Του Τάσου Μοσχονά,
Σήμερα, 3 Νοεμβρίου του 2021, κλείνει ένας χρόνος από τις Προεδρικές Εκλογές του 2020, τις πιο επεισοδιακές των τελευταίων 20 ετών. Με αφορμή την «επέτειο» ενός έτους, ανατρέχουμε σε ορισμένα από τα γεγονότα που συνέβησαν την εβδομάδα εκείνη, αλλά και σε αυτές που ακολούθησαν, και στη σημασία τους για την αμερικανική πολιτική σκηνή του σήμερα και του αύριο.
Οι δύο αντίπαλοι
Βλέποντας τους δύο υποψηφίους των κομμάτων, καταλαβαίνει κανείς γιατί κατά την προεκλογική εκστρατεία δεν κατάφεραν ιδιαίτερα να εμπνεύσουν το σώμα των ψηφοφόρων. Αφ’ ενός, είχαμε τον 74χρονο πρώην Πρόεδρο Donald Trump, τον Πρόεδρο με τη χαμηλότερη δημοτικότητα στα χρονικά, μετά από μήνες κακής διαχείρισης της πανδημίας, που είχε βρει τις Η.Π.Α. στην πρώτη θέση κρουσμάτων/θανάτων κορωνοϊού με διαφορά. Αφετέρου, υποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος ήταν ο 78χρονος Joe Biden, με ένα μήνυμα περισσότερο «αντιτραμπικό» και ενωτικό παρά εμπνευσμένο για κάποια ουσιαστική αλλαγή. Τα debates που προηγήθηκαν ανάμεσα στους δύο υποψηφίους σίγουρα ενέπνευσαν αρκετά memes, αλλά δεν κατάφεραν να προσφέρουν στους ψηφοφόρους μια ξεκάθαρη εικόνα για την πολιτική ατζέντα του καθενός.
Μαζί με τον Trump και τον Biden, στο ψηφοδέλτιο των δύο κομμάτων βρίσκονταν και οι δύο υποψήφιοι Αντιπρόεδροι, Mike Pence και Kamala Harris. Η υποψηφιότητα της Harris ήταν ιστορική. Ούσα η πρώτη Αφροαμερικανή και ασιατικής καταγωγής γυναίκα που βρισκόταν στο ψηφοδέλτιο και διεκδικούσε την Αντιπροεδρία, τα βλέμματα ήταν όλα στραμμένα πάνω της. Από την άλλη, ο Αντιπρόεδρος Mike Pence δεν κατάφερε να πείσει, παρά το χαμηλότερο προφίλ σε σχέση με τον Trump, με τις ακραία συντηρητικές του απόψεις να αποξενώνουν αρκετούς Ρεπουμπλικάνους ψηφοφόρους και να μην προσελκύουν καινούριους.
Η ημέρα των εκλογών
Μετά την ταραχώδη προεκλογική εκστρατεία, η ημέρα της κρίσης, 3 Νοεμβρίου, έφτασε για τα δύο κόμματα. Οι εκλογές διεξάγονταν σε μια πρωτοφανή χρονιά, και υπό πρωτοφανείς συνθήκες. Η πανδημία επηρέασε σημαντικά τη διεξαγωγή τους, με αρκετούς ψηφοφόρους και πολιτείες να καθιερώνουν τη ψήφο δια αλληλογραφίας. Ήδη κατά την ημέρα των εκλογών, ένα σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων είχε καταθέσει τη ψήφο του, με τις προβλέψεις να εκτιμούν πως η πλειονότητα εξ αυτών είχε ταχθεί υπέρ του Δημοκρατικού Κόμματος.
Τούτη η εξέλιξη αφ’ ενός σήμαινε πως δε θα είχαμε αποτελέσματα την ίδια ημέρα, αλλά και πως, σε ορισμένες πολιτείες, θα χρειαζόταν να περιμέναμε αρκετές ώρες όχι μόνο για τα οριστικά αποτελέσματα, αλλά και για κάποια οποιαδήποτε εξέλιξη και καταμέτρηση. Αυτό κατέστη σαφές ιδιαίτερα για ορισμένες από τις λεγόμενες “swing states”, τις αμφίρροπες, δηλαδή, πολιτείες, τα αποτελέσματα των οποίων καθορίζουν σε κάθε εκλογική αναμέτρηση τον Αμερικανό Πρόεδρο.
