Της Ιωάννας Χατζηαντωνίου,
Πολιτικά σκάνδαλα, ψέματα και μυστικά, υποχθόνιες κινήσεις που βγαίνουν στην επιφάνεια και παράφορες καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και του διεθνούς δικαίου. Αυτές είναι οι ειδήσεις στις οποίες η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας έχει συνηθίσει να κατακτά το προσκήνιο. Αυτή την εβδομάδα, όμως, ο Τούρκος Πρόεδρος αποφάσισε να αλλάξει λίγο την ατζέντα –ουσιαστικά να την παραποιήσει ελάχιστα– και να μας προσφέρει απειλές, χτυπήματα κατά της δημοκρατίας και σχεδόν άμεσα να τα «πάρει» πίσω.
Πιο συγκεκριμένα, την περασμένη Πέμπτη ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, Recep Tayyip Erdogan, απείλησε τους πρέσβεις δέκα κρατών με απέλαση από την Τουρκία, διότι θεωρεί «απαράδεκτη» την στάση τους απέναντι στην εξέλιξη της υπόθεσης Kavala.
Πριν αναφερθούμε, ωστόσο, στα πρόσφατα περιστατικά και τις δηλώσεις, καλό θα ήταν να αντιληφθούμε το ως τώρα κλίμα στη χώρα και πως οι δηλώσεις των δέκα αυτών πρέσβεων «εξόργισαν» τον Τούρκο ηγέτη.
Osman Kavala: Ένας φιλάνθρωπος ακτιβιστής, ή αλλιώς η ρίζα του κακού για την Τουρκία
Η δικαστική υπόθεση του Osman Kavala (εφεξής υπόθεση Kavala) έχει ταρακουνήσει τη διεθνή κοινότητα και κυρίως τους φορείς και οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο 64χρονος επιχειρηματίας και ακτιβιστής φαίνεται να επιβαρύνεται, από την πλευρά της τουρκικής ηγεσίας, με κατηγορίες για χρηματοδότηση και συμβολή στις διαδηλώσεις του Πάρκου Gezi το 2013, αλλά και για εμπλοκή του σε πραξικόπημα του 2016. Τον Νοέμβριο του 2017, συνελήφθη υπό το πρίσμα της πρώτης κατηγορίας και παρότι αθωώθηκε το Φεβρουάριο του 2020, η χαρά του ήταν σύντομη· λίγες μόνο ώρες μετά συνελήφθη ξανά με την κατηγορία της συμμετοχής του σε πραξικόπημα το 2016.
Αν και αθωώθηκε σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, η τουρκική κυβέρνηση «δε το έβαλε κάτω» και τον διατήρησε κρατούμενο, με την αιτιολογία ότι πιθανώς ο Kavala ήταν «πολιτικός ή στρατιωτικός κατάσκοπος». Έκτοτε, ο φυλακισμένος επιχειρηματίας διαρκώς περνάει από δίκη σε δίκη, είτε μόνος του είτε σε συγχωνευμένες δίκες με άλλες υποθέσεις, σε μια «αέναη» από ό,τι φαίνεται προσπάθεια της ηγεσίας να τον καταδικάσει για… το οτιδήποτε.
Για όλο αυτό το διάστημα μέχρι και σήμερα, ο Osman Kavala έχει στερηθεί της ουσιαστικής ελευθερίας του, παραμένοντας κλεισμένος σε πολλαπλά ιδρύματα της Τουρκίας, και αποζητά δικαιοσύνη. Για πολλούς, η υπόθεση αυτή αποτελεί το πιο ξεκάθαρο, ίσως, παράδειγμα που αναδεικνύει την κρίση του κράτους δικαίου στην Τουρκία αλλά και την παντελή άγνοια και αδιαφορία που επιδεικνύουν ο Πρόεδρος και η Κυβέρνηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ακόμη, πρόκειται για μια εμβληματική υπόθεση όσον αφορά την «κακή συνήθεια» της χώρας να καταστέλλει και να φιμώνει τους αντιφρονούντες. Αξίζει να σημειωθεί, μάλιστα, πως για την υπόθεση αυτή το European Court of Human Rights (Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), το 2019, διέταξε την Τουρκική Κυβέρνηση να επιμεληθεί την άμεση αποδέσμευση και «απελευθέρωση» του Kavala, γεγονός το οποίο η Τουρκία –ως συνηθίζει– αγνόησε παντελώς.
Όπως είναι λογικό, η υπόθεση αυτή, σε συνδυασμό και με τα υπόλοιπα «παραπτώματα και παραστρατήματα» της γείτονος μας, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από τις δυτικές δημοκρατίες αλλά και διεθνών φορέων και fora, όπως το Human Rights Watch. Τα κράτη προσπάθησαν και προσπαθούν να ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία, παραθέτοντας πάντα το γράμμα του νόμου και τη διεθνή γνώμη. Παράλληλα, το Συμβούλιο της Ευρώπης δήλωσε πως εάν ο κρατούμενος Kavala δεν απελευθερωθεί μέχρι το τέλος Νοεμβρίου (όταν κλείνουν πάνω από 4 χρόνια αναίτιας κράτησής του), τότε θα ξεκινήσουν διαδικασίες επί παράβασει εις βάρος της Τουρκίας.
Αλλά όταν κάποιος σου υποδεικνύει ότι κάνεις κάποιο λάθος, ότι παραβιάζεις κάτι, το επεξηγεί και σου ζητάει να το αλλάξεις, τι κάνεις; Φυσικά και εξοργίζεσαι γιατί θεωρείσαι ο «καλύτερος» και απειλείς με απελάσεις. Αν είσαι ο Erdogan.
