Της Σταυρούλας Παναγάκη,
Μέσα στην πάροδο του χρόνου, σημειώνονται αλλαγές τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε κοινωνικό και πολιτικό, οι οποίες βεβαίως αποτελούν παράγοντες που επηρεάζουν την πολιτική που ακολουθεί η εκάστοτε κυβέρνηση. Η νέα κυβέρνηση της Γερμανίας, με επικεφαλής τον Olaf Scholtz, εκτός από την αντιμετώπιση της πανδημίας, καλείται να αναλάβει σημαντικό ρόλο και στην επικείμενη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά αν αυτή η νέα κυβέρνηση θα αποδειχθεί πιο αποτελεσματική και αν θα σημειώσει πιο μεγάλη πρόοδο στο συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς αυτό θα φανεί στην πορεία. Ωστόσο, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η καινούρια κατάσταση δημιουργεί ένα νέο κλίμα, ώστε η νέα κυβέρνηση να είναι ικανή να επηρεάσει με ξεχωριστό τρόπο το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Άλλωστε, η σημερινή συγκυρία έχει μεγάλες διαφορές με το παρελθόν της Γερμανίας ως προς τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Η οικονομική κρίση μετά την πανδημία, η συνέχιση της υγειονομικής κρίσης, οι ανάγκες εκσυγχρονισμού στο εσωτερικό και η ανάδυση νέων δυνάμεων διεθνώς απαιτούν άμεση δράση από μια κυβέρνηση που φαίνεται να έχει τα απαραίτητα προσόντα για να διαχειριστεί τα τεκταινόμενα. Άραγε ο Σοσιαλδημοκράτης και επερχόμενος διάδοχος στην καγκελαρία, Olaf Scholtz, θα αποδειχθεί άξιος;
Eιδικότερα, η νέα κυβέρνηση του Βερολίνου επωμίζεται το βάρος της επιδίωξης ισορροπίας ανάμεσα στα χρέη που έχουν εκτιναχθεί στα ύψη και την δημοσιονομική πειθαρχία στην Ευρώπη. Για πολλές χώρες –μέσα σε αυτές και η Γερμανία– τα πράγματα στην διάρκεια της πανδημίας πήγαν από το ”κακό στο χειρότερο”, με το χρέος της Γερμανίας να έχει φτάσει στο 71, 1% και το δανεισμό της να έχει επίσης «αγγίξει» ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, πώς έχει έρθει η ώρα να μπει τάξη και πειθαρχία. Η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να ηγηθεί της καταστάσεως και να κινηθεί σε μια κατεύθυνση πιο συντηρητική και αυστηρή που θα προτρέψει, κατά κάποιον τρόπο, και τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.
«Το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να μεταρρυθμιστεί, δεδομένου ότι καμία χώρα δεν το τηρεί» δηλώνει ο Γερμανός οικονομολόγος Clemens Fuest στους ξένους ανταποκριτές στο Βερολίνο. Η πανδημία του κοροναϊού επιταχύνει την ανάγκη για μια τέτοια μεταρρύθμιση. Ο Fuest τονίζει, επίσης, ότι θα πρέπει να υπάρχει επικοινωνία, συνεργασία και συνεννόηση μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Τι γίνεται όμως με τις χώρες που δηλώνουν ότι δεν θα το τηρήσουν; Στην προκειμένη περίπτωση γίνεται λόγος για την Ιταλία, της οποίας το χρέος (που κυμαίνεται γύρω στο 160%) είναι ίσως το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ένωση, και της οποίας ο Ιταλός Πρωθυπουργός Mario Draghi δήλωσε ότι δεν θα τηρήσει. Αν, ωστόσο, ακολουθηθεί μια τέτοια στάση από την Ιταλία, τότε πώς θα κινητοποιηθούν άλλες χώρες να το τηρήσουν; Πέρα όμως από την περίπτωση της Ιταλίας, αξίζει να δοθεί έμφαση και σε ένα άλλο μείζον ζήτημα: υπάρχουν κάποιες ρυθμίσεις και κανονισμοί του Συμφώνου που ποτέ δεν τηρήθηκαν ούτε από τις άλλες χώρες και παρόλα αυτά, δεν υπήρξαν ιδιαίτερες επιπτώσεις για αυτού του είδους την «ασυνέπεια». Μια τέτοια ρύθμιση είναι, για παράδειγμα, η διαφορά 5 μονάδων που υπάρχει σε σχέση με το 60% του χρέους επί του ΑΕΠ, η οποία διαγραφόταν αμέσως, αφού δεν τηρούταν, χωρίς περαιτέρω συνέπειες για το κράτος.
