Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Στην πορεία του από τη Μακεδονία στα βάθη τα Ασίας, ο Μέγας Αλέξανδρος βρέθηκε αρκετές φορές μπροστά σε δυσυπέρβλητα εμπόδια, τα οποία, εν τέλει, κατάφερε να ξεπεράσει, χάρη στην ευφυΐα του ιδίου και των στρατηγών του και μέσα από σκληρούς αγώνες. Μια τέτοια κατάσταση, ίσως μια από τις δυσκολότερες, κλήθηκε να αντιμετωπίσει στη Σογδιανή Πέτρα, η κατάληψη της οποίας απέδειξε, για μια ακόμη φορά, τόσο τη σκληρότητα και την υπεροψία των λαών της Ασίας όσο και την επιμονή των Μακεδόνων και του αρχηγού τους.
Το ιστορικό νήμα που οδηγεί στο κυρίως θέμα του άρθρου ξεκινά από την εξέγερση της σατραπείας της Σογδιανής, της οποίας ηγήθηκαν ο Σπιταμένης και ο Δαταφέρνης, οι οποίοι πρωταγωνίστησαν στη σύλληψη του Βήσσου. Το στράτευμά τους αποτελείτο, σχεδόν εξ ολοκλήρου, από ιππείς, γι’ αυτό μπορούσαν να χτυπούν ξαφνικά και να υποχωρούν γρήγορα. Προκειμένου να καταστείλει άμεσα την εξέγερση αυτή, ο Αλέξανδρος κατέλαβε, σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, επτά πόλεις της Σογδιανής, ενώ κατάφερε, παρά τις απώλειες, να διαλύσει περισσότερες από μία φορές την πολιορκία της Μαρακάνδας από τις εχθρικές δυνάμεις, οι οποίες υποχωρούσαν και χάνονταν στις ερήμους της Σκυθίας. Σύντομα, οι Σκύθες και οι Σάκκες τάχθηκαν στο πλευρό των εξεγερμένων, εξοργίζοντας τον Αλέξανδρο, ο οποίος ξεκίνησε πόλεμο ολοκληρωτικής καταστροφής, εξοντώνοντας συνολικά 120.000 Σογδιανούς.
Με την πάροδο του χρόνου, ο Αλέξανδρος έσφιγγε τον κλοιό γύρω από τον αντίπαλό του, ο οποίος εξακολουθούσε να ενεργεί με τη νομαδική τακτική της αιφνιδιαστικής επίθεσης και υποχώρησης. Με τις Μακεδονικές φρουρές να είναι ενισχυμένες και εφοδιασμένες για τον επικείμενο χειμώνα και τα οχυρά να έχουν πολλαπλασιαστεί, οι δυνάμεις του Σπιταμένη, σημαντικά μειωμένες από απώλειες και λιποταξίες, είχαν περιορισμένες επιλογές. Μετά από μια ακόμη ήττα, οι αξιωματούχοι του Πέρση στασιαστή τού πήραν το κεφάλι, στέλνοντάς το στον Αλέξανδρο και, ουσιαστικά, τερματίζοντας τη σκληρή και αιματηρή αυτή διαμάχη.
Έχοντας πλέον εξοντώσει έναν αξιόμαχο αντίπαλο, ο Αλέξανδρος προχώρησε σε ορισμένες αλλαγές διοικητικής φύσεως στις περιοχές που είχε καταλάβει έως τότε, ενώ απεσταλμένοι του έφυγαν για τη Μακεδονία, προκειμένου να φέρουν ενισχύσεις. Νέος στόχος του ήταν οι περιοχές της Ανατολικής Μπουχάρας, στης οποίας τους ορεινούς όγκους οι κάτοικοι είχαν οχυρωθεί, παραμένοντας ανυπότακτοι. Μαζί τους είχαν ενωθεί και όσοι Σογδιανοί ευγενείς είχαν ξεφύγει της οργής του. Μαζί με τον Βάκτριο Οξυάρτη και τις 3 κόρες του, οι ανυπότακτοι είχαν οχυρωθεί στη Σογδιανή Πέτρα, η οποία ήταν περιοχή εξαιρετικά δυσπόρθητη, την οποία είχαν φροντίσει να εφοδιάσουν για μακρά πολιορκία.
