Του Τιμολέοντος Παλαιολόγου,
Η μακραίωνη επιβολή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα εδάφη της πάλαι ποτέ κραταιάς Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, τη Μικρά Ασία και τη Βαλκανική Χερσόνησο αποτελεί κομβικό σημείο στην εξέλιξη της Μεσαιωνικής Ευρωπαϊκής Ιστορίας. Και ενώ η ισχύς -και σε ορισμένες περιπτώσεις η υπεροχή- των Οθωμανών στην ξηρά καθ’ όλη τη διάρκεια του 15ου και 16ου αιώνα είναι αδιαμφισβήτητη, πολλές φορές λησμονείται η ναυτική δύναμη που επιχείρησαν οι Οθωμανοί να προβάλουν εναντίον των τότε χριστιανικών ναυτικών υπερδυνάμεων, ούτως ώστε να επιβληθούν στη θάλασσα της Μεσογείου. Ως μη ναυτικός λαός, οι Οθωμανοί συνήθιζαν να χρησιμοποιούν υποτελείς λαούς τους, φημισμένους για τη ναυτοσύνη τους, προκειμένου να επανδρώσουν με ικανό έμψυχο υλικό το νεοναυπηγηθέν ναυτικό τους. Καθ’ αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, έμελλε να γαλουχηθεί ένας από τους σημαντικότερους, αν όχι ο σημαντικότερος Οθωμανός Ναύαρχος στην Ιστορία της Αυτοκρατορίας, ο Hayreddin Barbarossa.
Ο πατέρας του Barbarossa, Yakup Aga, είχε τουρκική ή αλβανική καταγωγή από τα Γιαννιτσά και ήταν στρατιώτης του Ιππικού, στο λεγόμενο σώμα των σπαχήδων (Sipahi). Είχε συμμετάσχει στην επίθεση για την κατάληψη της Λέσβου το έτος 1462 από τον Γενουάτη ηγεμόνα της Λέσβου, Niccolo, του οίκου των Γατελούζων (Gattilusi), οι οποίοι έλεγχαν το νησί από το 1355, αφού παραχωρήθηκε ως προίκα από τον Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο για τον γάμο μεταξύ της αδελφής του, Μαρίας και του Francesco Gattelusio. Η συνδρομή αυτή του Yakup εκτιμήθηκε ιδιαιτέρως και γι’ αυτόν τον λόγο ανταμείφθηκε με το φέουδο του χωριού Bonova στο νησί της Λέσβου. Παράλληλα, νυμφεύθηκε τη χήρα ενός ορθόδοξου ιερέα από τη Μυτιλήνη, την Κατερίνα, και απέκτησαν 4 γιους, τον Ishak, τον Oruç, τον Khidr (Hayreddin) και τον Ilyas, καθώς και 2 κόρες. Ο Yakup Aga ξεκίνησε να ασχολείται με την κεραμική και γι’ αυτόν τον λόγο αγόρασε μία βάρκα, ούτως ώστε να εμπορεύεται με ευκολία τα δημιουργήματά του. Έτσι, οι γιοι του ήρθαν σε επαφή με τη θάλασσα, το στοιχείο που θα τους καθόριζε για το υπόλοιπο της ζωής τους, καθώς και οι 4 επρόκειτο να γίνουν ναυτικοί.
Οι αδελφοί Oruc, Ilyas και Hayreddin ασχολήθηκαν με το εμπόριο στην περιοχή του Λεβάντε, ενώ ο Ishak παρέμεινε στη Μυτιλήνη για να ασχοληθεί με τις οικογενειακές υποθέσεις. Σε μία εμπορική εξόρμηση των δύο αδελφών στην Τρίπολη (Λίβανο), δέχθηκαν επίθεση από τους Ιωαννίτες Ιππότες, οι οποίοι σκότωσαν τον μικρότερο Ilyas και φυλάκισαν τον Oruc στο Κάστρο της Αλικαρνασσού (Bodrum). Όταν πληροφορήθηκε τα γεγονότα αυτά ο Khidr, έσπευσε στην Αλικαρνασσό και βοήθησε επιτυχώς στην απόδραση του Oruc. Σύντομα, ο Oruc άρχισε να ηγείται μιας μικρής ναυτικής δύναμης που του είχε παραχωρηθεί από τον πρίγκιπα Korkud, υιό του Σουλτάνου Bayezid ΙΙ, με σκοπό να διαφυλάξει τα εμπορικά συμφέροντα των Οθωμανών της περιοχής και να τους προστατέψει από χριστιανικές επιθέσεις, όπως αυτή που του στέρησε τον αδελφό του. Ο Hayreddin ακολούθησε τον αδελφό του και έτσι άρχισαν από κοινού να λειτουργούν πλέον ως πειρατές.
