Tης Ελευθερίας Κωνστάντιου,
Όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντικά είναι τα δέντρα για την απορρόφηση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα και τη μετατροπή αυτού στο πολύτιμο, για την ύπαρξη ζωής στον πλανήτη, οξυγόνο. Αυτό που μέχρι πρόσφατα, όμως, αγνοούσαμε και αποκάλυψε μια σημαντική έρευνα, η οποία διεξήχθη πριν λίγα χρόνια, είναι ο ρόλος των φαλαινών στη διατήρηση της καλής υγείας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, καθώς και το γεγονός ότι η απειλή του είδους, του οποίου ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί δραστικά, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην απορρόφηση του άνθρακα στις θάλασσες.
Τα τεράστια θηλαστικά, όσο ζουν, αποθηκεύουν υπέρογκες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στο σώμα τους. Όταν πεθάνουν, λοιπόν, το «κουφάρι» τους, μαζί με το διοξείδιο που έχουν συσσωρεύσει, καταλήγει στον «πάτο» της θάλασσας, χωρίς να απελευθερώνει το διοξείδιο του άνθρακα στην επιφάνεια, σε μια διαδικασία που ονομάζεται “whale falls”. Τη σημασία του whale falls ήρθε πρόσφατα να επιβεβαιώσει και μια έρευνα στο Σαν Φρανσίσκο, στην οποία οι επιστήμονες που συμμετείχαν ανακάλυψαν ότι το 60% της ετήσιας αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή οφείλεται στις φάλαινες που πεθαίνουν. Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι κατά πολύ σημαντικότερο από το “kelp export”, δηλαδή την παγίδευση του CO2 από τα φύκια και τη μεταφορά αυτού στα βάθη του ωκεανού, καθώς και από τους οικοτόπους δέσμευσης άνθρακα, συνδυαστικά.
Η σημασία, επομένως, της διατήρησης του πληθυσμού των τεράστιων θαλάσσιων κητών είναι άκρως σημαντική, και αυτό επιδιώκει να επιδείξει και η εν λόγω έρευνα, αφού οι ίδιοι οι επιστήμονες που τη διεξήγαν έχουν ως στόχο να συνδράμουν τους επιστήμονες που ασχολούνται με τη διατήρηση του πληθυσμού των φαλαινών και είναι υπεύθυνοι για τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές. Έτσι, είναι πιο επιτακτικό από ποτέ, σχεδόν, ο πληθυσμός των φαλαινών να επιστρέψει στα προ φαλαινοθηρίας επίπεδα, αν και αυτό ακούγεται ιδιαίτερα δύσκολο. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι θα μπορούσαν να συλλάβουν 1,7 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, αν ο αριθμός τους βρισκόταν στα επίπεδα που βρισκόταν πριν τη ραγδαία μείωσή τους, λόγω της φαλαινοθηρίας.
Η φαλαινοθηρία, λοιπόν, κατά τους προηγούμενους αιώνες έπαιξε σημαντικό ρόλο στη μείωση του πληθυσμού των φαλαινών, οδηγώντας κι εκείνη με τη σειρά της στην κλιματική κρίση, που βιώνουμε ολοένα και εντονότερα τα τελευταία χρόνια. Το κυνήγι της φάλαινας ξεκινά, άλλωστε, πριν από 5.000 χρόνια. Ωστόσο, η συστηματική φαλαινοθηρία για εμπορική χρήση ξεκινάει τον 15ο αιώνα, έχοντας επιφέρει τα γνωστά αποτελέσματα της ραγδαίας μείωσης του πληθυσμού τους. Οι αγορές, εκείνη την περίοδο, είχαν αντιληφθεί ότι το κρέας και το λίπος του κήτους δεν είχαν μόνο διατροφική αξία, αλλά και ότι μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για μαργαρίνη, καύσιμο για λάμπες, σαπούνια ή ακόμα και για την παρασκευή προϊόντων. Τα πλοία που επιτελούσαν αυτή τη δουλειά βρίσκονταν παντού, παρασύροντας στον θάνατο χιλιάδες κήτη, μέχρι τα μέσα περίπου του 20ου αιώνα, όταν και ψηφίστηκαν οι πρώτοι νόμοι για να σταματήσει αυτή η άθλια πρακτική. Το κακό, όμως, είχε ήδη διαπραχθεί.
Σήμερα, γνωρίζουμε όλο και περισσότερα για τη σημασία των φαλαινών για το οικοσύστημα. Σε έναν κόσμο που «πνίγεται» από το διοξείδιο του άνθρακα, οι φάλαινες μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο. Ωστόσο, η ραγδαία μείωση του πληθυσμού τους φαίνεται να μην επαρκεί πια για έναν τόσο σημαντικό ρόλο. Αντιθέτως, η διατήρηση και πόσο μάλλον η αύξηση του πληθυσμού του είδους με κάποιον τρόπο, όσο αυτό είναι δυνατόν βέβαια, είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μια σύντομη ματιά στην φαλαινοθηρία, MAX MAG, διαθέσιμο εδώ
- Restoring whales to the pre-haunted numbers could capture 1.7 billion tonnes of CO2 a year, Euronews Green, διαθέσιμο εδώ
