Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Ποιες είναι οι εικόνες που σας έρχονται στον νου όταν ακούτε τη λέξη «Λίβανος»; Ζεστός ήλιος, εξωτικές παραλίες, φιλόξενα ανατολίτικα στέκια που σφύζουν από κέφι και ζωντάνια. Πολύ ρομαντικό για να είναι αληθινό… Η μικρή αυτή χώρα που βρίσκεται ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Συρία και έχει το πρόσωπό της στραμμένο στη λεκάνη της Μεσογείου, αποτελεί επί δεκαετίες συνώνυμο της εμφύλιας διαμάχης, της πλήρους αποδιοργάνωσης και της οικονομικής κρίσης.
Από το 1975 μέχρι και το πρόσφατο 1990, ο Λίβανος τελούσε σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Η παρανομία και ο φόβος άπλωναν το πέπλο τους πάνω από την πόλη της Βηρυτού, αναγκάζοντας εκατομμύρια κατοίκων να εγκαταλείψουν τη χώρα τους προς αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο, ο Λίβανος αναδύθηκε από τις στάχτες του και μετατράπηκε σε πόλο έλξης επενδυτικών πρωτοβουλιών. Στον δυτικό κόσμο δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι επρόκειτο για μια σύγχρονη μητρόπολη, η οποία είχε αντιμετωπίσει την πλειονότητα των προβλημάτων που την ταλάνιζαν και ήταν έτοιμη να ακολουθήσει μια πορεία ανάπτυξης και εκπολιτισμού. Εντούτοις, τα νήματα της οικονομίας και της κοινωνίας του Λιβάνου εξακολουθούσαν να κινούν οι ίδιοι ηγέτες και οι καθοδηγούμενες από αυτούς πολιτικές παρατάξεις.
Την ήδη εκρηκτική κατάσταση που επικρατούσε στον Λίβανο, ενίσχυε και εξακολουθεί να ενισχύει η έντονη παρουσία και δραστηριοποίηση της στρατιωτικής οργάνωσης Hezbollah, επικεφαλής της οποίας είναι Ιρανοί και Σύριοι πράκτορες. Η δυσαρέσκεια του λαού αυξάνεται και λαμβάνει σάρκα και οστά στις πρώτες λαϊκές εξεγέρσεις, οι οποίες εκδηλώνονται στα τέλη του 2019, κατόπιν έκδοσης κυβερνητικής απόφασης περί επιβολής φορολογικών επιβαρύνσεων. Έκτοτε, το συνάλλαγμα της χώρας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση και οι μισοί σχεδόν Λιβανέζοι πολίτες βρίσκονται στα όρια της φτώχειας και της εξαθλίωσης. Το σκηνικό ολοκλήρωσαν οι, επί καθημερινής βάσης, διακοπές ρεύματος και οι ελλείψεις βασικών αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και η έκρηξη που σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2020 στο λιμάνι της Βηρυτού.
Μετά το τραγικό αυτό ατύχημα που βύθισε στο πένθος την πόλη, η λιβανέζικη κυβέρνηση προέβη σε άτακτη φυγή, αφήνοντας τον κυβερνητικό θώκο παραλυμένο και έκθετο σε κακόβουλες έξωθεν παρεμβάσεις επί ένα ολόκληρο έτος, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021, οπότε και ανακοινώθηκε ο σχηματισμός νέας κυβέρνησης υπό τον ισχυρό άνδρα Najib Miqati. Μολονότι η είδηση αυτή ανακούφισε και χαροποίησε ιδιαίτερα, οι Λιβανέζοι διατηρούν τους ενδοιασμούς τους αναφορικά με το κατά πόσο οποιαδήποτε διακυβέρνηση είναι σε θέση να επιβραδύνει την πτωτική τάση της οικονομίας, δεδομένου ότι η Κεντρική Τράπεζα του Λιβάνου δεν είναι πλέον σε θέση να ανταπεξέλθει στη χρηματοδότηση εισαγωγών καυσίμων και ειδών πρώτης ανάγκης και ότι από τον Αύγουστο, η πλειονότητα των Λιβανέζων έχουν ρεύμα μόνο για 10 ώρες το 24ωρο.
