Της Χριστίνας Γιαμούζη,
Στο προηγούμενο μέρος αυτού του αφιερώματος, έγινε αναφορά σε τρία ιδιαίτερα μουσεία της Ελλάδας. Ας θυμηθούμε, λοιπόν, ποια είναι τα εννοιολογικά στοιχεία ενός μουσείου!
«Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας του μουσείου απασχολεί το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) και ευρύτερα τη μουσειακή κοινότητα εδώ και χρόνια. Στη Διεθνή Επιτροπή για τις Συλλογές και Δράσεις των Μουσείων Πόλεων, με την οποία έχω ασχοληθεί πολύ συστηματικά, το θέμα τέθηκε ως προτεραιότητα ήδη από το 2015, δεδομένης μάλιστα της ιδιαίτερα υβριδικής ταυτότητας αυτού του τύπου μουσείων και των πολλαπλών αλλαγών και προκλήσεων στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν». – Μάρλεν Μούλιου, Επίκουρη Καθηγήτρια Μουσειολογίας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ.
«Ένα μουσείο είναι ένα μέρος για να επικοινωνούμε με τις μούσες. Έτσι έχει μεταφραστεί και έχει μετασχηματιστεί σε διάφορες μορφές μέσα στα χρόνια, αλλά η βασική αρχή παραμένει η ίδια: Αυτή ενός δημόσιου ιδρύματος όπου η λογοτεχνία, οι επιστήμες και οι τέχνες εμπνέουν για δημιουργία και μια δημιουργική κοινωνία». – Alistair Hudson, Διευθυντής Whitworth and Manchester Art Galleries / Συνδιευθυντής Asociación de Arte Útil.
1. ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ
Όλα ξεκίνησαν όταν ο πρεσβευτής της Αυστρίας, Γρηγόριος Μάνος, το 1890, έθεσε ως αίτημα στην ελληνική κυβέρνηση να ανοίξει στην Κέρκυρα μουσείο Σινοϊαπωνικής Τέχνης και να γίνει ο ίδιος διευθυντής του μουσείου. Ο ίδιος δώρισε περίπου 9.500 αντικείμενα κινεζικής, κορεατικής και ιαπωνικής τέχνης, μια κίνηση εντυπωσιακή για τα δεδομένα της εποχής. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα από τα σημαντικότερα και παλαιοτέρα κτίρια της Κέρκυρας. Το βρετανικό κτίριο κτίστηκε κατά την περίοδο της αγγλοκρατίας στα Επτάνησα και πρόκειται για τα ανάκτορα του Αγίου Γεώργιου και του Αρχάγγελου Μιχαήλ, ενώ σήμερα αποτελεί μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς. Το 1928 το μουσείο ξεκίνησε τη λειτουργία του, αποτελώντας για πολλούς ανθρώπους χώρος πολιτισμού, τουρισμού, δημιουργώντας έτσι ένα ισχυρό πόλο έλξης. Άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο επισκέπτονται το μουσείο για να δουν από κοντά όλα αυτά τα εντυπωσιακά έργα τέχνης και να γνωρίσουν μια τέχνη που είναι αρκετά διαφορετική από την ελληνική.
Το μουσείο φιλοξένει 15.000 αντικείμενα ασιατικής τέχνης, τα οποία προέρχονται από δωρεές, ιδιωτικές συλλογές και δωρεές μεμονωμένων αντικειμένων. Σημαντική δωρεά αποτελεί αυτή του Χατζηβασιλείου, καθώς ο ίδιος το 1973 δώρισε 400 έργα από την Ινδία, το Πακιστάν, το Θιβέτ, το Σιάμ και τη Νοτιοανατολική Ασία. Όλα αυτά τα αντικείμενα άλλαξαν τον χαρακτήρα του μουσείου και το μουσείο μετονομάστηκε σε Μουσείο Ασιατικής Τέχνης.
