Της Ιωάννας Μπάκουλη,
Ο Ζ΄ Βενετοτουρκικός πόλεμος, ή Δεύτερος Πόλεμος του Μορέως, ήταν μια αναμέτρηση ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις της Ανατολικής Μεσογείου, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη Δημοκρατία της Βενετίας, το διάστημα 1714-1718. Η τελευταία αυτή σύγκρουση μεταξύ των δύο δυνάμεων, που τελείωσε με ήττα της Βενετίας, κατέληξε στην απόκτηση πολλών πρώην εδαφών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας, με κυριότερη την Πελοπόννησο, από τη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Βενετία, μετά την απομόνωσή της από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, βρίσκεται διπλωματικά αποδυναμωμένη. Τότε η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκει ευκαιρία να διευθετήσει τις διαφορές της με τη Ρωσική Αυτοκρατορία, πράγμα που κατάφερε με την νίκη της στον ρωσοτουρκικό πόλεμο (1710 – 1711). Τον Ιούνιο του 1713 υπογράφεται η Συνθήκη της Αδριανούπολης και έπειτα, με αναπτερωμένο το ηθικό των Οθωμανών, ανοίγει ο δρόμος για την επίθεση κατά της Βενετίας.
Αφορμή για την κήρυξη του πολέμου, στις 9 Δεκεμβρίου 1714, υπήρξε η κατάληψη του οθωμανικού πλοίου που μετέφερε θησαυρούς του πρώην βεζίρη Damad Hasan Pasha. Επίσης, η χορήγηση ασυλίας των Βενετών στον Danilo I, πρίγκιπα και επίσκοπο του Μαυροβουνίου, που είχε επιχειρήσει να εναντιωθεί κατά των Οθωμανών, υπήρξε άλλο ένα έναυσμα για τους Τούρκους για να επιτεθούν στους Βενετούς. Την ίδια εποχή, ο σουλτάνος ζητάει από τον βάιλο της Κωνσταντινούπολης, Andrea Memmo, να τον επισκεφθεί για μία πολύ σημαντική ανακοίνωση. Ο Memmo γνώριζε τι θα του ανακοινωνόταν. Η Υψηλή Πύλη για άλλη μια φορά κατηγόρησε τη Βενετία για παράνομη κατοχή της Πελοποννήσου και πως έπρεπε να παραδοθεί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία αμαχητί. Ο Memmo δεν μπόρεσε να κατευνάσει την οργή του σουλτάνου και έτσι γνώριζε πως ένας επικείμενος πόλεμος βρισκόταν κοντά.
Ο πόλεμος κηρύχθηκε, όμως η Βενετία, μέσα σε ένα κλίμα ειρήνης που επικρατούσε στην Ευρώπη, ανάμεσα στις ισχυρές χώρες μετά τις συνθήκες της Ουτρέχτης και του Rastadt, βρισκόταν αβοήθητη, καθώς καμία από αυτές δεν είχε φιλοπολεμική διάθεση. Ακόμη, ο ελληνικός πληθυσμός των βενετοκρατούμενων περιοχών είχε ταχθεί υπέρ των Οθωμανών, διότι είχαν ξεκινήσει μια ελπιδοφόρα προπαγάνδα για μείωση των φόρων και ανάληψη προνομίων. Για αυτό και πολλοί, πεπεισμένοι από τις υποσχέσεις του Ali Koumourzi, παραδόθηκαν χωρίς μάχη, διευκολύνοντας έτσι το έργο των Οθωμανών.
Η Βενετία είχε αδύναμα πολεμικά μέσα και ολιγάριθμο ανθρώπινο δυναμικό. Έτσι, δεν άργησε η ήττα τους από τα οθωμανικά στρατεύματα ήδη από το 1715, με την κατάληψη του Ακροκορίνθου. Έπειτα, σειρά είχαν το Ναύπλιο, η Μεθώνη, το Ρίο κα, τέλος, στις 7 Σεπτεμβρίου, η Μονεμβασιά. Μέσα σε 70 μόνο μέρες, οι Οθωμανοί κατάφεραν να κυριαρχήσουν σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Μέχρι το τέλος του έτους, υπό οθωμανική κατοχή είχαν τεθεί η Τήνος, τα φρούρια της Σούδας, της Σπιναλόγκας και η Λευκάδα.
