Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Η επιστήμη της νευροψυχολογίας ορίζεται ως εκείνη που εξετάζει τη σχέση μεταξύ δομικής και λειτουργικής οργάνωσης του κεντρικού νευρικού συστήματος, με σκοπό την καλύτερη κατανόηση των γνωστικών και λοιπών λειτουργιών του ανθρώπου. Μέσω αυτής, γνωρίζουμε τι αποτελεί υγιή και παθολογική ανθρώπινη συμπεριφορά, αλλά και τι την ρυθμίζει. Ως επιστημονικός κλάδος, συνεργάζεται στενά με τους κλάδους της κλινικής ψυχολογίας, της νευροανατομίας, της νευρολογίας, της νευροχειρουργικής, της ψυχιατρικής αλλά και της ψυχομετρίας, ενώ δανείζεται ακόμη και μεθόδους.
Για να αποκτήσει κάποιος τον τίτλο του νευροψυχολόγου, χρειάζεται, συνήθως, να έχει ολοκληρώσει τον προπτυχιακό κύκλο σπουδών Ψυχολογίας και να έχει ασχοληθεί σε μεταπτυχιακό επίπεδο με τον συγκεκριμένο κλάδο. Προσφέρονται δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης, ιδίως σε χώρες του εξωτερικού, καθώς θεωρείται ένας ανερχόμενος κλάδος με εργασιακές ευκαιρίες σε νευρολογικές κλινικές, σε κέντρα ψυχικής υγείας, σε κέντρα αποκατάστασης και σε κέντρα αναπτυξιακών διαταραχών. Οι ασθενείς ενός νευροψυχολόγου παρουσιάζουν, συνήθως, βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, είτε ως άμεση συνέπεια ενός ατυχήματος είτε ως έμμεση συνέπεια κάποιας ασθένειας. Αρχικά, ο επιστήμονας αξιολογεί τη νευροψυχολογική αλλά και τη λειτουργική κατάσταση του ασθενή του, όταν του ζητηθεί, και έπειτα προχωράει σε συλλογή πληροφοριών από τον ίδιο τον ασθενή, τους συγγενείς του και τους θεράποντες ιατρούς του, με τελικό προορισμό την κλινική συνέντευξη, η οποία περιλαμβάνει την καταγραφή ιστορικού, τη διενέργεια δοκιμασιών (test) αλλά και την παρακολούθηση της συμπεριφοράς του ασθενή. Οι δοκιμασίες που διεκπεραιώνει ο ειδικός εστιάζουν στην αξιολόγηση της προσοχής, της συγκέντρωσης, της μνήμης, της μάθησης, των λεκτικών και εκτελεστικών ικανοτήτων, των συναισθηματικών λειτουργιών και των αλλαγών της διάθεσης. Ο Lezakto (2012) είχε αναφέρει πως η νευροψυχολογική αξιολόγηση, καλείται να εξυπηρετήσει τέσσερeις κύριους σκοπούς: διαγνωστικούς, θεραπευτικούς, αξιολογικούς/διαμορφωτικούς των προγραμμάτων αποκατάστασης και ερευνητικούς.
Η νευροψυχολογία θεωρείται παγκοσμίως ένας από τους πιο ραγδαία αναπτυσσόμενους κλάδους της ψυχολογίας. Και όχι αδίκως, καθώς έχει σημαντική και ουσιαστική συνεισφορά στην καθημερινή ζωή εκατομμύρια ασθενών που υποφέρουν από νευρολογικές βλάβες. Μία εξειδίκευση του κλάδου της νευροψυχολογίας αποτελεί η κλινική νευροψυχολογία, με αντικείμενο εργασίας τη συμπεριφορική έκφραση της εγκεφαλικής λειτουργίας και δυσλειτουργίας.
Ο ειδικός, επίσης, συνεργάζεται στενά και με την οικογένεια του ασθενούς, ώστε αυτός να αποκομίσει τα μέγιστα οφέλη από την αξιολόγηση και τη σχεδίαση του θεραπευτικού σχήματος. Ενημερώνει τους συγγενείς για την πορεία της ασθένειας ή της βλάβης, τους περιορισμούς που αυτή συνεπάγεται στις γνωστικές και άλλες λειτουργίες του αγαπημένου τους, ώστε να είναι προετοιμασμένοι για τις όποιες αλλαγές στην καθημερινότητά του, τη δική τους και τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να τις αμβλύνουν και να τις αντιμετωπίσουν για τα καλύτερα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Επίσης, ο νευροψυχολόγος, σε στενή συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς και έχοντας όλα τα απαραίτητα δεδομένα για την κατάσταση του ασθενούς, συμμετέχει σε αποφάσεις που αφορούν το θεραπευτικό πλάνο που θα υιοθετηθεί. Το γεγονός αυτό έχει μεγάλη σημασία, καθώς, λόγω της μεγάλης προόδου που έχει επέλθει, υπάρχει πληθώρα θεραπειών με δυσανάλογο κόστος μερικές φορές για τον ασθενή και χωρίς τη μέγιστη αποτελεσματικότητα για τον ίδιο.
Η χώρα μας, δυστυχώς, δεν ακολουθεί τις εξελίξεις με γρήγορο ρυθμό, έτσι ο κλάδος δεν είναι τόσο αναπτυγμένος όσο σε άλλες χώρες, με αποτέλεσμα ο ασθενής και η οικογένειά του να μη γνωρίζουν πόσο μπορούν να ωφεληθούν από τις υπηρεσίες ενός νευροψυχολόγου. Για παράδειγμα, ένας ασθενής, ύστερα από ένα αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, θα απευθυνθεί, μετά τη νοσηλεία του, σε κάποιον λογοθεραπευτή για την αντιμετώπιση τυχόν γλωσσικών ελλείψεων, χωρίς να διερευνηθεί η ύπαρξη δυσλειτουργιών στη διαδικασία της μνήμης, της προσοχής και της συγκέντρωσης. Με αυτόν τον τρόπο, επιβαρύνεται η ψυχολογία του ασθενή, διότι αργεί η αποκατάστασή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νευροψυχολογία, Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία. Διαθέσιμο εδώ
- Μέγαρη Κ., Ο ρόλος του νευροψυχολόγου, psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Μέγαρη Κ., Αξιολογώντας τον εγκέφαλο: Η σημασία της κλινικής νευροψυχολογίας και της νευροψυχολογικής αξιολόγησης, psychologynow.gr. Διαθέσιμο εδώ
-
LezakΜ., Howieson, D. B., Bigler, E. D. & Tranel, D. Neuropsychological Assessment, Oxford University Press, New York, 1995.
