Της Άννας Τσέλα,
Έντονες κλιμακώσεις των εχθροπραξιών παρατηρούνται στην Υεμένη το τελευταίο διάστημα. Η συγκεκριμένη χώρα αποτελεί μια από τις φτωχότερες του αραβικού κόσμου. Ο πόλεμος που διαρκεί την τελευταία επταετία έχει προκαλέσει τόσο καταστροφικές συνέπειες όσο και ένα έντονα ανησυχητικό κλίμα για τη μετέπειτα εξέλιξη των γεγονότων. Τα θύματα, που υπολογίζονται, ανέρχονται στις δεκάδες χιλιάδες. Η παρούσα ανθρωπιστική κρίση θεωρείται ως η χειρότερη παγκοσμίως, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις και αποτελεί το αποτέλεσμα τεσσάρων βασικών τραγικών συνδυασμών. Αρχικά, η κατεστραμμένη οικονομία και η βίαιη σύγκρουση που διαρκεί δεν δίνουν τη δυνατότητα στον λαό να μπορέσει να «ανασάνει». Άλλη μια αιτία είναι και οι κατεστραμμένες υποδομές, που αφορούν την υγεία, την τροφή, το νερό καθώς και η προστασία της εκπαίδευσης.
Οι συγκρούσεις ξεκίνησαν το 2014, όταν οι αντάρτες (Houthi) αποφάσισαν να προχωρήσουν σε πλήρη κατάληψη της πρωτεύουσας Σαναά. Το κίνημά τους είναι υπέρμαχο της σιιτικής μουσουλμανικής μειονότητας των Zaydi της Υεμένης κατά του Προέδρου Saleh και πλέον έχουν τον έλεγχο της επαρχίας Saada και των γειτονικών περιοχών. Οι ρίζες των εχθροπραξιών βασίζονται στην πλήρη αποτυχία μιας πολιτικής μετάβασης, που είχε ως στόχο την σταθερότητα στην Υεμένη, μετά την εξέγερση που έγινε την άνοιξη, όπου, μέσω αυτού, ο Πρόεδρος Ali Abdullah Saleh αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να παραδώσει την εξουσία στον αναπληρωτή του, Abdrabbuh Mansour Hadi, το 2011. Με τα νέα καθήκοντά του δεν θα έλειπε και η αντιμετώπιση των προβλημάτων. Κάποια από αυτά αφορούσαν επιθέσεις τζιχαντιστών, διαφθορά, ανεργία και επισιτιστική ανασφάλεια. Μεγάλο ποσοστό Υεμένιων είχαν απογοητευθεί πλήρως από την ανωτέρω μετάβαση, οπότε υποστήριξαν τους Houthis.
Τον Ιανουάριο του 2015 αποφάσισαν να περικυκλώσουν το προεδρικό μέγαρο και σημαντικά σημεία της Sanaa, τα οποία κατέλαβαν. Η πρωτεύουσα, όπως και άλλα εδάφη στις βόρειες περιοχές της χώρας, βρίσκονται υπό την κατάκτηση των Houthis, οι οποίοι βρίσκονται ενάντια της Σαουδικής Αραβίας. Από τον Μάρτιο του 2015 πάνω από 8.600 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους και περίπου 49.000 έχουν τραυματιστεί από διάφορες αεροπορικές επιθέσεις που έχουν πραγματοποιηθεί. Αναφέρεται πως πίσω από τέτοιες επιθέσεις βρίσκεται κάποια αραβική συμμαχία που συνεργάζεται με τη Σαουδική Αραβία. Στην αρχή του πολέμου κανείς δεν πίστευε πως η διάρκειά του θα είναι τόσο μεγάλη. Συγκεκριμένα, οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι προέβλεψαν πως το χρονικό όριο ανερχόταν στις λίγες εβδομάδες.
Τον Αύγουστο του 2015, τα χερσαία στρατεύματα του συνασπισμού αποβιβάστηκαν στο νότιο λιμάνι του Aden και βοήθησαν να διώξουν τους Houthis και τους συμμάχους τους από μεγάλο μέρος του νότου, τους μήνες που ακολούθησαν. Παρόλα αυτά, στη Σαναά και τη βορειοδυτική Υεμένη οι αντάρτες δεν μπόρεσαν να εκτοπισθούν. Η πόλη Taiz παρέμεινε υπό την πολιορκία τους. Δεν έλειψαν οι τακτικές επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους και drone στη Σαουδική Αραβία. Τον Ιούνιο του 2018, ο συνασπισμός προσπάθησε να βάλει ένα τέλος στο αδιέξοδο με μια μεγάλη επίθεση για να καταλάβει από τους Houthis την πόλη Hudaydah στην Ερυθρά Θάλασσα, όπου, μέσω του λιμανιού της, θα μπορούσαν να σωθούν τα 2/3 του πληθυσμού της Υεμένης. Οι εχθροπραξίες δεν είχαν λάβει τέλος και τον Σεπτέμβριο του 2019 πραγματοποιήθηκε αεροπορική επίθεση στα ανατολικά πετρελαϊκά κοιτάσματα στη Σαουδική Αραβία, Abqaiq και Khurais. Η συγκεκριμένη κίνηση ανατάραξε τη μισή παραγωγή πετρελαίου της χώρας (5% παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου). Οι Houthis, με τη σειρά τους, ανέλαβαν την ευθύνη, αλλά η Σαουδική Αραβία και οι Η.Π.Α. θεώρησαν πως υπαίτιο ήταν το Ιράν. Μέσα στο χάος που επικρατούσε, μαχητές από την al-Qaeda στην Αραβική χερσόνησο εκμεταλλεύτηκαν την όλη κατάσταση για να μπορέσουν να πολιορκήσουν εδάφη στον Νότο. Τον Ιανουάριο του 2020 παρατηρείται εκ νέου έντονη κλιμάκωση των εχθροπραξιών μεταξύ των Houtis και των δυνάμεων συνασπισμού. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών αντιλαμβάνεται πλέον πως η κατάσταση που επικρατεί με τον εμφύλιο πόλεμο έχει βγει εκτός ελέγχου.
