Η 8η Νοεμβρίου στην Ιστορία

Του Τάσου Γρηγοριάδη,

1620: Λαμβάνει χώρα η Μάχη του Λευκού Όρους (Bílá Hora), στο πέριξ των αμυντικών οχυρώσεων της Πράγας. Ο Τριακονταετής Πόλεμος (1618-1648) είχε ξεσπάσει για τα καλά, μεταξύ Καθολικών και Προτεσταντικών δυνάμεων της Ευρώπης. Στη Βοημία (Δυτική Τσεχία), από το 1618, είχαν επικρατήσει οι Διαμαρτυρόμενοι-Προτεστάντες, μετά από εξέγερση κατά της υφιστάμενης τοπικής ηγεσίας. Με τον καιρό, ανάλογες διαμαρτυρίες εξαπλώθηκαν σε τμήματα των γειτνιαζόντων περιοχών: της Μοραβίας, της Σιλεσίας και της Λουσατίας. Με τον θάνατο του μονάρχη τους, οι Βοημοί επέλεξαν για βασιλέα τον Φρειδερίκο Α’, που ήταν Καλβινιστής στο θρήσκευμα. Τούτη η κίνηση εξόργισε την εξουσία της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που ήταν προπύργιο του Καθολικισμού. Αρχικά, οι ποικίλες προτεσταντικές δυνάμεις σημείωσαν επιτυχίες, ωστόσο οι πανίσχυροι Αψβούργοι και οι σύμμαχοί τους, τούς απώθησαν. Με τους Καθολικούς να κερδίζουν έδαφος, ο Φρειδερίκος αποφάσισε να αμυνθεί στο Λευκό Όρος, ελπίζοντας οι αντιφρονούντες να διστάσουν να επιτεθούν λόγω του εδάφους και των άσχημων καιρικών συνθηκών. Αντιθέτως, ο «Συνασπισμός» των Καθολικών επετέθη αποφασιστικά την 8η Νοεμβρίου του 1620. Η μάχη μεταξύ των περίπου 60.000 στρατιωτών (και πολιτοφυλακής) διήρκησε λιγότερο από δύο ώρες, καθώς η εμπροσθοφυλακή των αμυνόμενων κάμφθηκε, ούσα καταπονημένη και απλήρωτη. Εν κατακλείδι, η νίκη εορτάστηκε δεόντως από τους απανταχού Καθολικούς της Ευρώπης και όρισε το μέλλον των γύρω περιοχών, ωστόσο αποτέλεσε έναυσμα μεγαλύτερων Ευρωπαϊκών συρράξεων, τα επικείμενα χρόνια.

1901: Bίαιες συμπλοκές ξεσπάνε στο κέντρο της Αθήνας, με έναυσμα τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική, τα λεγόμενα «Ευαγγελικά». Φλέγον ζήτημα μεταξύ των υπέρμαχων της καθαρεύουσας και των επικριτών τους, των δημοτικιστών, αποτέλεσε η μετάφραση του Κατά Ματθαίον Ευαγγελίου, από τον συγγραφέα Αλέξανδρο Πάλλη. Το «πράσινο φως» είχε δοθεί από τη Βασίλισσα Όλγα, το 1898, με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Προκόπιο Β’ να είναι σύμφωνος στην απόδοσή της στη δημοτική. Η δημοσίευση σε συνέχειες του Κατά Ματθαίον, από την εφημερίδα Ακρόπολις, με αρχή την 9^η Σεπτεμβρίου του 1901, πυροδότησε ανεπανόρθωτα την τεταμένη κατάσταση. Μερίδα καθηγητών-φοιτητών της Θεολογικής των Αθηνών προέβησαν σε καθημερινές διαδηλώσεις στις αρχές Νοεμβρίου (εισέβαλαν και στα γραφεία της εφημερίδας), ζητώντας τη διακοπή της έκδοσης. Επιπλέον, ο συντηρητικός τύπος συντασσόταν με τους αρχαϊστές, κατηγορώντας ως άθεους και προδότες τους δημοτικιστές. Αποκορύφωμα ήταν η 8^η Νοεμβρίου, όταν οργανώθηκε στις στήλες του Ολυμπίου Διός συλλαλητήριο αφορισμού των υπαιτίων. Όταν ομάδες διαδηλωτών προσπάθησαν να εισβάλουν στη Βουλή και την Αρχιεπισκοπή, συγκρούστηκαν με τις αστυνομικές δυνάμεις. Οι συμπλοκές είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο τριών φοιτητών, πέντε πολιτών και επιπροσθέτως τον τραυματισμό άλλων 72 ανθρώπων. Στον απόηχο της αιματοβαμμένης μέρας, ο Αρχιεπίσκοπος, όπως και η Κυβέρνηση Θεοτόκη, παραιτήθηκαν από τα αξιώματά τους. Καταληκτικά, η εφημερίδα Ακρόπολις έθεσε τέλος στη δημοσίευση, ζητώντας δημόσια συγγνώμη για την αναταραχή που προκάλεσε.

