Του Στέργιου Κούλη,
Η Πορτογαλία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα που έχει προσελκύσει, τον τελευταίο καιρό, την προσοχή λόγω των πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της. Η διάλυση του Κοινοβουλίου της χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακολούθως, της κατάρρευσης της κυβέρνησής της και της προκήρυξης πρόωρων εκλογών σε αυτήν έχουν κλονίσει την σταθερότητά της. Για να γίνει πιο εύκολα κατανοητό πώς οι εκλογές αυτές προκηρύχθηκαν και να κατανοηθεί ο ρόλος του Προέδρου σε αυτές, αξίζει να αναφερθεί πως το πολιτικό σύστημα της Πορτογαλίας είναι η Ημιπροεδρική Δημοκρατία, και αυτό συνεπάγεται ότι οι εξουσίες είναι διαμοιρασμένες ανάμεσα στον Πρόεδρο και τον Πρωθυπουργό. Ωστόσο, οι αρμοδιότητες του Πρωθυπουργού είναι υπεραυξημένες.
Στην Πορτογαλία, το κυβερνών κόμμα σήμερα είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Adonio Costa, το οποίο βρίσκεται στην εξουσία από το 2015, έχοντας συμμαχήσει με δύο κόμματα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Tα εν λόγω κόμματα στήριξαν τον Costa στο πρώτο διάστημα της θητείας του, προκειμένου να βγει η χώρα από τα αυστηρά προγράμματα λιτότητας που είχε εφαρμόσει η δεξιά κυβέρνηση και να μπορέσει να λάβει τα κονδύλια από το διεθνές πρόγραμμα διάσωσης του 2011. Το φθινόπωρο του 2019, ήδη, οι αδυναμίες της κυβέρνησης αυτής είχαν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές, με αποτέλεσμα οι Πορτογάλοι να αποκαλούν την κυβέρνηση «συνονθύλευμα» (”gerigonca” στα πορτογαλικά). Μάλιστα, την τωρινή χρονιά, δηλαδή το 2021, ο προϋπολογισμός εγκρίθηκε με μεγάλη δυσκολία και η έγκριση αυτή οφειλόταν στην αποχή του συνασπισμού του Κομμουνιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας (Partido Comunista Português). Ωστόσο, η έγκριση για το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του 2022 έμελλε να αποτελέσει αιτία διαμάχης και πτώσης της σοσιαλιστικής μειοψηφικής κυβέρνησης της χώρας.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας, PCP (Partido Comunista Português) μαζί με το Αριστερό Μπλοκ, B.E. (Bloco de Esquerda), καταψήφισαν την Τετάρτη 27 Οκτωβρίου τον προϋπολογισμό του 2022, όπως άλλωστε είχαν προειδοποιήσει ότι θα κάνουν, δηλώνοντας, επίσης, ότι δεν μπορούν να βρουν προθυμία για συμβιβαστική λύση από την πλευρά της κυβέρνησης. Οι βουλευτές απέρριψαν τον προϋπολογισμό για το 2022 με 117 ψήφους υπέρ και 108 κατά και με 5 αποχές. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, η ριζοσπαστική αριστερά (Κομμουνιστικό Κόμμα) στήριξε τη συντηρητική αντιπολίτευση (Αριστερό Μπλοκ). Το νομοσχέδιο περιλάμβανε περικοπές φόρου εισοδήματος της μεσαίας τάξης και αύξηση των δημοσίων δαπανών, με στόχο την οικονομική ανάπτυξη και τη μείωση του ελλείμματος του ΑΕΠ της χώρας.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση είχε δηλώσει, δια στόματος του Πρωθυπουργού Costa, ότι θα κάνει τα πάντα για να επιτευχθεί συμβιβασμός, αλλά όχι με οποιοδήποτε τίμημα. Όπως ανέφερε και ο ίδιος: «Δεν θέλουμε εκλογές, αλλά δεν τις φοβόμαστε». Η κυβέρνηση δήλωσε ότι είναι έτοιμη να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να ικανοποιήσει τις επιθυμίες των προ ολίγου συμμάχων της, όπως να παρέχει προστασίες για τους εργαζομένους, να βελτιώσει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και να επιτύχει περισσότερες επενδύσεις στο σύστημα υγείας. Τα αιτήματα αυτά, τα οποία ο Πρωθυπουργός είχε απορρίψει, όντας αφοσιωμένος αποκλειστικά στη μείωση του ελλείματος και αρνούμενος να παραδεχθεί την έλλειψη αξιοπιστίας της χώρας, δηλώνει, πλέον, ότι θα τα λάβει υπόψη του. Παρόλα αυτά, βασικό μέλημα του Πρωθυπουργού είναι να μειωθεί το χρέος της Πορτογαλίας, ώστε να ανταπεξέλθει στους δημοσιονομικούς της στόχους.
