Της Μαριτίνας Γκίνη,
Μπορεί ο Σεπτέμβριος να αποτελεί εναρκτήρια περίοδο για τις τηλεοπτικές σειρές, αλλά ο Οκτώβριος αποτελεί εξίσου αγαπημένο μήνα, καθώς παίρνουν ξανά ζωή τα θέατρα. Για ακόμα μία χρονιά τα ελληνικά θέατρα φιλοξενούν υπέροχες παραγωγές που καλύπτουν κάθε απαίτηση. Άλλωστε, το θέατρο είναι πολιτισμός, παιδεία, μόρφωση και μας ωφελεί πολλαπλά, καθώς κάθε θεατρική παράσταση μάς αφήνει το δικό της μήνυμα.
Μία από τις παραστάσεις που έκαναν την πρεμιέρα τους είναι και «Το Μινόρε της αυγής». Πρόκειται για τη θεατρική μεταφορά της τηλεοπτικής δραματικής σειράς που προβλήθηκε από την ΕΡΤ για δύο σεζόν το 1983 και το 1984 σε σενάριο των Βαγγέλη Γκούφα και Φώτη Μεσθεναίου. Η σειρά μάς παρουσιάζει την ιστορία του ρεμπέτικου τραγουδιού, όπως αυτό δημιουργήθηκε μέσα από την αείμνηστη ρεμπέτικη τετράδα των Μάρκου Βαμβακάρη, Γιώργου Μπάτη, Ανέστη Δελιά και Στράτου Πουγιουμτζή.
Μεταφερόμαστε στον Πειραιά του 1930, εκεί καταφθάνει ο Αντώνης Ζάγκουρας, ένας νεαρός ρεμπέτης από τη Σύρο με μόνη περιουσία το μπουζούκι του. Μπαίνει στη ρεμπέτικη κομπανία του ξαδέλφου του και ξεκινάει ένα ταξίδι γεμάτο μουσική, φιλία, έρωτα, διώξεις, αδιέξοδα, σε μία Ελλάδα που μετράει τις πληγές της, ενώ αποκτά καινούργιες. Μαθαίνουμε την ιστορία των τραγουδιών, που έστω και μία φορά στη ζωή μας τα ακούσαμε, μας συγκίνησαν, μας έδωσαν κουράγιο, αλλά και μας έκαναν να γελάσουμε και να χορέψουμε. Όποια μουσική προτίμηση κι αν έχει ο καθένας από εμάς, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το γεγονός ότι το ρεμπέτικο τραγούδι είναι κομμάτι της άυλης ιστορίας αυτού του τόπου.
Το ρεμπέτικο τραγούδι εμφανίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα και αποκτά τη γνωστή σε εμάς μορφή του έως και τα τέλη του 1930. Γνωρίζει άνθηση κυρίως στα λιμάνια των πόλεων, όπου ζούσε η εργατική τάξη. Ο όρος «ρεμπέτικο» εμφανίζεται περίπου το 1910 στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνοδεύει στην ετικέτα ενός δίσκου το τραγούδι «Απονιά», ενώ τον όρο ρεμπέτικο ξανασυναντάμε κατά παρόμοιο τρόπο το 1913 στο γνωστό τραγούδι «τικι τικι τακ». Κατά τον Ηλία Πετρόπουλο, το ρεμπέτικο τραγούδι χωρίζεται σε τρεις περιόδους, η πρώτη από το 1922 έως το 1932, όπου κυριαρχεί το σμυρνέικο στοιχείο. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η ανταλλαγή πληθυσμών επέδρασσε και στη μουσική της Ελλάδας. Στα υπάρχοντα λαϊκά τραγούδια προστέθηκαν αμανέδες και το λεγόμενο είδος του «Καφέ Αμάν», όπου το ρεμπέτικο αναπτύχθηκε μέχρι το 1936.
Η δεύτερη περίοδος από το 1932 έως το 1942 θεωρείται κλασική. Τότε κυκλοφορούν οι πρώτες ηχογραφήσεις του Μάρκου Βαμβακάρη. Το 1934 δημιουργείται η πρώτη επίσημη ρεμπέτικη κομπανία «η ξακουστή τετράς του Πειραιά» αποτελούμενη από τους Βαμβακάρη, Μπάτη, Πουγιουμτζή και Δελιά. Δύο χρόνια αργότερα, το 1936, η δικτατορία Μεταξά επιβάλλει λογοκρισία και το ρεμπέτικο τραγούδι χαρακτηρίζεται: «τουρκοειδές». Ενώ με την έναρξη της γερμανικής κατοχής το 1941, οι δισκογραφικές εταιρείες κλείνουν και οι ηχογραφήσεις σταματούν μέχρι το 1946. Την τελευταία περίοδο, από το 1942 μέχρι το 1952 το ρεμπέτικο πλέον γίνεται ευρέως γνωστό και αποδεκτό. Ως κορυφαία προσωπικότητα αναδεικνύεται ο Βασίλης Τσιτσάνης. Οι μελετητές θεωρούν ότι στα μέσα της δεκαετίας του 1950 το ρεμπέτικο δίνει τη σκυτάλη του στο «αρχοντορεμπέτικο» ανοίγοντας, έτσι, το κοινό αποδοχής.
Μέσα από «Το Μινόρε της αυγής», λοιπόν, καλούμαστε να ταξιδέψουμε σε μία άλλη εποχή και να μάθουμε ένα κομμάτι της ιστορίας μας, με τη συμβολή πολλών και γνωστών ηθοποιών, όπως ιδίως ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης και ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά. Η παράσταση ξεκίνησε στις 20 Οκτωβρίου και οι πρώτες κριτικές είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές, καθώς το κοινό δείχνει να ανταποκρίνεται σε αυτό το ενισχυμένο μουσικό θέαμα. Η αμεσότητα και η ζωντάνια του θεάτρου θα μας εισάγουν ακριβώς στο κλίμα της εποχής και μας κάνουν να ταυτιστούμε με τους ήρωες και τα πάθη τους. Η μουσική της παράστασης θα αποτελέσει ένα ακόμα διαβατήριο για την Ελλάδα μίας άλλης περιόδου, άγνωστης στους περισσότερους από εμάς. Ραντεβού, λοιπόν, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στην περιοχή που ξεκίνησε το ρεμπέτικο και τώρα θα μας διδάξει την ιστορία του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το θυμάστε “Το Μινόρε της Αυγής”; Έγινε παράσταση και ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, thebest.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Το Μινόρε, σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, monopoli.gr, διαθέσιμο εδώ.