Το 1716, στις βλέψεις της Αυτοκρατορίας έχει περιέλθει το νησί της Κέρκυρας. Η Βενετία, ωστόσο, με τη βοήθεια της Ισπανίας, της Μάλτας και άλλων ιταλικών κρατιδίων, καταφέρνει να διατηρήσει την κυριαρχία της στο νησί. Η χριστιανική μερίδα του νησιού απέδωσε την νίκη αυτή στη βοήθεια του πολιούχου του νησιού Αγίου Σπυρίδωνα, καθώς σηκώθηκε τρομερή θύελλα που έπληξε τα οθωμανικά στρατεύματα. Έπειτα, ο πόλεμος συνεχίστηκε με συγκρούσεις στη Δαλματία.
Από το 1716-1717, η Βενετία και η Οθωμανική Αυτοκρατορία συγκρούστηκαν πολλές φορές στη θάλασσα. Ο βενετικός στόλος ωστόσο δεν εκμεταλλεύτηκε την ολοφάνερη υπεροχή του για να την μεταφέρει και στη ξηρά. Από την άνοιξη του 1716 και μετά, στο πολεμικό αυτό παιχνίδι εντάσσεται και η Αυστρία, η οποία επιθυμεί να εμποδίσει μια εξάπλωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τόσο εκτεταμένη όσο και στην εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς.
Τον Μάρτιο του 1715 ο Ευγένιος της Σαβοΐας εκφράζει στον απεσταλμένο του Σουλτάνου στη Βιέννη την επιθυμία του να τερματιστεί ο πόλεμος. Ο σουλτάνος αρνείται κατηγορηματικά και τότε ο Ευγένιος, υποστηρίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο παραβιάζεται η Συνθήκη του Karlowitz, που έληξε τον αυστρο-οθωμανικό πόλεμο των ετών 1683-1699, πείθει τον αυτοκράτορα Κάρολο ΣΤ΄ να ταχθεί υπέρ των Βενετών. Έτσι, η Αυστρία συνάπτει συμφωνία συμμαχίας με τη Βενετία επίσημα στις 13 Απριλίου 1716. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, παρά τις νίκες της στην Πελοπόννησο κατά των Βενετών, συντρίβεται από τις αυστριακές δυνάμεις στα βόρεια, με πιο σημαντική απώλεια την κατάληψη του Βελιγραδίου από τον πρίγκιπα Ευγένιο στις 18 Αυγούστου του 1717.
Μετά από αυτές τις ήττες, ο καινούριος βεζίρης αποφασίζει πως είναι σώφρον να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος. Για τον λόγο αυτό, οι Οθωμανοί αντιπρόσωποι συναντήθηκαν στα τέλη του Απριλίου 1718 στο χωριό Passarowitz, κοντά στο Βελιγράδι. Στην αρχή, οι Οθωμανοί αρνούνταν τις διαπραγματεύσεις με τους Βενετούς, έπειτα όμως αποφάσισαν να συνδιαλεχθούν με τον Βενετό αντιπρόσωπο Carlo Ruzzini. Οι συναντήσεις αυτές κατέληξαν στην υπογραφή της συνθήκης του Passarowitz στις 21 Ιουλίου 1718.
Παρά τις προσπάθειες της Βενετίας να εξασφαλίσει τη Σούδα, τη Σπιναλόγκα, την Τήνο, τα Κύθηρα και τον Μοριά, της αναγνωρίστηκαν τελικά μόνο οι βενετικές κτήσεις στα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα, την Πρέβεζα, τη Βόνιτσα, το Βουθρωτό και κάποια φρούρια στη Δαλματία. Η αυτοκρατορία της Γαληνοτάτης του Αγίου Μάρκου με τις αποικίες της αποδυναμώνεται αισθητά. Διατήρησε, ωστόσο, το δικαίωμα της να αποστέλλει βάιλο στην Κωνσταντινούπολη με τριετή θητεία, χωρίς να έχει δεσμευτική θέση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Finlay, G. (1856), Greece under Othoman and Venetian Domination, Edinburgh & London, William Blackwood and Sons.
- Setton, K. (1991), Venice, Austria and the Turks in the Seventeenth Century, The American Philosophical Society, Philadelphia.
- Lane, F. C. (1973), Venice, A Maritime Republic, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
