Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Ο μήνας που μας πέρασε έχει καθιερωθεί ως μήνας ενημέρωσης και επαγρύπνησης για τον γυναικείο καρκίνο. Φέτος συνδέθηκε με την ξαφνική απώλεια της μοναδικής γυναίκας αρχηγού ελληνικού πολιτικού κόμματος, Φώφης Γεννηματά. Η συγκυρία της ζωής έκανε πιο εμφανές από κάθε άλλη φορά τη σημασία της πρόληψης και της ενημέρωσης. Καμπάνιες ευαισθητοποίησης, ροζ κορδέλες, σλόγκαν, διαφημίσεις που προσπεράσαμε, λέγοντας πως δε θα συμβεί σε εμάς ή πως θα κλείσουμε εκείνο το ραντεβού για εξέταση – το ίδιο που είχαμε αναβάλει για αργότερα. Ένα θέμα επώδυνο και επίφοβο που νοσούν όχι μόνο οι ασθενείς αλλά και οι αγαπημένοι τους μαζί. Η τραγικότητα αυτής της κατάστασης σε συνδυασμό με τον ανθρώπινο χαρακτήρα της αποδεικνύει με ωμότητα πως η ζωή είναι ένα δώρο και οφείλουμε να την χαρούμε, να μην αναλωθούμε, να κοιτάμε αυτά που έχουν αξία, να μην αφήσουμε τον χρόνο να περάσει χωρίς να είμαστε παρόντες στα όνειρα και τις επιθυμίες μας.
Η τέχνη δε θα μπορούσε να είναι ανεπηρέαστη από αυτή τη συνθήκη, απόδειξη αυτού, το γεγονός πως μας χάρισε αξιόλογο υλικό, παρουσιάζοντας ανθρώπους που ήρθαν αντιμέτωποι με αυτή την τροπή στην ζωή τους. Βιβλία που έγιναν ταινίες, σενάρια που ενσαρκώθηκαν στην μεγάλη οθόνη θίγουν κατάματα τον καρκίνο, αλλά και εμάς που ερχόμαστε αντιμέτωποι, ως θεατές, με αλήθειες της ζωής.
1. Αν θέλαμε να αναζητήσουμε -έστω και αφηρημένα- μία αφετηρία για τις ταινίες που θίγουν ζητήματα υγείας «ρομαντικοποιημένα» μία καλή επιλογή θα ήταν το “A walk to remember” του Nikola Sparks, ενός συγγραφέα που έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα τόσο στην 4η τέχνη (λογοτεχνία και ποίηση), αλλά και μετέπειτα στη γνωστή σε όλους 7η τέχνη , με κορυφαίο το “The Notebook” (από τις σπάνιες περιπτώσεις που η ταινία είναι εφάμιλλη του βιβλίου). Το “A walk to remember’’ ή στην ελληνική απόδοση «Κεραυνοβόλος Έρωτας», που πρώτο κυκλοφόρησε έντυπο το 1999 και μετεφέρθηκε στο κινηματογράφο το 2002, περιγράφει την ιστορία δύο νεαρών μαθητών λυκείου. Πρωταγωνιστής ο δημοφιλής και ατίθασος Landon Carter (Shane West), ο οποίος έρχεται αντιμέτωπος με την επίπληξη και αναγκάζεται να συμμετέχει σε σχολικές δραστηριότητες που δεν τον εκφράζουν, όπως το ανοιξιάτικο musical. Τη δυσκολία στη μελέτη του ρόλου του έρχεται να λύσει η Jamie Sullivan (Mandy Moore), μία εσωστρεφής και θρησκευόμενη μαθήτρια, η οποία δέχεται να τον βοηθήσει με τον όρο να μην την ερωτευτεί. Προφανώς η συντηρητική της ενδυμασία ξενίζει έναν χαρακτήρα σαν του Landon, οπότε και την χλευάζει στο άκουσμα του όρου. Όσο προχωράει η εξέλιξη της ιστορίας, οι δύο νέοι δένονται, με την Jamie να του αποκαλύπτει το θέμα υγείας της, και την μη ανταπόκριση του οργανισμού της στη θεραπεία. Παρά τη ματαιότητα της κατάστασης, δεν πτοούνται και συνεχίζουν να μοιράζονται εμπειρίες και συναισθήματα. Το “A walk to Remember” είναι μία απτή απόδειξη του πόσο μπορεί ένας άνθρωπος να επηρεάσει έναν άλλον προς το καλύτερο , και πως ο χρόνος είναι μία σύμβαση , εμείς οφείλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε.