Υπουργοί Ενέργειας του Λιβάνου, της Αιγύπτου, της Συρίας και της Ιορδανίας συναντήθηκαν στο Αμμάν, προκειμένου να επικυρώσουν τη βούλησή τους να διευκολυνθούν οι εξαγωγές αερίου και καυσίμων προς τον Λίβανο. Στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων υπήρχε και η πρόταση του πρέσβη των Η.Π.Α. στον Λίβανο, περί αναβίωσης του διακρατικού αγωγού αερίου Αιγύπτου- Λιβάνου. Η προϊσχύσασα συμφωνία περί χρήσης του Αραβικού Αγωγού Αερίου είχε λήξει βίαια, εξαιτίας καθυστερήσεων στην καταβολή των απαιτούμενων κεφαλαίων από τον Λίβανο. Κατά την άποψη της Diana Kaissy, μέλους της Λιβανέζικης Πρωτοβουλίας για τα Καύσιμα και το Αέριο, η ανωτέρω πρόταση δεν είναι ανεδαφική, καθώς, εφόσον υφίστατο η σχετική πολιτική βούληση, ο αγωγός θα μπορούσε να επαναλειτουργήσει μέχρι τα τέλη του 2021.
Εντούτοις, κατόπιν μιας διεισδυτικότερης έρευνας στο καθεστώς ενέργειας του Λιβάνου, διαπιστώνει κανείς ότι το εγχείρημα αυτό θα έφθανε σύντομα σε ένα τέλμα, δεδομένου ότι ο Λίβανος βρίσκεται στο μέσο μίας χρόνιας διαμάχης Η.Π.Α.- Συρίας. Με τη γνωστή Caesar Act του 2019, οι Ηνωμένες Πολιτείες δυσχέραναν το ήδη τεταμένο κλίμα, επιβάλλοντας αυστηρές ποινές και περιορισμούς στον συριακό ενεργειακό κλάδο. Όπως ήταν αναμενόμενο, η πρόταση της αμερικανικής πλευράς δεν έτυχε ευρείας αποδοχής στους κόλπους του Λιβάνου, καθώς θεωρήθηκε ότι αποτελεί συγκαλυμμένη υποστήριξη ενός πλάνου, ιδέας του επικεφαλής της Hezbollah, Hassan Nasrallah, βάσει του οποίου ο Λίβανος θα μπορούσε να προμηθευτεί καύσιμα από το Ιράν. Η πραγματοποίηση μιας τέτοιας προμήθειας, ωστόσο, θα συνιστούσε ευθεία και κατάφορη παράβαση των περιορισμών που έχουν τεθεί στις ενεργειακές εξαγωγές της Συρίας.
Το δεύτερο ζήτημα που θα ανέκυπτε αναπόφευκτα είναι τεχνικής φύσης. Δεδομένου ότι ο Αραβικός Αγωγός χρησιμοποιείται και για τη διοχέτευση αερίου προς την Ιορδανία, θα απαιτούνταν εργασίες προσαρμογής της κατεύθυνσης του αγωγού ή ακόμη και η κατασκευή ενός νέου. Μολονότι ο Λίβανος θα συμβαλλόταν με την Αίγυπτο, το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι το αραβικό αέριο θα ανταλλασσόταν με αέριο προερχόμενο από την ισραηλινή πηγή Leviathan, προκειμένου να καταστεί δυνατή η διέλευσή του μέσω του αγωγού. Κατά πόσο θα ήταν διατεθειμένες οι λιβανέζικες αρχές να συνυπογράψουν μία τέτοια συμφωνία που θα επιβάρυνε έτι περαιτέρω τον προϋπολογισμό της χώρας;
Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει επανειλημμένως προθυμοποιηθεί να παράσχει οικονομική αρωγή στον Λίβανο για την αγορά αερίου και την υλοποίηση των συνακόλουθων ενεργειακών υποδομών, υπό τον όρο ότι η χώρα θα εισάγει μεταρρυθμίσεις αναφορικά με το καθεστώς διαφάνειας. Παρόλη τη δεινή οικονομική κατάσταση, οι λιβανέζικες αρχές αρνούνται να προβούν στις ανωτέρω μεταβολές, καταδικάζοντας, έτσι, έναν ολόκληρο λαό σε επ’ αόριστον απελπισία και αβεβαιότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Beirut: Why has there been crisis after crisis in Lebanon?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Lebanon gets new government amid deepening crisis, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Lebanon forms new government, ending 13-month standoff, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Lebanon’s power problems: serious talk but no easy fixes, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