Φτάνοντας ο Αλέξανδρος στην περιοχή απαίτησε την παράδοση των εξεγερμένων, έλαβε όμως την εξής θρασύτατη απάντηση: «Να βρει «πτηνούς στρατιώτας» για να καταλάβουν το όρος». Ο Αλέξανδρος δεν πτοήθηκε. Αντίθετα, συγκέντρωσε 300 άνδρες, οι οποίοι κατάγονταν από ορεινές περιοχές της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης και ήταν εξοικειωμένοι με το σκαρφάλωμα. Εφοδιάζοντάς τους με σχοινιά, πασσάλους και υποδήματα με καρφιά, τους διέταξε να αναρριχηθούν και να φτάσουν στην κορυφή. Με πολύ κόπο και συνεργασία, κάτω από την κάλυψη του σκότους της νύχτας, οι στρατιώτες κατάφεραν να φτάσουν στην κορυφή, με 30 από αυτούς να χάνονται στην πορεία της επιχείρησης.
Το πρωί οι οχυρωμένοι δοκίμασαν μια οδυνηρή έκπληξη. Είδαν 270 στρατιώτες να βρίσκονται πάνω στο βουνό, χωρίς καν να έχουν φτερά! Μη έχοντας άλλη επιλογή, παραδόθηκαν στους πρέσβεις που έστειλε εκ νέου ο Αλέξανδρος. Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκονταν, όπως προαναφέρθηκε, οι κόρες του Οξυάρτη, με τον ίδιο στο μεταξύ να μην βρίσκεται μαζί τους. Μια εκ των θυγατέρων του Πέρση αξιωματούχου, η πανέμορφη Ρωξάνη, έκλεψε την καρδιά του αφοσιωμένου στον στρατιωτικό βίο Αλεξάνδρου, με τον γάμο, ο οποίος δεν πραγματοποιήθηκε αμέσως, να φέρνει πίσω τον «πεθερό» Οξυάρτη, τον οποίο ο στρατηλάτης δέχτηκε με τιμές.
Βέβαια, τα προβλήματα του Αλεξάνδρου δεν έληξαν. Κατευθυνόμενοι προς την Παραιτακήνη, ένας ισχυρός τοπικός ηγεμόνας των Παραιτακηνών, ο Χοριήνης, μαζί με ένα σύνολο ευγενών της περιοχής, είχε οχυρωθεί σε έναν ακόμη δυσπόρθητο βράχο, ύψους 400 μέτρων και περιμέτρου 1.200. Η μορφή του βράχου επέτρεπε την υπεράσπισή του από ελάχιστους στρατιώτες, καθώς η πρόσβαση επιτυγχανόταν μόνο από ένα στενό πέρασμα, εκτεθειμένο στα βέλη των τοξοτών. Επιπροσθέτως, ο βράχος περιβαλλόταν από ένα φαράγγι.
Ούτε αυτό το εμπόδιο, όμως, πτόησε τον Αλέξανδρο, ο οποίος διέταξε τους άνδρες του να κατασκευάσουν, από τα έλατα της περιοχής, σκάλες με τις οποίες πέτυχαν την κατάβαση του φαραγγιού. Εν συνεχεία, κατασκεύασαν γέφυρες από σχοινιά, τις οποίες επένδυσαν με κλαδιά και χώμα, προκειμένου να φτάνουν στη βάση του βράχου. Από εκεί, επαναλαμβάνοντας την τακτική της Σογδιανής Πέτρας, αναρριχήθηκαν στον βράχο, του οποίου οι κοιλότητες πρόσφεραν σταθερότερα πατήματα.
Οι πολιορκημένοι, και αυτήν τη φορά, παραδόθηκαν δίχως μάχη, με τον Χοριήνη να ζητά ως διαμεσολαβητή τον Οξυάρτη, ο οποίος τον έπεισε, πλέκοντας το εγκώμιο του Αλεξάνδρου, να παραδοθεί. Η ευστροφία και ο στρατηγικός νους του Μακεδόνα ηγέτη επιβεβαιώνονται μέσα από τα λόγια του πρώην αντιπάλου του και πεθερού του προς τον Χοριήνη: «Δεν υπάρχει μέρος στη γη που να μην μπορεί να καταληφθεί από τον Αλέξανδρο».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γιαννόπουλος, Χρήστος (2009), Πολεμιστές της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα, Αθήνα: Εκδόσεις Περισκόπιο
- Καργάκος, Ι. Σαράντος (2014), Μέγας Αλέξανδρος – Ο άνθρωπος φαινόμενο, Αθήνα: Ειδική Έκδοση για την Real Media
- Ζαφειροπούλου, Σιμόνη (2014), Η Πορεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Τόμος Β΄, Αθήνα: Εκδόσεις Μίλητος
