Του Κωνσταντίνου Δήμου,
Αυτές τις νωχελικές φθινοπωρινές μέρες συνηθίζω να κάνω μια έρευνα αγοράς σχετικά με το ποιο βιντεοπαιχνίδι θα μου κρατήσει το ενδιαφέρον κατά τη χειμερινή περίοδο. Κατά την αναζήτησή μου στα έγκατα της λαγουδότρυπας που ονομάζεται “Youtube”, έπεσα πάνω στο διαφημιστικό trailer για το Call of Duty Black Ops: Cold War (δείτε το ΕΔΩ), το οποίο ήταν σε μεγάλο βαθμό εμπνευσμένο και βασισμένο στα λεγόμενα ενός Σοβιετικού κατασκόπου που αυτομόλησε από την Ε.Σ.Σ.Δ. στις Η.Π.Α., ονόματι Yuri Alexandrovich Bezmenov. Παρότι μέρος μιας έξυπνης διαφημιστικής καμπάνιας, η δραματική προειδοποίηση του Bezmenov προς τους Αμερικανούς πολίτες για το τι μέλλει γενέσθαι στις Η.Π.Α., και κατ’ επέκταση σε όλο τον καπιταλιστικό δυτικό κόσμο, ίσως είναι πέρα για πέρα αληθινή, ακόμα και εκτός του πλαισίου του Ψυχρού Πολέμου. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή.
Ο Yuri Bezmenov γεννήθηκε στη Μόσχα το 1939. Ο πατέρας του ήταν υψηλόβαθμος αξιωματούχος στον Κόκκινο Στρατό, υπεύθυνος για τη διοίκηση στρατευμάτων σε χώρες-δορυφόρους της Ε.Σ.Σ.Δ. Ο Bezmenov ανατράφηκε με πατριωτισμό, μαθαίνοντας να αγαπά τη μαμά-Ρωσία και το κομμουνιστικό καθεστώς και να μισεί την «τυραννία» του «καταναλωτικού καπιταλισμού». Σε ηλικία 17 ετών έγινε δεκτός στο Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών του Πανεπιστημίου της Μόσχας, το οποίο, όμως, ελέγχονταν από τη μυστική υπηρεσία KGB και την Κεντρική Κομμουνιστική Επιτροπή (Communist Party of the Soviet Union, CPSU), χρησιμεύοντας ως εκκολαπτήριο νέων πρακτόρων, διπλωματών και στρατευμένων δημοσιογράφων. Δύο χρόνια μετά την αποφοίτησή του, τοποθετήθηκε στην Ινδία ως μεταφραστής και υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων, ενώ το 1965 δούλεψε ως οικονομικός συντάκτης των αγγλικών, πακιστανικών και ινδικών εκδόσεων του περιοδικού “Sovietland” για λογαριασμό του πρακτορείου ειδήσεων Novosti (Novosti Press Agency, APN). Λίγα χρόνια μετά, το 1969, από το ασιατικό υποτμήμα (GRSAS) του Novosti επέστρεψε στην Ινδία, αυτή τη φορά για να δουλέψει με την ιδιότητα του εκπροσώπου Τύπου στο Τμήμα Έρευνας και Αντι-προπαγάνδας στη Σοβιετική Πρεσβεία του Νέου Δελχί. Όμως, τα παραπάνω δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου.
Ουσιαστικά, ο Bezmenov βρισκόταν στην υπηρεσία ενός δικτύου παραπληροφόρησης που είχε στήσει το Novosti ως όργανο της KGB σε πολλές χώρες του κόσμου, σοβιετικές και μη. Tο πρακτορείο ειδήσεων Novosti ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 1961 ως μια βιτρίνα, πλήρως ελεγχόμενο από το Τμήμα Πρόκλησης Ταραχών και Προπαγάνδας της Κεντρικής Επιτροπής (Agitprop) και το Τμήμα Παραπληροφόρησης της KGB, ταυτόχρονα αντικαθιστώντας την Κομινγφόρμ (Communist Information Bureau). Αποτέλεσε το μεγαλύτερο οργανισμό παραγωγής προπαγάνδας εντός της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ ως νομικά αναγνωρισμένο δημόσιο πρόσωπο και «μη-κυβερνητική οργάνωση», αρνούνταν τον παραμικρό συσχετισμό με τις μυστικές υπηρεσίες, όπως την προαναφερθείσα KGB και την GRU. Μάλιστα, με μάλλον ειρωνική διάθεση, “Novosti” στα ρωσικά σημαίνει «Νέα»!