Οι εκλογές του 2020 έσπασαν κάθε ρεκόρ. Συνολικά, ψήφισαν περίπου 158 εκατομμύρια ψηφοφόροι (οι 100 εκατομμύρια με επιστολική ψήφο), αριθμός και ποσοστό επί του πληθυσμού που είχε να ιδωθεί από το μακρινό 1900. Το Δημοκρατικό Κόμμα κατάφερε να κερδίσει την popular vote (αποτελέσματα σε ψήφους λαού), με 81 εκατομμύρια ψήφους (51,3%) — τις περισσότερες που έχει λάβει ποτέ ψηφοδέλτιο στην ιστορία των Αμερικανικών Εκλογών. O Τrump, από την άλλη, έλαβε περισσότερες ψήφους σε σχέση με το 2016, όμως έμεινε στις 74 εκατομμύρια, απογοητεύοντας.
Το παιχνίδι, παρ’ όλα αυτά, όπως κάθε φορά, παίζεται στις πολιτείες και στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων. Και η αλήθεια είναι πως στις ημέρες μετά την 3η Νοεμβρίου, εκτυλίχθηκε ένα πραγματικό θρίλερ. Αν και η πλάστιγγα έμοιαζε σχεδόν πάντοτε να γέρνει υπέρ του Biden, οι μικρές διαφορές, αλλά και ο μεγάλος αριθμός των επιστολικών ψήφων δεν επέτρεπαν ασφαλείς προβλέψεις. Μεγάλη μάχη έγινε στις πολιτείες της Georgia, στην οποία για πρώτη φορά μετά τις εκλογές του 1992, κέρδισαν οι Δημοκρατικοί, αλλά και στην Arizona, που είχε να ψηφίσει «μπλε» από το 1996. Αν και ο Trump κέρδισε την κρίσιμη Florida και το Ohio (που από το 1960 μέχρι και το 2016, ψήφιζε σταθερά τον υποψήφιο που κατέληγε να κερδίζει τις εκλογές), η διαφορά κρίθηκε σε 5 πολιτείες-κλειδιά (Georgia, Arizona, Pennsylvania, Michigan και Wisconsin), τις οποίες ο Biden κατάφερε να γυρίσει προς τους Δημοκρατικούς σε σχέση με το 2016, όποτε και είχαν «ψηφίσει» Trump. Αντίθετα, ο Trump δεν κατάφερε να κάνει το ίδιο για καμία από τις πολιτείες που στις προηγούμενες εκλογές είχαν ταχθεί υπέρ της Hillary Clinton. Το «μπλε τείχος» είχε ορθωθεί, και, παρά τον θόρυβο αλλά και τις μικρές διαφορές, στις 7 Νοεμβρίου, ήταν πλέον ξεκάθαρο. O Joe Biden θα ήταν ο επόμενος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Μετά τις εκλογές
Και αν τα όσα εκτυλίχθηκαν την περίοδο των εκλογών ήταν δραματικά, η συνέχεια επιφύλασσε εκπλήξεις. Αρκετούς μήνες, ήδη, πριν τις εκλογές, ο Trump και το επιτελείο του έπαιζαν με την ιδέα της διαφθοράς και της νοθείας των εκλογών. Υπονομεύοντας την επιστολική ψήφο και τη διαφάνειά της, ο Trump, παρέα με αρκετά μέλη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, προσπάθησαν ουκ ολίγες φορές να ανατρέψουν το εκλογικό αποτέλεσμα, διασπείροντας φήμες και θεωρίες συνωμοσίας για εκτεταμένη νοθεία. Αυτή η προσπάθεια έλαβε χώρα με ιδιαίτερη έμφαση στις κρίσιμες πολιτείες, παρά το γεγονός πως ο Γενικός Εισαγγελέας, William Barr, και άλλοι φορείς όλων των πολιτειών και του Υπουργείου Δικαιοσύνης κατέληξαν με αναλυτικές εκθέσεις στο αντίθετο. Μάλιστα, οι εκλογές θεωρήθηκαν ίσως ως οι πιο διαφανείς στην ιστορία της χώρας.
