Της Θεοδώρας Κρέπη,
Όταν, τον Νοέμβριο του 1867, γεννήθηκε στην, υπό ρωσική κυριαρχία, Βαρσοβία η Maria Salomea Skłodowska, το πέμπτο και τελευταίο τέκνο της οικογένειας, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι το φτωχό αυτό κορίτσι πολωνικής καταγωγής θα εξελισσόταν σε μια από τις μεγαλύτερες φυσιογνωμίες των φυσικών επιστημών.
Οι γονείς της ήταν φτωχοί εκπαιδευτικοί και ο θάνατος της μητέρας της, όταν ακόμα η Maria ήταν σε νεαρή ηλικία, επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Σε ηλικία 16 ετών ολοκλήρωσε τη φοίτησή της στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και, μάλιστα, τιμήθηκε για τις επιδόσεις της. Παρόλο που διακρινόταν για τη φιλομάθειά της, το μέλλον της φαινόταν αβέβαιο. Τα ρωσικά πανεπιστήμια δεν ήταν ανοιχτά σε γυναίκες, ενώ τα οικονομικά της οικογένειας δεν της επέτρεπαν τη φοίτηση σε κάποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Έτσι, αναγκάστηκε να εργαστεί ως δασκάλα και γκουβερνάντα. Ταυτόχρονα, συμμετείχε στο μυστικό «Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο», φορέα επαναστατικών ιδεών. Με τα έσοδά της από την εργασία της, χρηματοδότησε τις σπουδές στο Παρίσι της αδελφής της, Bronisława, με την προοπτική ότι αργότερα θα μπορούσε και η ίδια να μεταβεί για σπουδές στην Πόλη του Φωτός.
Το πολυπόθητο όνειρο πραγματοποιήθηκε το 1891. Η Maria, που, κατά την παραμονή της εκεί θα υιοθετούσε το γαλλικότερο Marie, παρακολούθησε διαλέξεις στη Σορβόννη. Ήρθε σε επαφή με διαπρεπείς επιστήμονες, μελέτησε σκληρά, ζώντας ενίοτε στα όρια της φτώχειας, και το 1893 πήρε το πτυχίο φυσικής, ενώ έναν χρόνο αργότερα το πτυχίο μαθηματικών. Το 1894 γνώρισε τον επιστήμονα Pierre Curie. Παντρεύτηκαν έναν χρόνο αργότερα και μαζί ξεκίνησαν τις έρευνες. Επηρεασμένη από την ανακάλυψη του Henri Becquerel το 1896, ότι το ουράνιο εξέπεμπε ακτινοβολία, η Marie Curie άρχισε να μελετά αυτό το φαινόμενο. Σύντομα ανακάλυψε ότι και το στοιχείο θόριο είχε παρόμοιες ιδιότητες.
Κατόπιν, την προσοχή της τράβηξε ένα μετάλλευμα, ο πισσουρανίτης. Το μέταλλο αυτό περιείχε ουράνιο, ωστόσο η Curie παρατήρησε ότι η μεγάλη ποσότητα ακτινοβολίας που εξέπεμπε δεν μπορούσε να οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο ουράνιο, αλλά θα πρέπει να υπήρχε και κάποιο άλλο στοιχείο, σε μικρότερη, όμως, ποσότητα. Μετά από ενδελεχείς έρευνες (οι οποίες δυσχεραίνονταν από την έλλειψη των κατάλληλων μέτρων προστασίας από τη ραδιενέργεια, αλλά και από το γεγονός ότι ήταν πολύ δύσκολο να αποκτήσουν μεγάλες ποσότητες πισσουρανίτη), η ίδια και ο σύζυγός της ανακοίνωσαν, το 1898, ότι είχαν ανακαλύψει δύο νέα στοιχεία, το πολώνιο (που πήρε το όνομά του από τη γενέτειρα χώρα της Marie) και το ράδιο.
