Της Κατερίνας Σφυράκη,
Ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να λάβει διάφορους ρόλους, ο καθένας από τους οποίους περιλαμβάνει τις δικές του απαιτήσεις και αναντίρρητα η γονεϊκότητα είναι ένας εξ αυτών, για όσους την επιλέξουν· ένας ιδιαίτερα δύσκολος και περίπλοκος συνδυασμός πολλαπλών αρμοδιοτήτων. Ο/Η γονιός, αλλά και κηδεμόνας ή φροντιστής, αναλαμβάνει καθημερινά πλήθος ευθυνών και υποχρεώσεων τις οποίες οφείλει, όχι μόνο να εκτελέσει διεκπεραιωτικά, αλλά να φέρει εις πέρας αποτελεσματικά και με σύνεση.
Η φροντίδα των αναγκών ενός παιδιού και η εκπλήρωση των επιθυμιών του δεν αποτελούν το μοναδικό χρέος του γονιού, καθώς αυτός/η είναι υπεύθυνος/η και για την ψυχική και πνευματική του υγεία, πέρα φυσικά από την σωματική. Δεν φροντίζει απλά για την παροχή στέγης, τροφής και για την σωματική του ακεραιότητα, αλλά είναι παράλληλα εκεί για να προσφέρει στο παιδί του τα κατάλληλα εφόδια προκειμένου να καλλιεργήσει το πνεύμα και τον νου του, να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες και αργότερα να εξελιχθεί σε ένα χρήσιμο και παραγωγικό άτομο.
Αδιαμφισβήτητα, η πολλαπλότητα αυτή των ευθυνών δεν προκύπτει χωρίς να επιφέρει συνέπειες. Ο/Η γονιός επιβαρύνεται ψυχικά με τύψεις και ενοχές για το παραμικρό «παράπτωμα» που μπορεί να προκληθεί. Ένας ανήσυχος βραδινός ύπνος, μία άτακτη συμπεριφορά και ένας χαμηλός βαθμός σε ένα διαγώνισμα είναι ελάχιστες από τις περιπτώσεις που μπορούν να επιφέρουν ανασφάλεια και ενοχές σε έναν/μία γονιό. Τις περισσότερες φορές, δημιουργούνται αισθήματα κατωτερότητας και αμφισβήτησης των όσων παρέχει κανείς στο παιδί του. Αυτομάτως, ο/η γονιός νιώθει ηθικά υπεύθυνος για την όποια ατασθαλία και αποτυχία προκύψει και αισθάνεται ανεπαρκής και ανίκανος. Στην δημιουργία όλων αυτών των ενοχικών αισθημάτων συμβάλλει η συνεχής κριτική που δέχονται οι γονείς, ιδίως όσοι απέκτησαν πρόσφατα αυτό τον ρόλο, από άλλους γονείς.
Τα προβλήματα που συναντώνται κατά την ανατροφή των παιδιών αφορούν στον μεγαλύτερο βαθμό τους την πλειοψηφία όλων των οικογενειών. Δεν υπάρχει παιδί, όπως αντίστοιχα και γονιός, που να παρουσιάζει «τέλεια» αποτελέσματα σε οτιδήποτε καλείται να ανταπεξέλθει και να αντιμετωπίσει. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι τρωτός και φθαρτός κι ένα παιδί μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα που ο γονιός δεν έχει ίσως προλάβει να αντιληφθεί ακόμη, λόγω και της δικής του πιεστικής ρουτίνας. Η λύση σε μία κατάσταση δεν είναι ποτέ το «αυτομαστίγωμα», αλλά το να αφουγκραστεί ο/η γονέας τις ανάγκες του παιδιού του με λίγη περισσότερη προσοχή και ενσυναίσθηση ώστε να προλάβει το πρόβλημα την επόμενη φορά.