1977: Ο αρχαιολόγος Μανόλης Ανδρόνικος ανακαλύπτει τον τάφο του Φιλίππου του Β’, πατέρα του Μέγα Αλέξανδρου, στη Βεργίνα της Ημαθίας. «Η πέτρα του δυτικού τείχους ήταν στη θέση της, απείραχτη [-]. Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός! Ήμουν ευτυχισμένος βαθιά». Με τούτα τα λόγια περιέγραφε ο Μανώλης Ανδρόνικος την ιστορική ανακάλυψη. Μετά από μακροσκελείς ανασκαφές στην επονομαζόμενη «Μεγάλη Τούμπα» (λοφίσκος), οι αρχαιολόγοι εισήλθαν στην κυρίως αίθουσα. Ακολούθως, αντίκρισαν διασκορπισμένα, διάφορα αξιοσημείωτα αντικείμενα. Ανακάλυψαν εμβρόντητοι ποικίλα χρυσά και ασημένια τεχνουργήματα, περίτεχνες πανοπλίες, τελετουργικά όπλα, αλλά και εφόδια για τον εκλιπόντα. Επιπροσθέτως, το βλέμμα τους κατευθύνθηκε προς μια πέτρινη σαρκοφάγο, που περιείχε την περίφημη χρυσή λάρνακα με τον δεκαεξάκτινο «Ήλιο της Βεργίνας». Οι περιχαρείς αρχαιολόγοι, ανοίγοντας τη λάρνακα, βρήκαν ένα ολόχρυσο στεφάνι βελανιδιάς διπλωμένο πάνω στα αποτεφρωμένα οστά ενός ανδρός, που ήταν τυλιγμένα σε μωβ ύφασμα (χρώμα ένδειξης βασιλικής καταγωγής). Σε γειτνιάζοντα θάλαμο, ευρέθη ανάλογο οστεοφυλάκιο με τα οστά μιας γυναίκας -πιθανώς μιας εκ των συζύγων του- και ένα χρυσό στέμμα. Επιπλέον, αποκαλύφθηκαν άλλοι τρείς συλημένοι τάφοι, που ωστόσο κατείχαν, εξαίρετο ιστορικό ενδιαφέρον, όπως την εξαίσια τοιχογραφία με την «Αρπαγή της Περσεφόνης». Αργότερα, ταυτοποιήθηκαν τα οστά της βασικής αίθουσας ως αυτά του Φίλιππου Β’ (αν και ακόμα αμφισβητείται από μία μικρή μερίδα της ακαδημαϊκής κοινότητας), δίνοντας έναυσμα σε περιχαρές κλίμα σε όλο το πανελλήνιο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Battle of White Mountain – 8^th November 1620, Bellum.cz, διαθέσιμο εδώ
• Battle of White Mountain, Britannica, διαθέσιμο εδώ
• The Battle of White Mountain – arguably the most decisive battle of the Thirty Years War, Radio Prague International, διαθέσιμο εδώ
• Τα Ευαγγελικά ή Ευαγγελικά, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
• Ευαγγελικά. Οι αιματηρές διαδηλώσεις των φοιτητών κατά μετάφρασης των Ευαγγελίων στη δημοτική γλώσσα. Έριξαν την κυβέρνηση και ανάγκασαν τον Αρχιεπίσκοπο σε παραίτηση, Μηχανή του Χρόνου, διαθέσιμο εδώ
• Τα αιματηρά “Ευαγγελικά” (8 Νοεμβρίου 1901), Θέματα Ελληνικής Ιστορίας, διαθέσιμο εδώ
• The Royal Macedonian Tombs at Vergina, World History Encyclopedia, διαθέσιμο εδώ
• Σαν σήμερα ανακαλύπτεται ο τάφος του Φιλίππου, News 24/7, διαθέσιμο εδώ
• Το χρονικό της ανακάλυψης του τάφου του Φιλίππου Β’ στη Βεργίνα από τον Μανόλη Ανδρόνικο, LIFO, διαθέσιμο εδώ