Σκοπός του Novosti δεν ήταν μόνο η συλλογή πληροφοριών και υλικού από όλα τα διαθέσιμα μέσα, έντυπα και μη, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Αυτό μάλλον αποτελούσε μόνο ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων και μάλιστα με γερές δόσεις ρομαντισμού α λα James Bond, με την οπτική σκοπιά των δυτικών που είχαν καλλιεργήσει οι κατασκοπευτικές ταινίες του Hollywood. Στην πραγματικότητα, σκοπός του Novosti ήταν η παραγωγή πολιτικής και ιδεολογικής προπαγάνδας για λογαριασμό της Ε.Σ.Σ.Δ., με απώτερο στόχο τον αποπροσανατολισμό των μη-ελεγχόμενων από την Ε.Σ.Σ.Δ. Μ.Μ.Ε., την ανατροπή κυβερνήσεων και την υποκίνηση της Κοινής Γνώμης, υπονομεύοντας με αυτόν τον τρόπο την ιδεολογική, κοινωνική και στρατιωτική αντίσταση της Δύσης απέναντι στις κομμουνιστικές ιδέες. Και όλα αυτά, με απόλυτη νομιμότητα.
Παράλληλα, η κομμουνιστική επιρροή θα αυξάνονταν μέσω της επίδρασης πάνω στη δυτική ιντελλιγκέντσια, την «αφρόκρεμα» των δυτικών χωρών, όπως πολιτικούς, δημοσιογράφους, αθλητές, ακαδημαϊκούς, ηθοποιούς, διπλωμάτες κτλ., την απόρριψη των δυτικών προτύπων και του ενστερνισμού του μαρξιστικού οικονομικού μοντέλου. Κατά τους Σοβιετικούς, η δημοκρατία και ο πλουραλισμός πρέπει πρώτα να εξασθενήσουν, προκειμένου να επέλθει ο σοσιαλιστικός τρόπος οργάνωσης των πραγμάτων, που θα αντικαταστήσει τον καπιταλισμό και τα όποια υποπροϊόντα του, όπως τον ατομικισμό και το laissez-faire. Αντίθετα, η σοβιετική προπαγάνδα που θα γινόταν σε ανύποπτους επισκέπτες της Ε.Σ.Σ.Δ. θα διαφήμιζε τα «καλά» του σοσιαλισμού, όπως την «πρόοδο» και τη «δίκαιη ανακατανομή του πλούτου», θα βελτίωνε τις σχέσεις με τις χώρες αυτές και θα παγίωνε τη ρωσική φιλία. Εξ ου και η προσπάθεια απόκτηση επιρροής μέσω δωρεάν ταξιδιών στην Ε.Σ.Σ.Δ., απονομή βραβείων, όπως τα βραβεία «Λένιν», σε συμπαθούντες της Αριστεράς, αριστεριστές και υπέρμαχους του Μαρξισμού-Λενινισμού. Μερικές φορές, οι δωροδοκίες αυτές, κατά τον Bezmenov, περιελάμβαναν τη χρήση μεγάλης ποσότητας αλκοόλ, ναρκωτικών ουσιών και σεξουαλικών ανταμοιβών.
O Bezmenov, αγανακτισμένος από την κατάσταση ηθικής παρακμής που είχε περιέλθει η χώρα του, τη δαιμονοποίηση του καπιταλιστικού τρόπου ζωής και αηδιασμένος από τα εγκλήματα που γινόταν στο όνομα του ουτοπικού σοσιαλισμού ενάντια σε χώρες του Τρίτου Κόσμου (π.χ. Πολωνία, Ουγγαρία, Ανατολική Γερμανία, Αφγανιστάν, Βιετνάμ, Ινδία) που ήταν, θέλοντας και μη, προσδεμένες στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, αποφασίζει να αυτομολήσει στις Η.Π.Α. Τον Φεβρουάριο του 1970, μεταμφιεσμένος ωσάν Αμερικανός χίπης τουρίστας και με τη βοήθεια της CIA, δραπετεύει από τη Βομβάη και μεταφέρεται στην Αθήνα και από εκεί στο Ισραήλ. Μετά από μια επίπονη και μακροσκελή ανάκριση και ενημέρωση, του παρασχέθηκε άσυλο και νέα ταυτότητα, υπό το όνομα “Tomas Schuman”, και τον Ιούλιο του 1970 φυγαδεύτηκε στον μακρινό Καναδά. Εκεί πέρα σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ενώ ξεκίνησε επίσης να διδάσκει ρωσικά και ρωσική λογοτεχνία. Το 1972, προσλήφθηκε ως ραδιοφωνικός παραγωγός στο κανάλι CBC International (Canadian Broadcasting Corporation) και στην εφημερίδα Globe and Mail. Τα αντισοβιετικά μηνύματα των εκπομπών του δυσαρέστησαν την KGB, στέλνοντας σοβιετικό εκπρόσωπο, ο οποίος εξανάγκασε την καναδική κυβέρνηση να τον σταματήσει, το 1976.