2. Προχωρώντας, δε θα μπορούσαμε να αφήσουμε απ’ έξω το ‘’My Sister’s keeper’’ ή στα ελληνικά «Η αδερφή μου και εγώ» του 2009. Η ταινία ξετυλίγει την περιπέτεια υγείας της Kate Fitzgerald (Sofia Vassilieva), μίας έφηβης που από τα πρώτα χρόνια της ζωής της έρχεται αντιμέτωπη με την νόσο, οδηγώντας τους γονείς (Cameron Diaz, Jason Patrick) σε δραστικές αποφάσεις. Πέρα από τον μεγαλύτερο αδερφό Jesse Fitzgerald (Evan Ellingson), λίγα χρόνια μετά την γέννηση της Kate, η οικογένεια συμπληρώνεται με τον ερχομό του τρίτου παιδιού της, Anna (Abigail Breslin). H Anna δεν αποτελεί ένα τυχαίο γεγονός, αλλά ένα παιδί που ουσιαστικά ήρθε στον κόσμο για να σώσει την αδερφή της, αφού με τη βοήθεια της τεχνητής γονιμοποίησης, θα μπορούσαμε να πούμε πως «φτιάχτηκε», για να είναι συμβατή με την αδερφή της. Έτσι, από μωρό ακόμα η Anna εισάγεται τακτικά στο νοσοκομείο, για να γίνει δότης όσων χρειάζεται η Kate. Είναι αναμενόμενο πως αυτό κάποια στιγμή θα έφτανε σε έναν διχασμό, με την Anna να πηγαίνει κυριολεκτικά τους γονείς της στο δικαστήριο και να ζητάει τη χειραφέτηση του σώματός της.
Η ταινία ξεγυμνώνει τη σκληρότητα του καρκίνου στην ευαίσθητη παιδική ηλικία, αλλά και μετέπειτα στην εφηβική, δείχνοντας πως δεδομένα, όπως ένα ωραίο χτένισμα, μία απλή βόλτα, αλλά και θέματα όπως η φιλία και ο έρωτας γίνονται ζητούμενα. Μία ολόκληρη οικογένεια προσαρμόζεται σε αυτή την συνθήκη και δύο γονείς κόβονται στα δύο για τα παιδιά τους. To “My Sister’s Keeper” μας διδάσκει την ευγνωμοσύνη για όλα όσα έχουμε, την μεγάλη αξία και το αντίκτυπο που έχει η οικογένεια στη ζωή ενός ανθρώπου.
3. Λίγο πριν το τέλος υπάρχει το αντισυμβατικό “Me, Earl and the dying girl” (2015), μία ταινία που βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του Jesse Andrews (2012), ο οποίος διασκεύασε και το σενάριο. Ο Greg Gaines (Thomas Mann) -me στον τίτλο του έργου- είναι ένας δεκαεπτάχρονος μαθητής λυκείου με έντονες κοινωνικές ανασφάλειες. Όταν οι γονείς του (Nick Offerman, Connie Britton), του ανακοίνωσαν πως η γειτόνισσα και συμμαθήτρια του Rachel Kushner (Olivia Cooke) -the dying girl- διαγνώστηκε με λευχαιμία, τον ανάγκασαν να την επισκεφτεί, για να δείξει την συμπόνια του. Μία επίσκεψη που κανείς από τους δυο δεν ήθελε να πραγματοποιηθεί, αλλά οδήγησε σε μία απροσδόκητη γνωριμία.