Αντίστοιχα, η κριτική σε έναν γονιό από ένα άλλο γονιό, που ενδέχεται να έχει αντιμετωπίσει παρόμοιες συγκυρίες και προβλήματα, είναι τουλάχιστον παράλογη. Οι νέοι ειδικά γονείς δέχονται συνεχώς παρατηρήσεις για το πώς ανατρέφουν τα παιδιά τους. Ορισμένα από τα συνηθέστερα θέματα, όχι τόσο συζήτησης αλλά κυρίως επικριτικού σχολιασμού, είναι το ζήτημα του θηλασμού· οι νέες μητέρες κατακρίνονται για το αν θηλάζουν τα παιδιά τους για «υπερβολικά μεγάλο» χρονικό διάστημα. Ο σχολιασμός φυσικά δεν εκλείπει και απέναντι στις γυναίκες που θηλάζουν τα παιδιά τους για λίγο ή και καθόλου, είτε από επιθυμία αλλά είτε κι από φυσική αδυναμία. Ο δημόσιος μάλιστα θηλασμός είναι ένα ακόμη πιο αμφιλεγόμενο θέμα, διότι εκεί τίθενται κοινωνικά κατασκευασμένες απόψεις «ηθικής», καθώς η σεμνοτυφία και οι προκαταλήψεις ορισμένων ατόμων τείνουν να διεκδικούν περισσότερο χώρο απ’ ότι οι πραγματικές ανάγκες ενός βρέφους.
Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκονται και τα σχόλια που λαμβάνουν οι γονείς για ζητήματα όπως η συγκοίμηση, οι συνεχείς αγκαλιές και τα φιλιά ως μέθοδοι παρηγοριάς και ανακούφισης, η επιλογή για το αν ένα παιδί θα ξεκινήσει παιδικό σταθμό κι άλλα τόσα θέματα καθημερινότητας που, αντί να γίνουν η αφορμή για ανταλλαγή απόψεων στα πλαίσια ενός γόνιμου διαλόγου και για περαιτέρω επιστημονική παροχή συμβουλών μέσω ειδικά καταρτισμένων ατόμων, γίνονται το εφαλτήριο εξαπόλυσης κατηγοριών από τον ένα γονιό προς τον άλλο. Κι εκεί είναι που συναντά κανείς το παράδοξο ερώτημα του «γιατί να ασκεί ένας γονιός κριτική σε έναν άλλον». Συνήθως, τέτοιου είδους συμπεριφορές πηγάζουν από την τάση ορισμένων γονιών να νιώσουν οι ίδιοι καλύτερα και να ανυψωθούν στα δικά τους μάτια, παραβλέποντας το γεγονός ότι οι προτάσεις τους είναι περισσότερο προβληματικές παρά λυσιτελείς. Στην προσπάθειά τους να φανούν χρηστικοί, καλύτεροι και εξυπνότεροι μας κάνουν να αντιληφθούμε ότι στην πραγματικότητα πασχίζουν να καλύψουν δικά τους λάθη για τα οποία πιθανότατα αισθάνονται άσχημα. Η παρεμβατική, ωστόσο, συμπεριφορά τους τραυματίζει κάποιον/α άλλο/η γονέα, συμπληρώνοντας με ακόμη περισσότερες έγνοιες την ατέρμονα ενοχική τους φύση.
Κάθε γονιός οφείλει να εμπιστεύεται πρωτίστως τους ειδικούς και το ένστικτό του, ακούγοντας τις γνώμες των γύρω του αλλά φιλτράροντας πάντα κριτικά τα όσα έχει κανείς να προτείνει. Το ταξίδι της γονεϊκότητας έχει να προσφέρει πολλά, όχι μόνο στα παιδιά που απολαμβάνουν την φροντίδα των γονιών τους, αλλά και στους ίδιους τους γονείς που ανακαλύπτουν σταδιακά αφενός τα παιδιά τους, αφετέρου νέες πτυχές του ίδιου τους του εαυτού. Ο περίγυρος πάντοτε θα κρίνει, αλλά η πραγματική σημασία βρίσκεται στο να ανακαλύψουν οι γονείς το πώς θα βελτιωθούν πραγματικά προκειμένου να ωφελήσουν τα παιδιά και τους εαυτούς τους και όχι να αλλάξουν την συμπεριφορά και τον τρόπο ανατροφής για να ικανοποιήσουν το άπιαστο ιδανικό του «τέλειου γονιού».
