Της Αννίτας Ελισσαίου,
Μια από τις χειρότερες πολιτικές κρίσεις των τελευταίων ετών ταλανίζει εδώ και εβδομάδες το Σουδάν, προκαλώντας σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές αστάθειες. Μετά από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα τον περασμένο μήνα, η πολιτική κατάσταση στη χώρα παραμένει πιο εύθραυστη από ποτέ, με την πόλωση και τη διχόνοια μεταξύ στρατού και πολιτικής ηγεσίας, όπως και μεταξύ των πολιτών που υποστηρίζουν την κάθε μια πλευρά, να χαρακτηρίζει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις.
Η μετάβαση της χώρας της Αφρικής σε ένα δημοκρατικό καθεστώς έχει συναντήσει πολλά εμπόδια από το 2019, όταν έπεσε από την εξουσία ο Πρόεδρος Omar al-Bashir, ο οποίος κυβερνούσε για 30 συνεχόμενα χρόνια. Έπειτα από εβδομάδες τεράστιων διαδηλώσεων από λαϊκά κινήματα και επαναστατικές ομάδες, που ξεκίνησαν το 2018, σε ένα γεγονός που έμεινε γνωστό ως η Επανάσταση του Δεκεμβρίου, ο al-Bashir εκδιώχθηκε και άνοιξε ο δρόμος για το Σουδάν για μια νέα πολιτική και κοινωνική περίοδο, βασιζόμενη σε δημοκρατικές αρχές και αξίες. Ο στρατός και η πολιτική ηγεσία, αποτελούμενη από κόμματα υπό τον συνασπισμό Forces of Freedom & Change (FFC), συμφώνησαν να μοιραστούν την εξουσία σε μια ιδιαίτερη μορφή μεταβατικής κυβέρνησης, έως ότου καθίστατο δυνατό να διεξαχθούν εκλογές για να περάσει η διακυβέρνηση της χώρας αποκλειστικά στην πολιτική ηγεσία.
Όμως, η αισιοδοξία και οι ελπίδες για την είσοδο σε μια νέα περίοδο ευημερίας, υπό μια διαφορετική κυβέρνηση χωρίς τις αυταρχικές τάσεις του al-Bashir, δεν κράτησαν για πολύ. Οι διαφωνίες μεταξύ του στρατού και των πολιτικών κομμάτων δεν άργησαν να φανούν, ενώ ο λαός δεν είδε την πρόοδο, την ανάκαμψη της οικονομίας, την ανάπτυξη και την καταπολέμηση της διαφθοράς που ήλπιζε, προβλήματα τα οποία εμφανώς εντάθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Οι διαφορετικές απόψεις των μερών της μεταβατικής κυβέρνησης πάνω σε ζητήματα δικαιοσύνης, αναδιάρθρωσης του στρατού, καθώς και το θέμα της κατάλυσης του αμφιλεγόμενου οικονομικού μηχανισμού του καθεστώτος al-Bashir έχουν δημιουργήσει ένα χάσμα μεταξύ των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου του Σουδάν.
Η αποτυχημένη προσπάθεια για πραξικόπημα τον Σεπτέμβριο, η οποία αποδίδεται σε παλαιούς «πιστούς» του καθεστώτος al-Bashir, ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» για την επιδείνωση της πολιτικής κατάστασης στη χώρα. Οι αντιπρόσωποι του στρατού, στη μεταβατική κυβέρνηση, απαιτούν την αναδιαμόρφωση του συνασπισμού FFC και την αντικατάσταση των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου της χώρας. Στο πλευρό τους έχουν μια συμμαχία πολιτικών κομμάτων αντίπαλων του FFC, καθώς και επαναστατικές ομάδες. Η πολιτική ηγεσία κατηγορεί τον στρατό για προσπάθεια υφαρπαγής της εξουσίας σε μια κρίσιμη περίοδο, τη στιγμή που η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών συνεχώς φθίνει. Η πολιτική ηγεσία έχει να αντιμετωπίσει και ένα ακόμη μέτωπο, τον αποκλεισμό του βασικότερου λιμανιού της χώρας στην Ερυθρά Θάλασσα από αντικυβερνητικούς διαδηλωτές, οι οποίοι εμποδίζουν αυθαίρετα τις εργασίες του λιμανιού εδώ και εβδομάδες. Οι διαδηλωτές, μέλη αυτόχθονων φυλών του Ανατολικού Σουδάν, απαιτούν μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τον διαμοιρασμό του πλούτου, και την αντικατάσταση του τωρινού Πρωθυπουργού, Abdallah Hamdok. Ο αποκλεισμός έχει προκαλέσει αξιοσημείωτες ελλείψεις σε τρόφιμα, καύσιμα και φάρμακα, γεγονός που, φυσικά, δεν βοηθά στον κατευνασμό των εντάσεων.