Σταδιακά, το πεδίο δράσης των δύο θα μετακινηθεί προς τη Δύση μετά την κατάληψη της Djerba στην Τυνησία από τον Oruc. Εκεί, οι αδελφοί θα δραστηριοποιηθούν στην αντιμετώπιση των Ισπανών και Πορτογάλων που, αφού ολοκλήρωσαν την reconquista της Ιβηρικής Χερσονήσου, επιχειρούσαν να εισβάλουν στη Βόρεια Αφρική. Ταυτοχρόνως, ο Oruc βοηθούσε τους εναπομείναντες Μουσουλμάνους της Ιβηρικής να καταφύγουν στην Αφρική, λαμβάνοντας το προσωνύμιο “Baba Oruc” (πατέρας Oruc) και την παραφθορά του εν λόγω, εξαιτίας φωνητικής ομοιότητας, που χρησιμοποιήθηκε από τους Ευρωπαίους, “Barbarossa” (κοκκινογένης). Το 1509, ο Ishak θα φτάσει και αυτός στην Αφρική, για να συμπράξει με τα αδέλφια του και το 1516, θα καταλάβουν το Αλγέρι, ενώ ο Oruc θα αυτοανακηρυχθεί Σουλτάνος του Αλγερίου. Για να προστατευθεί, ωστόσο, από τη χριστιανική απειλή, αποποιήθηκε τον τίτλο του και παραχώρησε τα εδάφη που ήλεγχε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, διατηρώντας ο ίδιος τον τίτλο του διοικητή του Σαντζακίου και ο Hayreddin τον τίτλο του ανώτατου ναυτικού διοικητή της Ανατολικής Μεσογείου. Εν τούτοις, το 1518, οι Ισπανοί επιτέθηκαν και ανακατέλαβαν το Αλγέρι, ενώ σκοτώθηκαν στη μάχη ο Oruc και ο Ishak.
Μετά τον θάνατο των δύο αδελφών του, ο Hayreddin έλαβε τον τίτλο του Oruc, καθώς και το παρατσούκλι του (Barbarossa) και επιχείρησε να ανακαταλάβει το Αλγέρι. Όταν ο Suleyman ο Μεγαλοπρεπής κατέλαβε, το 1522, τη Ρόδο από τους Ιωαννίτες Ιππότες, όρισε τον Hayreddin ως Beylerbeyi (διοικητή) του νησιού, ενώ όταν ο τελευταίος κατέλαβε την Τύνιδα, το 1531, ο Suleyman του απένειμε τον τίτλο του “Kapudan Pasha” (Μέγα Ναυάρχου) του Οθωμανικού Στόλου. Ως Ναύαρχος του Οθωμανικού Στόλου, ο Barbarossa κλήθηκε να αντιμετωπίσει, το 1538, την Ιερά Συμμαχία των ενωμένων χριστιανικών κρατών στην Πρέβεζα. Ακόμη και σήμερα, η Ναυμαχία της Πρέβεζας, που είχε ως αποτέλεσμα τη συντριπτική ήττα της Ιεράς Συμμαχίας υπό τον Andrea Doria, θεωρείται η σημαντικότερη ναυτική νίκη του Οθωμανικού Ναυτικού, η οποία, μάλιστα, εξασφάλισε στους Οθωμανούς πλήρη ναυτική υπεροχή στη Μεσόγειο μέχρι και την ήττα τους στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571. Ο Hayreddin Barbarossa άφησε την τελευταία του πνοή στην Κωνσταντινούπολη το 1546, αποδίδοντας τέτοια υστεροφημία στο όνομα Barbarossa, που μέχρι και σήμερα θεωρείται από πάρα πολλούς ο σημαντικότερος Οθωμανός-Τούρκος Ναύαρχος σε ολόκληρη την ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- From Pirate to Admiral: The Tale of Barbarossa, Britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- This 16th-century corsair was the most feared pirate of the Mediterranean, nationageographic.com, διαθέσιμο εδώ