Το 1903 απονεμήθηκε στο ζεύγος Curie και στον Becquerel το Νόμπελ Φυσικής για την εργασία τους πάνω στη ραδιενέργεια. Το 1906, όμως, η Marie δέχτηκε ένα μεγάλο πλήγμα, καθώς έχασε σε ατύχημα τον αγαπημένο της σύζυγο. Ούτε αυτό, αλλά ούτε η μητρότητα (καθώς είχε αποκτήσει δύο κόρες, την Iréne το 1897 και την Ève το 1904) την εμπόδισαν από το να συνεχίσει την ακαδημαϊκή της πορεία. Λίγο μετά τον θάνατο του Pierre, η Marie τον διαδέχτηκε στην έδρα του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (και γίνεται έτσι η πρώτη διδάσκουσα στο εν λόγω πανεπιστήμιο), ενώ συνεχίζει τις διαλέξεις που εκείνος άφησε στη μέση. Το 1911 έλαβε δεύτερο βραβείο Νόμπελ, αυτή τη φορά στη Χημεία, και κατακτά μια ακόμη πρωτιά, καθώς είναι ο πρώτος άνθρωπος που κερδίζει το βραβείο σε δύο διαφορετικούς τομείς. Πολύ σύντομα, το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης ξεκίνησε τις εργασίες για την ίδρυση του Ινστιτούτου Ραδίου για τη μελέτη της ραδιενέργειας.
Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Marie επεδίωξε να επιστρατεύσει τις ανακαλύψεις της για καλό σκοπό. Συνέλεξε χρήματα και μετέτρεψε οχήματα σε φορητές μονάδες για διεξαγωγή ακτινογραφιών στους στρατιώτες του μετώπου. Τον Οκτώβριο του 1914 ολοκληρώθηκαν οι πρώτες “Petits Curies”, όπως ονομάζονταν, και η Curie, μαζί με τη μεγαλύτερη κόρη της, Iréne, έφυγαν για το μέτωπο και πραγματοποιούσαν ακτινογραφίες σε πληγωμένους στρατιώτες. Στην πορεία, η Iréne ακολούθησε τα χνάρια της μητέρας της και, μαζί με τον δικό της σύζυγο, Frédéric Joliot, θα αποκτούσε κι εκείνη το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη της τεχνητής ραδιενέργειας.
Μετά τη λήξη του πολέμου, η Curie συνέχισε τις έρευνες και την ακαδημαϊκή της πορεία. Πέθανε το 1934 από αναπλαστική αναιμία στο Σανατόριο Sancellemoz στο Passy της Γαλλίας, σε ηλικία 66 ετών. Η ασθένειά της, κατά πάσα πιθανότητα, προκλήθηκε από τη ραδιενέργεια στην οποία ήταν εκτεθειμένη σε όλη τη διάρκεια της ακαδημαϊκής της καριέρας, καθώς η ίδια και ο σύζυγός της δεν χρησιμοποιούσαν κανένα απολύτως μέτρο ασφαλείας, ερχόμενοι σε επαφή με τα ραδιενεργά στοιχεία που επεξεργάζονταν.
Στη διάρκεια της ζωής της, η Marie Curie τιμήθηκε ουκ ολίγες φορές για το σπουδαίο έργο της. Πέρα από τα δύο βραβεία Νόμπελ, έλαβε πολλές τιμητικές διακρίσεις από διάφορα πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο, αλλά και αρκετά βραβεία. Το απόγειο της υστεροφημίας της ήρθε σχετικά πρόσφατα, το 1995, όταν η σορός της μεταφέρθηκε στο Πάνθεον, μαυσωλείο του Παρισιού όπου βρίσκονται θαμμένοι όλοι οι ευκλεείς Γάλλοι. Η Curie είναι η πρώτη γυναίκα που θάβεται εκεί για τα δικά της επιτεύγματα και μόνο. Με τα επιτεύγματά της αυτά απέδειξε πως με σκληρή δουλειά και αφοσίωση μπορεί ένας άνθρωπος να αφήσει το στίγμα του στον κόσμο, ανεξάρτητα από το φύλο ή την οικονομική κατάσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Curie, E. (1938), Madame Curie, Doubleday, Doran & Company, Inc., New York.
- Ogilvie, M. (2004), Marie Curie: A Biography, Greenwood Press, Westport.
- “Marie Curie”. Από την ιστοσελίδα Britannica. Διαθέσιμο εδώ.
- “Marie Curie the scientist”. Από την ιστοσελίδα mariecurie.org.uk. Διαθέσιμο εδώ.