ΣΥΛΛΟΓΕΣ:
Οι πρώτες τρεις περιοδικές εκθέσεις βρίσκονται στο ισόγειο του μουσείου, ενώ ακολουθούν η αίθουσα προβόλων και η αίθουσα των Συνεδριάσεων της Ιονίου Γερουσίας, με την αυθεντική της επίπλωση. Η Αίθουσα του Θρόνου, η Αίθουσα των Συμποσίων και η Κυκλική Αίθουσα υποδοχής που τις ενώνει βρίσκονται στον πρώτο όροφο. Παράλληλα στις δύο πτέρυγες, ανατολική και δυτική του πρώτου ορόφου φιλοξενούνται μόνιμοι εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου. Στην ανατολική ή ονομαζόμενη Κινέζικη Πτέρυγα Γρηγορίου Μάνου εκτίθεται τμήμα της κινέζικης συλλογής, και στη δυτική, γνωστή ως πτέρυγα Νικολάου Χατζηβασιλείου, παρουσιάζονται εκθέματα από την Ινδία, τη Γκαντάρα (αρχαίο Πακιστάν), την Καμπότζη, το Σιάμ (Ταϊλάνδη), το Νεπάλ, το Θιβέτ και την Ιαπωνία.
2. MUSEUM OF ILLUSIONS, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΑΘΗΝΑ
Museum of illusions ή αλλιώς το Μουσείο των Ψευδαισθήσεων, ένα μουσείο που αναζήτα την παρέα σου και έχει ως σκοπό να σε διασκεδάσει και σε ψυχαγωγήσει και τόσο που ζητεί από εσένα είναι την καλή σου διάθεση. Ένας χώρος που δεν έχει, φυσικά, όριο ηλικίας και διαφέρει αρκετά από τα άλλα μουσεία που έχει ο καθένας στο μυαλό του. Όλα ξεκίνησαν το 2015 στο Ζάγκρεμπ όταν ο Roko Živković και ο Tomislav Pamuković αποφάσισαν να ανοίξουν εκεί αυτό το περίεργο μουσείο και το οποίο από την πρώτη στιγμή κέντρισε το ενδιαφέρον του κόσμου και πολλοί ταξίδευαν από άλλες χώρες ώστε να μπορέσουν να το επισκεφτούν.
Ο Roko Živković είχε πει: «Στο Μουσείο αυτό δεν υπάρχουν ταμπέλες μην αγγίζετε ή μη κάνετε φασαρία. Οι επισκέπτες καλούνται να εξερευνήσουν τους χώρους, να παίξουν με τα εκθέματα, να φωτογραφηθούν και γενικά ν΄ απολαύσουν την εμπειρία». Πρόκειται για έναν χώρο βιωματικής ψυχαγωγίας που βασίζεται στο παιχνίδι των ψευδαισθήσεων, ενώ παράλληλα πίσω από όλα αυτά κρύβεται μια ειδική ομάδα επιστημόνων και αρχιτεκτόνων, καθώς όλη η ιδέα του μουσείου βασίζεται στην επιστήμη, τα μαθηματικά, τη βιολογία και την ψυχολογία. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι ο επισκέπτης αντιλαμβάνεται ως ένα βαθμό τον τρόπο με τον όποιο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται και κατανοεί όσα τα μάτια του βλέπουν.
Πλέον έχει επεκταθεί σε πάνω από 20 πόλεις διαφορετικών χωρών, όπως στη Βιέννη, το Τορόντο, τη Λιουμπλιάνα, το Βερολίνο, το Παρίσι, την Κουάλα Λουμπούρ, τη Μόσχα, την Ελλάδα και άλλες πολλές, ενώ πρόκειται να ανοίξουν αντίστοιχοι χώροι και στη Νέα Υόρκη, το Άμστερνταμ, το Ντουμπάι κ.α. Στη Θεσσαλονίκη άνοιξε το καλοκαίρι του 2021, ενώ στην Αθήνα έχει ανοίξει από το 2018.
ΕΚΘΕΜΑΤΑ:
Κεφαλή σε πιατέλα, Ανταλλαγή μύτης, Η Άβυσσος, Η Περιστρεφόμενη Σήραγγα, Το δωμάτιο του Aπείρου, Περιστρεφόμενο δωμάτιο, Δωμάτιο αντι-βαρύτητας, Δωμάτιο του Ames, Η ψευδαίσθηση της καρέκλας, Πηγάδι απείρου βάθους.
