Της Μαρίας Δούνια,
Η Ινδονησία είναι η χώρα που κατέχει την πρώτη θέση σε αριθμό ηφαιστείων παγκοσμίως, καθώς αριθμεί πάνω από 130 ενεργά ηφαίστεια. Το Krakatoa ή αλλιώς Krakatau, ένα μικρό νησιωτικό σύμπλεγμα τριών νησιών, του Verlaten, Lang και Rakata, στον πορθμό Sunda ανάμεσα στα νησιά Sumatra και Java της Ινδονησίας, είναι ένα από τα πιο διάσημα ηφαίστεια του κόσμου. Βρίσκεται στη σύγκλιση των τεκτονικών πλακών Ινδίας-Αυστραλίας και Ευρασίας, μια ζώνη με πολύ υψηλή σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Το ηφαίστειο βρισκόταν στο νησί Rakata του συμπλέγματος, ένα μικρό, ακατοίκητο νησί, περίπου πέντε μίλια μήκος και τρία μίλια πλάτος. Είχε δύο κορυφές, από τις οποίες η ψηλότερη ονομαζόταν κορυφή του Krakatoa και υψωνόταν 2.750 πόδια πάνω από τη θάλασσα. Στη γειτονική περιοχή υπάρχουν, μέχρι σήμερα, και άλλα ηφαιστειογενή σημεία, που άλλα είναι ενεργά, άλλα σε αδράνεια και άλλα ανενεργά. Η πρώτη καταγραφή ότι το ίδιο το Krakatoa ήταν ενεργό έγινε το 1680, όταν ταξιδιώτες στην περιοχή αντιμετώπισαν μια μεγάλη καταιγίδα και έναν σεισμό στη θάλασσα, συνοδευόμενο από τρομακτικές βροντές και τριξίματα. Αναφορά είχε γίνει, επίσης, στην έντονα θειώδη ατμόσφαιρα και στις μεγάλες ποσότητες ελαφρόπετρας που επέπλεαν στη θάλασσα. Από εκείνη την εποχή το νησί ήταν σε ηρεμία και ήταν γνωστό από τους ταξιδιώτες κυρίως για την ομορφιά των δεντρόφυτων πλαγιών του.
Μετά από περισσότερα από 200 χρόνια, στις 20 Μαΐου 1883, οι πρώτες αναταράξεις του Krakatoa ξεκίνησαν. Ένα γερμανικό πολεμικό πλοίο που περνούσε από εκεί ανέφερε ένα σύννεφο στάχτης και σκόνης ύψους επτά μιλίων πάνω από το ηφαίστειο. Για τους επόμενους δύο μήνες, παρόμοιες εκρήξεις συνέχισαν να διαδραματίζονται, με τους ντόπιους κάτοικους της περιοχής να υποδέχονται την ηφαιστειακή δραστηριότητα με εορταστικό ενθουσιασμό, ανήξεροι της επικείμενης καταστροφής. Η έκρηξη του ηφαιστείου, τον Αύγουστο του 1883, ήταν μια από τις πιο θανατηφόρες στη σύγχρονη εποχή. Το μικρό νησί σχεδόν κυριολεκτικά εξαφανίστηκε μέσα σε μια νύχτα, πυροδοτώντας μια αλυσίδα φυσικών καταστροφών. Η έκρηξη ήταν τόσο δυνατή, που ακούστηκε ως το Reunion, νησί κοντά στη Μαδαγασκάρη, περίπου 3.000 μίλια μακριά. Το ηφαίστειο δημιούργησε μια σειρά από πυροκλαστικές ροές, ταχέως κινούμενα υγρά σώματα λιωμένου αερίου, τέφρας και βράχου, καθώς και ένα τσουνάμι, που σάρωσαν τις κοντινές ακτές.
Από τους εκτιμώμενους 36.000 θανάτους που προκλήθηκαν από την έκρηξη, τουλάχιστον 31.000 οφείλονταν στο τσουνάμι, που δημιουργήθηκε όταν μεγάλο μέρος του νησιού έπεσε στο νερό. Το μεγαλύτερο από τα κύματα είχε ύψος 37 μέτρων, ξεπερνώντας έτσι το υψόμετρο πολλών κοντινών νησιών. Άλλοι 4.500 άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί από τις πυροκλαστικές ροές που κύλησαν πάνω από τη θάλασσα, σε απόσταση έως και 40 μίλια, σύμφωνα με ορισμένες πηγές. Η λεπτή σκόνη από την έκρηξη εξαπλώθηκε σε όλη τη γη, προκαλώντας εντυπωσιακά κόκκινα και πορτοκαλί ηλιοβασιλέματα και σχηματίζοντας ένα ατμοσφαιρικό πέπλο, που μείωσε τις θερμοκρασίες παγκοσμίως κατά αρκετούς βαθμούς. Σεισμικά θαλάσσια κύματα, που πυροδοτήθηκαν από την τεράστια έκρηξη του Krakatoa, καταγράφηκαν μέχρι τη Νότια Αμερική και τη Χαβάη.
Μετά την καταστροφική έκρηξη του 1883, το Krakatoa ήταν σε αδράνεια μέχρι τον Δεκέμβριο του 1927, όταν και ξεκίνησε μια νέα έκρηξη στον πυθμένα της θάλασσας. Στις αρχές του 1928, μέρος του αρχικού ηφαιστείου εμφανίστηκε ξανά πάνω από τη θάλασσα, σχηματίζοντας ένα βουνό σε σχήμα κώνου και μέχρι το 1930 είχε δημιουργηθεί ένα μικρό νησί που ονομάστηκε “Anak Krakatau” («Παιδί του Krakatoa»). Το ηφαίστειο ήταν ενεργό σποραδικά από εκείνη την εποχή και ο κώνος συνέχισε να αναπτύσσεται σε υψόμετρο περίπου 300 μέτρων πάνω από τη θάλασσα. Τον Δεκέμβριο του 2018, κατά τη διάρκεια ακόμα μίας μικρής έκρηξης, ένα από τα πλευρά του Anak Krakatau κατέρρευσε στον ωκεανό και οι ακτές της περιοχής επλήγησαν πάλι από ένα μεγάλο τσουνάμι. Αυτή τη φορά, 437 έχασαν τη ζωή τους, σχεδόν 32.000 τραυματίστηκαν και περισσότεροι από 16.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να μετακομίσουν. Οι κάτοικοι της περιοχής, δυστυχώς, δεν έλαβαν καμία προειδοποίηση ότι επρόκειτο να χτυπήσει ένα τεράστιο τσουνάμι, παρόλο που το “Anak Krakatau” ήταν ενεργό από τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Οι αρχές εξήγησαν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της Ινδονησίας βασίζεται σε σημαδούρες ωκεανών, που ανιχνεύουν τσουνάμι που προκαλούνται από υποθαλάσσιους σεισμούς και όχι από εκρήξεις ηφαιστείων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τhe Volcanic Eruption of Krakatoa, The Atlantic, διαθέσιμο εδώ
- Τhis Day in History: Κrakatoa Explodes, History Channel, διαθέσιμο εδώ
- Κrakatau, Global Volcanism Program, διαθέσιμο εδώ
- Krakatoa, Encyclopedia Britannica, διαθέσιμο εδώ