Ο Bezmenov, όμως, δεν το έβαλε κάτω. Ήταν αποφασισμένος ο κόσμος να μάθει την αλήθεια για τα πεπραγμένα της Ε.Σ.Σ.Δ. και του τι πραγματικά συμβαίνει πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα και τα ψεύτικα χαμόγελα των ανώτατων αξιωματούχων. Ξεκίνησε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία στις Η.Π.Α., ξεκινώντας να γράφει για την αμερικανορωσική εβδομαδιαία εφημερίδα Panorama του Los Angeles, ενώ υπήρξε και ιδρυτικό μέλος μιας ομάδας συγγραφέων, αρθρογράφων, δημοσιογράφων και επιχειρηματιών με την ονομασία New American Talent Association (NATA). Ενίοτε παρέδιδε διαλέξεις, συνεντεύξεις και συνέδρια σχετικά με τις καμπάνιες παραπληροφόρησης και τις μεθόδους επιρροής της μάζας που χρησιμοποιούνταν, αλλά και για τις οργανωμένες γενοκτονίες στο εσωτερικό της Ε.Σ.Σ.Δ.
Ο ίδιος υποστήριζε την ύπαρξη μιας «Παγκόσμιας Κομμουνιστικής Κίνησης» (World Communist Movement), που όπως ήταν και το μότο της Ε.Σ.Σ.Δ. -επιθυμούσε «Ένα λαμπρό μέλλον για την ανθρωπότητα». Οι αγαθές προθέσεις, ωστόσο, δεν είναι παρά ένα προπέτασμα καπνού, ένας όρος newspeak που στην πραγματικότητα εννοεί ένα παγκόσμιο σύστημα «Μεγάλου Αδελφού» που θα ελέγχει ολόκληρο τον κόσμο. Η «Παγκόσμια Κομμουνιστική Επιθετικότητα» (World Communist Aggression), σύμφωνα με τον ίδιο είναι σε εξέλιξη, και τα δυτικά έθνη-κράτη βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου χωρίς να το αντιλαμβάνονται, στο όνομα της «ελευθερίας», της «ταξικής πάλης», της «αποαποικιοποίησης», της «πλειοψηφίας του λαού», του «κοινωνικού εξισωτισμού» κτλ. Ο Bezmenov θεωρεί τον κομμουνισμό πάνω απ’ όλα ένα ηθικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ανθρώπινος πολιτισμός και όχι κοινωνικοταξικό ή οικονομικό.
Η πιο σημαντική συνεισφορά του ίσως είναι αυτή της θεωρίας της «Ιδεολογικής Υπονόμευσης» του αντιπάλου (“Ideological Subversion”), ή όπως το αποκαλούσε η ίδια η KGB, «Δραστικά Μέτρα» (“Active Measures”). Η ιδεολογική υπονόμευση είναι ο σταδιακός επηρεασμός και η αλλαγή του τρόπου σκέψης των ανθρώπων σύμφωνα με τις επιθυμίες ενός τρίτου. Με όρους διεθνών σχέσεων, θα λέγαμε ότι ασκείται ήπια ισχύς (soft power), ώστε ο Α να «εξαναγκάσει» τον Β να κάνει κάτι με τη… θέλησή του! Η ιδεολογική υπονόμευση δεν είναι ρηξικέλευθη εφεύρεση. Αντιθέτως, είναι πολύ παλιά, προερχόμενη από τον Κινέζο θεωρητικό του πολέμου και φιλόσοφου Sun Tzu, ο οποίος είχε πει: «Η υψηλότερη μορφή του πολέμου δεν είναι η κατά μέτωπο επίθεση, αλλά η μεταστροφή του αντιπάλου, καταστρέφοντας όλες τις ηθικές του αξίες». Στο ίδιο πνεύμα, ο Bezmenov είχε αναλύσει αυτήν την άποψη: «Σπανίως χρησιμοποιούμε όπλα για να σκοτώσουμε ανθρώπους και να πάρουμε τη χώρα τους. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να εκβιάζεις, να διαστρέφεις, να δωροδοκείς, να λες ψέματα και να εκφοβίζεις πολιτικούς και ΜΜΕ. Θα αποσταθεροποιήσουν και θα διαιρέσουν τη χώρα τους για εμάς. Τότε το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να εξοπλίσουμε τους υπέρμαχους του κομμουνισμού ή εγκληματικές ομάδες για να κάνουν πραξικόπημα ή επανάσταση και να «απελευθερώσουν» τη χώρα από την καταπίεση του καπιταλισμού. Τόσο απλά».