Παρά ταύτα, αυτό δεν εμπόδισε τον Trump και την ομάδα του να καταθέσουν περίπου 63 εκλογικές αγωγές, με απίστευτες νομικές βάσεις, που σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να στοιχειοθετηθούν και να αποδειχθούν. Όπως είναι φυσικό, απορρίφθηκαν όλες. Αλλά ο Trump δε σταμάτησε εκεί. Αφού για μήνες αρνείτο με πρωτοφανή τρόπο να αποδεχθεί το εκλογικό αποτέλεσμα, προσπάθησε να επέμβει στο Κολέγιο των Εκλεκτόρων, που θα επικύρωνε το αποτέλεσμα, και σε κάθε ευκαιρία υπονόμευε τη νομιμότητα της διαδικασίας.
Αυτή η προσπάθεια σήμαινε επίσης πως για πρώτη φορά, η μετάβαση από τη μία κυβέρνηση στην άλλη δε θα γινόταν ομαλώς, με τις προπαρασκευαστικές εργασίες για τη μετάβαση των κυβερνήσεων να απουσιάζουν παντελώς για μεγάλο διάστημα, εμποδίζοντας τον Joe Biden από το να προετοιμάσει εγκαίρως την «επόμενη μέρα». Μέχρι, δε, τη στιγμή της καταμέτρησης των αποτελεσμάτων του Κολεγίου στις 7 Ιανουαρίου, σιγόβραζε μια αναταραχή, εξ ολοκλήρου υποκινούμενη από τον Trump. Με τον ίδιο να ανέχεται και σιωπηρώς να αποδέχεται μια «εξέγερση» μπροστά στην «εκλογική αδικία», οι ήδη εκνευρισμένοι ψηφοφόροι του Trump, που προκάλεσαν αρκετά επεισόδια την ημέρα των εκλογών στα εκλογικά κέντρα, εισέβαλαν στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου, με τις απίστευτες εικόνες από εκείνη την ημέρα να είναι ακόμη νωπές στη μνήμη. Μετά την κατακραυγή, ο ίδιος ο Trump σε video αποδέχτηκε τη νέα κυβέρνηση, χωρίς να αναφέρεται ονομαστικώς στον Biden. Δύο μήνες μετά τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, γράφτηκε επιτέλους η τελευταία πράξη αυτών των πολυτάραχων εκλογών.
Ο απολογισμός
Οι Προεδρικές Εκλογές του 2020 σίγουρα θα συζητιούνται στο μέλλον, τόσο για τις πρωτοφανείς συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξήχθησαν, όσο και για την ένταση και τα τεκταινόμενά τους. Ποτέ ξανά στο πρόσφατο παρελθόν οι Η.Π.Α. δεν είχαν διχαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να οδηγηθούν σε σύρραξη στο ίδιο το σύμβολο του πολιτεύματός τους, το Καπιτώλιο. Ποτέ ξανά το ίδιο το σύστημα, το Κολέγιο των Εκλεκτόρων, αλλά και η πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς δεν είχε αμφισβητηθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανατρέψει παραδόσεις αιώνων, που έτασσαν ως σημαντικότερη την ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας από κυβέρνηση σε κυβέρνηση. Ποτέ ξανά τόσο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δεν πίστευε πως μπροστά στα μάτια του έχει εκτυλιχθεί μια απάτη μεγατόνων, αρνούμενο να αποδεχθεί την αλήθεια.
Έναν χρόνο μετά, και με την κυβέρνηση Biden εδραιωμένη, δε μπορούμε παρά να κοιτάζουμε αυτές τις ταραχώδεις εκλογικές ημέρες με ανησυχία για το μέλλον, αλλά και σκεπτικισμό για τον λόγο που αρκετά σημαντικότατα παγκόσμια ζητήματα, όπως η αντιμετώπιση της πανδημίας, η κλιματική αλλαγή και η φτώχεια, τοποθετήθηκαν «κάτω από το χαλί» και υπονομεύτηκαν για την εξυπηρέτηση μιας αναμέτρησης, που τελικά παρέπεμπε σε “show”.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Capitol riots: Congress certifies Joe Biden’s victory after chaotic scenes, BBC, Διαθέσιμο εδώ.
- 2020 United States presidential election, Wikipedia, Διαθέσιμο εδώ.
