανίας, το Σύνταγμα διαλύθηκε, ωστόσο ο θρύλος των Μαγισσών μένει για πάντα χαραγμένος ως φάρος αυταπάρνησης, ηρωισμού και παλλαϊκού αγώνα, ενώ σήμερα πολλές γυναίκες Ιπτάμενοι βρίσκονται στα πιλοτήρια μαχητικών αεροσκαφών, δείχνοντας πως η αρετή δεν είναι ζήτημα φύλου.
Συμπερασματικά, η συναρπαστική ιστορία των «Μαγισσών της Νύχτας» μάς διδάσκει πώς το αποτέλεσμα μιας πολεμικής σύγκρουσης δεν καθορίζεται από φύλα, συσχετισμούς δυνάμεων και ούτε από τα πλέον πεπλεγμένα μαθηματικά μοντέλα πολέμου. Τουναντίον, χωρίς να μειώνεται η καίρια συνεισφορά των παραπάνω, καθορίζεται από το Δίκαιο του Αγώνα που τροφοδοτεί τη θέληση για συνέχιση αυτού. Εξάλλου, όπως μας θυμίζει ο Θεμιστοκλής, τα τείχη μιας Δημοκρατίας ποτέ δεν είναι ξύλινα. Είναι ανθρώπινα και κουβαλούν την ψυχή και το πνεύμα της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Lynch, Patrick (2017), The Night Witches: The Female Russian Bomb Squad that Terrorized the Nazis During WWII, από την ιστοσελίδα historycollection.com, διαθέσιμο ΕΔΩ
- The Soviet Night Witches (2020), από την ιστοσελίδα wrightmuseum.org, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Bhuvasorakul, Jessica Leigh (2004), Soviet Women Air Regiments during WWII, Florida States
University – College of Social Sciences