Στο σημείο αυτό, είναι αναγκαίο να αναφερθούν λίγα λόγια για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και να γίνει μια επισήμανση στις αλλαγές του Συμφώνου που συζητούνται στο επίκεντρο του Eurogroup. Το Σύμφωνο αυτό πρόκειται για συμφωνία των 27 μελών της Ε.Ε που στόχο έχει να διευκολύνει την σταθερότητα της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Συνάμα, προβλέπει ότι αν κάποιο κράτος-μέλος ξεπεράσει το ανώτατο όριο που υπάρχει για το δημόσιο έλλειμμα και χρέος, θα υποστεί με απλά λόγια οικονομικές συνέπειες. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι μετά την πανδημία δημιουργήθηκε μια κατάσταση πανικού και απουσίαζε η οργάνωση και η τάξη, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητο η ισορροπία αυτή να αποκατασταθεί με κάποιο τρόπο.
Αυτή την στιγμή, βάσει του Συμφώνου, μια χώρα οφείλει να έχει χρέος το ανώτατο μέχρι και 60% του ΑΕΠ και έλλειμμα μέχρι και 3% και σε περίπτωση που ξεπεράσει το χρέος, μπαίνει αυτόματα σε διαδικασία ρύθμισης, σύμφωνα με την οποία θα εφαρμόζει πολιτικές που θα μειώνουν το χρέος κατά 5% κάθε χρόνο για 20 χρόνια. Για να πάρουμε μια γεύση του τι συμβαίνει σήμερα αρκεί να πούμε ότι το χρέος της Ελλάδας αγγίζει τα όρια του 209,3% του ΑΕΠ της. Κατά συνέπεια, οι οικονομολόγοι του ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) ετοιμάζονται να προτείνουν την Δευτέρα την παρακάτω αλλαγή στο επικείμενο Eurogroup: zητούν να μην αλλάξει το ανώτατο όριο του ελλείμματος, δηλαδή 3% αλλά επιδιώκουν το ανώτατο χρέος του ΑΕΠ από το 60% να κυμανθεί στο 100%, δεδομένου ότι οι συνθήκες είναι ιδιαίτερες αυτή την εποχή και επιτρέπουν αυτή την αλλαγή. Επίσης, προτείνουν να καταργηθεί ο στόχος για να υπάρξει παρακολούθηση του διαρθρωτικού ισοζυγίου του προϋπολογισμού, που δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα, εφόσον προϋποθέτει ότι θα γίνονται εκτιμήσεις για το παραγωγικό κενό και τον δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης των οικονομιών. Έναντι αυτού του στόχου, οι οικονομολόγοι προτρέπουν να εξετάζονται οι δημόσιες δαπάνες και να απαγορεύεται η αύξησή τους με μεγαλύτερο ρυθμό από το μέσο ρυθμό ανάπτυξης μιας μεγάλης χρονικής περιόδου. Αυτό θα απλοποιήσει σε μεγάλο βαθμό την παρακολούθηση των οικονομιών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η γερμανική κυβέρνηση φαίνεται ότι πρέπει να αναλάβει κυρίαρχο ρόλο στην αναδιαμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Όπως ανέφερε ο Fuest, χρειάζεται μια καινούργια ισορροπία ανάμεσα στον δανεισμό και στα μέτρα που ενισχύουν την πειθαρχία και την ευθύνη των κρατών-μελών. Δεν αναφέρεται στην έννοια του κατά πόσο θα δανειστεί η χώρα, αλλά στη θεσμοθέτηση της υποχρέωσης εγγυήσεων με ίδια κεφάλαια των τραπεζών για την αγορά κρατικών ομολόγων. Αυτή την πρόταση ο Fuest την είχε αναφέρει ξανά πριν 3 χρόνια, ωστόσο την επανάφερε στο τραπέζι με την κυβερνητική αλλαγή της Γερμανίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οι αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας στο επίκεντρο του Eurogroup, Businness Daily, διαθέσιμο εδώ
- Γερμανία – «Νέες ισορροπίες ανάμεσα σε δάνεια και πειθαρχία», Το Βήμα, διαθέσιμο εδώ
- Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, Europa, διαθέσιμο εδώ