Πώς να θίξετε το γόητρο του Erdogan, ή αλλιώς μια απλή επίδειξη της τουρκικής δικαιοσύνης
Ο Τούρκος Πρόεδρος «αγανακτισμένος» από τις πιέσεις των κρατών, και κυρίως μέσω των πρεσβειών τους στην Τουρκία, δεν δίστασε να απειλήσει με απέλαση τα μέλη αυτών καθώς «ξεπέρασαν τα όρια». Πιο συγκεκριμένα, οι αντιπρόσωποι δέκα πρεσβειών στην Τουρκία (του Καναδά, της Γαλλίας, της Φινλανδίας, της Δανίας, της Ολλανδίας, της Γερμανίας, της Νέας Ζηλανδίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας αλλά και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής) δημοσιοποίησαν έκκλησή τους για την επίσπευση της δίκης του Kavala, αλλά και τη διατήρηση της δικαιοσύνης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Ο Τούρκος Πρόεδρος «προσβλήθηκε» βαθύτατα. Όπως πολύ χαρακτηριστικά δήλωσε: «Είναι δουλειά σας να κάνετε μάθημα στην Τουρκία; Ποιοι νομίζετε πως είστε;», υποστηρίζοντας, μάλιστα, πως η τουρκική δικαιοσύνη είναι «ανεξάρτητη» και ένα από τα ωραιότερα παραδείγματα ανεξαρτησίας. Το τελευταίο κομμάτι της δήλωσης, νομίζω, «τα λέει όλα».
Λίγοι «θαμπώθηκαν» από την αλαζονεία και την παραφροσύνη των λεγόμενων του, ίσως και κανένας. Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβούλιο, πάντως, προέβη σε δηλώσεις με έμμεση ανταπάντηση και τη διευκρίνηση πως αν η κατάσταση δεν εκτονωθεί, το επόμενο στάδιο αποτελεί μια διπλωματική κρίση. Πιο αναλυτικά, αναφέρθηκαν στην ανάγκη οι τουρκικές αρχές «να απέχουν από βήματα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα ακόμη χειρότερο σενάριο στις σχέσεις μας από τη δύσκολη περίοδο που ζούμε τα τελευταία χρόνια, μια κρίση που απλώς ελπίζαμε να ξεπεράσουμε».
Όπως φαίνεται, οι πιέσεις λειτούργησαν ως αναμενόταν και ο Τούρκος Πρόεδρος προ ολίγων ωρών ανακάλεσε την απόφαση του να κηρυχθούν οι δέκα πρέσβεις “persona non grata”. Φυσικά, η κίνηση αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη από την τουρκική αντιπολίτευση, σε ό,τι βαθμό αυτή έχει παραμείνει. Ο Kemal Kilicdaroglu, ο αρχηγός της κύριας αντιπολίτευσης με το Κόμμα CHP, ανέφερε πως ο Erdogan «τραβούσε ταχύτατα τη χώρα στο χείλος του γκρεμού» και, ενόσω το έκανε αυτό, προσπαθούσε να μην το «διατυμπανίζει». Η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα είναι το πραγματικό πρόβλημα, το ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολεί τον τουρκικό λαό, αλλά πάντα, «με κάποιο τρόπο μαγικό» ξεφυτρώνουν νέα «σοβαρά» κατά την άποψη της πολιτικής ηγεσίας ζητήματα που «θίγουν» το τουρκικό συμφέρον… Βέβαια, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν παρέλειψε να διευκρινίσει πως τη στιγμή που οι άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν ή δεν καταλαβαίνουν την Τουρκία, θα φύγουν.
Δύσκολο για έναν δυτικό να καταλάβει την Τουρκία, ακόμα και όταν η δεύτερη χρησιμοποιεί ανάλογο λεξιλόγιο με διαφορετικές έννοιες. Η ελευθερία του λόγου στην Τουρκία βρίσκεται σε στόματα «προδοτών» και «κατασκόπων». Η ανεξάρτητη δικαιοσύνη προσπαθεί να βρει ή να πλάσει κατηγορίες για την απόδειξη ενοχής ενός κατηγορουμένου. Το κράτος δικαίου κρατά φυλακισμένο επί τέσσερα χρόνια έναν ακτιβιστή γιατί «μάλλον κάτι έκανε». Και ο δημοκρατικός ηγέτης, πάνω από όλους, μοιράζει απειλές, τις «παίρνει» πίσω και προσπαθεί διακαώς να φαίνεται αλάνθαστος και ικανός ηγέτης. Άλλη μια μέρα στη δημοκρατία ξημερώνει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ευρωκοινοβούλιο: Καταδίκη της Τουρκίας για την υπόθεση των δέκα πρέσβεων | Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Ερντογάν: Απειλεί με απέλαση τους πρέσβεις δέκα χωρών για την υπόθεση Καβαλά – CNN.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οσμάν Καβαλά: Ο δισεκατομμυριούχος που «καίει» τον Ερντογάν (protothema.gr), διαθέσιμο εδώ
- Turkey’s Erdogan threatens ambassadors over calls for Osman Kavala’s release | Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Turkey′s Osman Kavala case: A break with Europe? | Europe | News and current affairs from around the continent | DW | 22.10.2021, διαθέσιμο εδώ
- Turkey: Violation of Osman Kavala’s Rights Intensifies | Human Rights Watch (hrw.org), διαθέσιμο εδώ
- Turkey reverses threat to expel European ambassadors | Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Political opponents call Erdogan’s threat to expel ambassadors a distraction from economic woes | CBC News, διαθέσιμο εδώ