Υπό αυτές τις συνθήκες, χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύθηκαν στην πρωτεύουσα Χαρτούμ, μπροστά από το Προεδρικό Παλάτι, ζητώντας στρατιωτικό πραξικόπημα (!) για την κατάλυση της μεταβατικής κυβέρνησης και την ανάληψη της εξουσίας από τον στρατό. Συγκεκριμένα, οι διαδηλωτές καλούν τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, Abdel Fattah al-Burhan, να ηγηθεί του πραξικοπήματος και να ορίσει νέο Υπουργικό Συμβούλιο, που θα αντιπροσωπεύει καλύτερα όσους συμμετείχαν στην επανάσταση για την πτώση του al-Bashir. Οι διαδηλώσεις αυτές φαίνεται να υποκινήθηκαν από παραστρατιωτικές ομάδες. Λίγες μέρες αργότερα, φιλοκυβερνητικοί πολίτες γέμισαν τους δρόμους της πρωτεύουσας για να εκφράσουν την υποστήριξή τους προς τη μεταβατική κυβέρνηση, στην οποία έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους για ένα δημοκρατικό, ειρηνικό μέλλον. Δεν έλλειψαν, όπως ήταν αναμενόμενο, οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών.
Ο Πρωθυπουργός της χώρας, Abdallah Hamdok, έχει εκφράσει πολλές φορές την ανησυχία του για την πορεία του Σουδάν, αν η πολιτική κρίση συνεχίσει. Σε πρόσφατη δήλωσή του, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι κινδυνεύει το μέλλον της χώρας, αν ενταθούν η διχόνοια και οι αναταραχές. Σύμφωνα με τον ίδιο, η τωρινή κατάσταση δεν είναι μια διαμάχη μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και στρατού, αλλά μεταξύ αυτών που επιδιώκουν και πιστεύουν στη δημοκρατική μετάβαση του Σουδάν και σε αυτούς που θέλουν να την εμποδίσουν. Το σχέδιό του για την αντιμετώπιση της κρίσης προβλέπει διάλογο μεταξύ όλων των πλευρών για την επίλυση των διαφορών, τη διαμόρφωση μιας δικαιότερης διαδικασίας λήψης αποφάσεων και τη δημιουργία καλύτερης νομοθεσίας, με στόχο τις δημοκρατικές εκλογές για την ανάδειξη κυβέρνησης. Ο Hamdok έχει την υποστήριξη των κρατών της Δύσης, και ειδικά των Η.Π.Α., των οποίων ο Υπουργός Εξωτερικών, Anthony Blinken, παρότρυνε όλες τις πλευρές να ακολουθήσουν τα συμφωνηθέντα για τη μετάβαση στη δημοκρατία.
Θα είναι όμως το σχέδιο «ανάκαμψης» του Hamdok αρκετό για να αποτρέψει την επιδείνωση της κατάστασης, ακόμα και ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, υπό αυτές τις συνθήκες; Η πολιτική σκηνή του Σουδάν παραμένει διχασμένη, η κοινωνία των πολιτών εξακολουθεί να βρίσκεται σε αναβρασμό, και τίποτα δεν φαίνεται να αποκλείει το ενδεχόμενο να ξεσπάσουν νέες συγκρούσεις. Όλα θα εξαρτηθούν από τα επόμενα βήματα της μεταβατικής κυβέρνησης, η οποία αισθάνεται την πίεση εναντίον της να αυξάνεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sudan protesters call for military coup as political crisis deepens, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Sudan protests: Tens of thousands march against military, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Pro-military protesters call for dissolution of Sudan’s government, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Sudan’s Prime Minister presents roadmap out of crisis, VOA News, διαθέσιμο εδώ
- Sudan prime minister announces steps to move out of political crisis, Arab News, διαθέσιμο εδώ
- Blockade of Port Sudan: what’s behind it and what can end it, The Conversation, διαθέσιμο εδώ