Ο συντηρητικός Πρόεδρος της Πορτογαλικής Δημοκρατίας, Marcelo Rebelo de Sousa, ήταν από την αρχή ξεκάθαρος ως προς τη θέση του: ή θα ψηφιστεί το σχέδιο του προϋπολογισμού ή θα διαλυθεί το Κοινοβούλιο. Μάλιστα, στήριξε την απόφαση αυτή, ισχυριζόμενος πως ο κρατικός προϋπολογισμός είναι ένα απαραίτητο οικονομικό εργαλείο για οποιοδήποτε σχέδιο ανάπτυξης της πορτογαλικής οικονομίας χάρη στα χρήματα που θα αντλήσει η χώρα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, όπως και κάθε χώρα-μέλος του ευρώ, προκειμένου να αντιμετωπιστεί οποιοδήποτε οικονομικό πρόβλημα είχε ως απόρροια η πανδημία. Τόνισε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα είναι κρίσιμη για τη χώρα και η κυβέρνηση από την πλευρά της ανέφερε πως θα προσπαθήσει να έρθει σε συμφωνία μέχρι το τελευταίο λεπτό. Η μη ψήφιση του νομοσχεδίου, λοιπόν, είχε ως αποτέλεσμα να ανακοινώσει ο Πρόεδρος την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 30 Ιανουαρίου, οι οποίες στην παρούσα φάση δεν ευνοούν κανένα κόμμα, πέρα των εθνικιστικών κομμάτων.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό οτι όλα τα κόμματα του πορτογαλικού πολιτικού συστήματος βρίσκονται σε μια σύγχυση. Η Ριζοσπαστική Αριστερά για να διαφοροποιηθεί από την παρούσα κυβέρνηση βρίσκεται και η ίδια σε κίνδυνο. ενώ ο Adonio Costa καλείται να διαχειριστεί την όλη κατάσταση εν μέσω πανδημίας και εκστρατείας εμβολιασμού των πολιτών. Ούτε το δεξιό φάσμα είναι σε καλύτερη κατάσταση, καθώς τα εσωτερικά προβλήματα μεταξύ των δυο συντηρητικών κομμάτων πρέπει να επιλυθούν μέχρι τον Δεκέμβρη.
Ο λαός της Πορτογαλίας δεν είναι ευνοϊκά διακείμενος προς αυτές τις εκλογές, θεωρώντας πως θα διαιωνιστούν τα όποια πολιτικά προβλήματα της παρούσας φάσης. Άλλωστε, αυτή η διαμάχη δυσκολεύει και την αντιμετώπιση της πανδημίας, γεγονός που δυσαρεστεί το λαό. Η εταιρία δημοσκοπήσεων Aximage διεξήγαγε μια έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας είναι τα εξής: σε ένα δείγμα 803 Πορτογάλων, το 54% θεωρεί τις εκλογές καταστροφικές για τη χώρα, ενώ το 68% ότι κανένα κόμμα δεν πρόκειται να σχηματίσει κυβέρνηση κερδίζοντας τις εκλογές. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι οι εκλογές από μόνες τους δεν θα αποτελέσουν λύση στο πολιτικό αδιέξοδο, καθώς καμία ισχυρή συμμαχία δεν είναι ορατή.
ΕΝΔΕΙΚΤΗΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πορτογαλία: Η προαναγγελθείσα καταψήφιση του προϋπολογισμού απειλεί την επιβίωση της κυβέρνησης, Capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πορτογαλία: Το αδιέξοδο για τον προϋπολογισμό πιθανόν να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές,Capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πρόωρες εκλογές στην Πορτογαλία μετά την απόρριψη του προϋπολογισμού, Naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πορτογαλία – Καταψηφίστηκε ο προϋπολογισμός – Προ των πυλών οι πρόωρες εκλογές, In.gr, διαθέσιμο εδώ