Υπάρχουν 4 στάδια σε αυτή τη μακρόχρονη διαδικασία: το πρώτο στάδιο είναι η «Ανηθικοποίηση» (“Demoralization”). Συνήθως χρειάζεται το διάστημα μιας ολόκληρης γενιάς για να ολοκληρωθεί (10-15 χρόνια), ώστε να φυτέψεις επαναστατικές, νέες ιδέες στα μυαλά και στις καρδιές των ανθρώπων, αντικαθιστώντας της προηγούμενες απαρχαιωμένες απόψεις και ιδέες περί των παραδοσιακών δομών και τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Η θρησκεία, η εκπαίδευση, οι κρατικοί φορείς, οι τέχνες, ο πολιτισμός, η ψυχαγωγία είναι οι τομείς που δυνητικά είναι ευάλωτοι στην «Αλλαγή». Στο δεύτερο στάδιο, έχουμε την «Αποσταθεροποίηση» (“Destabilization”) που διαρκεί 2 έως 5 χρόνια, αναλόγως των αντιστάσεων και της κοινωνικής συνοχής της χώρας, οπότε συγκρούσεις για τον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας ξεσπούν ή ακόμα και διαδηλώσεις πολιτικών ακτιβιστών. Στο τρίτο στάδιο έχουμε την «Κρίση» (“Crisis”, 2 με 6 μήνες), με μεγαλοποίηση της δυσαρέσκειας της Κοινής Γνώμης προς τους πολιτικούς ιθύνοντες και τέλος, του τελικό στάδιο της «Κανονικοποίησης» (“Normalization”), οπότε και επέρχεται ανατροπή του υφιστάμενου status quo από το λαό, όχι όμως για τον ίδιο το λαό, αλλά για τους νέους καταπιεστές του.
Ο Bezmenov πέθανε από καρδιακό επεισόδιο υπό μυστήριες συνθήκες το 1993. Τα παραπάνω ίσως κάνουν κάποιους από εσάς να αναρωτηθούν: Μήπως ακόμη δεν εχουμε δει την τελευταία πράξη του Ψυχρού Πολέμου; Η σοβιετική μέλισσα κείτεται νεκρή, όμως το κεντρί της είναι σφηνωμένο βαθιά στο σώμα του ανύποπτου θύματος.Μερικές φορές, είναι η ίδια η Νίκη που σε κερδίζει…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Schuman, Tomas D. (AKA Bezmenov, Yuri), (1984), Love Letter to America, L.A: World Information Network, Panorama
- Schuman, Tomas D. (AKA Bezmenov, Yuri), (1985), Black is Beautiful, Communism Is Not Almanac, L.A.: New American Talent Association (Ν.Α.Τ.Α.)
- Schuman, Tomas D. (AKA Bezmenov, Yuri), (1985), Νο Νοvosti is Good News Almanac, L.A.: New American Talent Association (N.A.T.A.)
- Schuman, Tomas D. (AKA Bezmenov, Yuri), (1986), World Thought Police Almanac, L.A.: New American Talent Association (N.A.T.A.)
- Η επίμαχη συνέντευξη (1984), “Deception was my job: Soviet Subversion of the Free World Press” («Η παραπλάνηση ήταν η δουλειά μου: Σοβιετική Υπονόμευση και Διείσδυση των Δυτικών ΜΜΕ»), διαθέσιμη ολόκληρη ΕΔΩ, και με ελληνικούς υπότιτλους ΕΔΩ