Οι εχθροπραξίες που επικρατούν έχουν σοβαρό και φανερό αντίκτυπο στους πολίτες. Συγκεκριμένα, η χώρα έχει να αντιμετωπίσει τη χολέρα και έναν από τους χειρότερους λιμούς των τελευταίων δεκαετιών. Σημαντική παρατηρείται και η έλλειψη σε φάρμακα και τρόφιμα. Ένα ακόμα πρόβλημα, που έχει προκύψει, αφορά τις κρατικές δομές, οι οποίες έχουν υποστεί σοβαρές ζημίες, με αποτέλεσμα να λειτουργεί κατά βάση μόνο το 45% από τις 4.500 δομές υγείας, όπου 14,8 εκατομμύρια άτομα δεν έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Σημειώνονται μεγάλα ποσοστά μετανάστευσης, λόγω του πολέμου, όπου οι κάτοικοι δεν είναι σε θέση να συνεχίσουν τη ζωή τους στη χώρα τους. Αρκετά ανησυχητικά είναι και τα ποσοστά που αφορούν τα παιδιά. Τέσσερα στα πέντε ανήλικα άτομα χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας με συνολικά από τα 11 εκατομμύρια, τα 400.000 να έχουν διαγνωσθεί από οξύ υποσιτισμό και 2 εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Επιπλέον, αξίζει να επισημανθεί και το γεγονός πως μια ανησυχητική μέτρηση φανερώνει ότι 7 εκατομμύρια άτομα εξαρτώνται πλήρως από την οποιαδήποτε επισιτιστική βοήθεια μπορούν να δεχθούν.
Η Υεμένη έχει αναστατωθεί από τον εμφύλιο πόλεμο του 2014 και η οικονομία της αρχίζει να εκτροχιάζεται όλο και περισσότερο, ενώ η ανθρωπιστική κρίση τη φέρνει στα πρόθυρα κατάρρευσης. Στα σημαντικά αυτά δρώμενα δεν θα έλειπε η συμβολή του ΟΗΕ. Έχει ήδη αναλάβει δράση για την προσπάθεια της επίλυσης των όσων διαδραματίζονται, με πιο πρόσφατη την έκκληση για τον τερματισμό των εχθροπραξιών στη Marib. Η συγκεκριμένη επαρχία είναι πλούσια σε πετρέλαιο και εκτός αυτού θεωρείται το προπύργιο των κυβερνητικών δυνάμεων στη Βόρεια Υεμένη, ενώ η υπόλοιπη χώρα βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ανταρτών. Ο ΟΗΕ έχει πραγματοποιήσει ήδη τρεις γύρους ειρηνευτικών συζητήσεων δίχως όμως να έχουν αίσιο αποτέλεσμα. Η κυβέρνηση του Hadi επιλέγει να μην υποχωρήσει και να μη συμβιβαστεί. Μέσα στις όσες δηλώσεις έχουν γίνει, ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να αποδοθεί στο ότι ο μόνος τρόπος για να μπορέσει να προχωρήσει η οποιαδήποτε διαδικασία, πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως το ψήφισμα του 2216 του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, όπου οι αντάρτες θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν όλες τις περιοχές, τις οποίες ελέγχουν και, σαφώς, να παραδώσουν τα όπλα. Ο Ειδικός Απεσταλμένος του ΟΗΕ για την Υεμένη, Hans Gruνdberg, σε δήλωσή του ανέφερε πως ήρθε σε επαφή με αξιωματούχους της κυβέρνησης των Houthis. Σαφώς, ανέλαβε να συναντήσει βασικούς περιφερειακούς και διεθνείς αξιωματούχους. Εκείνοι επέλεξαν να επικεντρωθούν στο πώς μπορούν να κινηθούν προς μια πολιτική λύση για την αποκατάσταση της ειρήνης στη χώρα.
Αυτά τα επτά χρόνια εμφυλίου πολέμου έχουν κοστίσει τη ζωή σε χιλιάδες άτομα και μέσα σε αυτούς πολλά παιδιά. Η οικονομία της χώρας, και όχι μόνο, έχει καταρρεύσει. Πλέον, η υπόθεση στην Υεμένη αποτελεί ένα αρκετά επίπονο και περίπλοκο θέμα. Μπορεί να χρειαστεί χρόνο για να έρθει το τέλος των συγκρούσεων, αλλά είναι αναγκαίο να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες πολιτικές συνομιλίες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Yemen crisis: Why is there a war?, BBC NEWS, διαθέσιμο εδώ
- 16 million in Yemen ‘marching towards starvation’ as food rations run low – UN, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- ΟΗΕ: Η ανθρωπιστική κρίση της Υεμένης αυξάνεται καθώς καταρρέει η οικονομία, SPUTNIK, διαθέσιμο εδώ
- Πώς ξεκίνησε ο πόλεμος στην Υεμένη. Η ανθρωπιστική κρίση, οι θάνατοι, η πείνα και η χολέρα, HUFFPOST, διαθέσιμο εδώ