Ο Greg μαζί με τον μοναδικό του φίλο (αν και δεν προτιμάει ιδιαίτερα αυτόν τον όρο), και συνεργάτη Earl δημιουργούν ερασιτεχνικές ταινίες μικρού μήκους, εμπνευσμένες από διάσημα έργα, υλικό που η Rachel βρίσκει αρκετά ενδιαφέρον και διασκεδαστικό. Αποτελεί μία συντροφιά για την ίδια όσο βρίσκεται σε θεραπεία με τους τρεις ήρωες να αναπτύσσουν δεσμούς ανιδιοτελούς φιλίας. Με αφορμή την ιδέα μίας συμμαθήτριας τους ο Greg και ο Earl αποφασίζουν να φτιάξουν μία ταινία αφιερωμένη στην Rachel, άλλα όπως συμβαίνει σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις επέρχεται κάποια στιγμή η ρήξη μεταξύ τους. Η πλοκή κρατάει το ενδιαφέρον αμείωτο και έτσι με αρκετές δόσεις κρύου χιούμορ και έντονη δημιουργικότητα, οι τρεις ήρωες έρχονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και ό,τι τους επιφυλάσσει η ζωή. Με ένα από τα πιο όμορφα φινάλε στην κατηγορία των teen movies, το ”Me, Earl and the dying girl” είναι η ταινία που δεν ήξερες πως χρειαζόσουν.
4. “The Fault in our Stars” ή αλλιώς «Το λάθος αστέρι», ή αλλιώς πως ένα βιβλίο στιγμάτισε μία ολόκληρη γενιά. Το φαινόμενο του John Green που κυκλοφόρησε το 2012 και πήρε σάρκα και οστά το 2014, απέσπασε διθυραμβικές κριτικές και θεωρείται ένα αριστούργημα των καιρών μας. Η Hazel Grace Lancaster (Shailene Woodley) και ο Augustus Waters (Ansel Elgort) είναι δύο νέοι που ζουν με καρκίνο και γνωρίζονται σε μία ομάδα συζήτησης, που απαρτίζεται από μέλη που ζουν την ίδια συνθήκη. Και αυτή η πρόταση είναι αρκετή για να φανταστεί κανείς την εξέλιξη της ιστορίας. Η επιτυχία όμως του έργου έγκειται στο γεγονός πως παρόλο που φαίνεται προβλέψιμο, έχει συνδεθεί με τέτοια ευφυία που το κάνει κάθε άλλο παρά αναμενόμενο. Αν και φαινομενικά το κεντρικό θέμα είναι η ζωή με τη νόσο, στην ουσία είναι απλά η ζωή. Ο χρόνος, τα μικρά άπειρα που αναλογούν στον καθένα, η ανεξίτηλη επίδραση των ανθρώπων, η οικογένεια, ο έρωτας, η φιλία. Σαρωτική σε όλους τους τομείς. Συνιστάται πρώτα η παρακολούθηση της ταινίας, και έπειτα η ανάγνωση του βιβλίου, καθώς έτσι γίνεται έντονα αισθητός ο λογοτεχνικός αντίκτυπος του John Green.
Ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία λειτουργούν παιδευτικά και αφυπνιστικά για το κοινό, με τρόπο που μόνο η τέχνη μπορεί να χειριστεί. Όσες ταινίες αναφέρθηκαν αλλά και όσες ακόμα δημιουργήθηκαν εμπνευσμένες από την αξία της υγείας, είναι στο πυρήνα τους ανθρώπινες και λειτουργούν καθαρτικά για όλες τις φορές που το βάλαμε κάτω.