+1. ΜΟΥΣΕΙΟ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Στα τέλη του 19ου αιώνα με την κατεδάφιση των τειχών αρχίζουν να αλλάζουν πολλά στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη γνωρίζει μεγάλη οικονομική ανάπτυξη ενώ παράλληλα αρχίζει να επεκτείνεται και προς στα ανατολικά, αλλά και προς τα δυτικά. Μεγάλο γεγονός για την πόλη αποτελεί η κατασκευή του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού και άλλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων που θα καταστήσουν τη Θεσσαλονίκη μεγάλο εμπορικό κέντρο λόγω του λιμανιού της και του σιδηροδρομικού της σταθμού.
Μια απ’ όλες τις μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις ήταν και αυτή του Κεντρικού Αντλιοστασίου του τότε Οργανισμού Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης. Η κατασκευή του κτιρίου ξεκίνησε το 1888 σε απόσταση 15.000 μέτρων από τα δυτικά τείχη της πόλης. Την εκμετάλλευση και τη διαχείριση του έργου της υδροδότησης της Θεσσαλονίκης την είχε η Οθωμανική Εταιρεία Υδάτων και το έργο ολοκληρώθηκε εν τελεί από Βελγική Εταιρία. Το νερό ερχόταν από φυσική ροή στο Αντλιοστάσιο και πηγή ήταν η πεδιάδα της Ινδού, κοντά στο Καλαχάρι. Το συγκρότημα του Κεντρικού Αντλιοστασίου αποτελούνταν από τρία κτίρια: το λεβητοστάσιο, την κεντρική αίθουσα μηχανημάτων και μια στεγασμένη αποθήκη κάρβουνου. Ανατολικά του χώρου υπήρχε και η κατοικία του διευθυντή.
Το μουσείο λειτουργεί από το 2001 και σήμερα αποτελείται από τέσσερα διατηρητέα κτίρια. Συγκεκριμένα υπάρχει το κεντρικό κτίριο του αντλιοστασίου, ένας βοηθητικός χώρος για τη συντήρηση των μηχανημάτων, μία ημιυπαίθρια αποθήκη κάρβουνου και η κατοικία του διευθυντή. Το κτίριο έχει κατασκευαστεί συμφώνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα που επικρατούσαν εκείνη την εποχή, δηλαδή περιβαλλόταν από πολλά μεταλλικά στοιχειά, τα οποία προέρχονταν από το Βέλγιο.
ΕΚΘΕΜΑΤΑ:
- Κεντρικό κτίριο του αντλιοστασίου: Στο χώρο αυτό υπάρχουν μηχανήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και κίνησης, παλιοί ηλεκτρικοί πίνακες διανομής ρεύματος και τα μεγάλα αντλητικά συγκροτήματα που τροφοδοτούσαν με νερό ολόκληρη την πόλη της Θεσσαλονίκης ως το 1978.
- Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (παλιό λεβητοστάσιο):περιλαμβάνει τον αποκατεστημένο χώρο των παλιών ατμολεβήτων.
- Κτίριο διοίκησης, όπου λειτουργεί εξειδικευμένη βιβλιοθήκη για το νερό και τα υδραυλικά έργα και διατίθεται ένα μοναδικό αρχείο ιστορικών χαρτών, σχεδίων έργων ύδρευσης του 19ου και του 20ού αιώνα, καθώς και παλιές φωτογραφίες και σπάνια ντοκουμέντα από το πλούσιο αρχειακό υλικό της ΕΥΑΘ.
- Πάρκο του Νερού, όπου εκτίθενται ιστορικά αντλητικά συγκροτήματα και αγωγοί νερού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εκθέματα Museum of Illusions Θεσσαλονίκη, museumofillusions.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Μουσείο Ύδρευσης ΕΥΑΘ, eyath.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Το Μουσείο – Ιστορία, matk.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Τι είναι ένα μουσείο σήμερα;, theartnewspaper.gr, διαθέσιμο εδώ.
