Της Ιωάννας Μηνδρινού,
Μεταξύ 8-9 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκαν βουλευτικές εκλογές στην Τσεχία, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν από ένα ανατρεπτικό εκλογικό αποτέλεσμα, αναδεικνύοντας την κεντροδεξιά συμμαχία Spolu (Together) νικήτρια, έναντι του κυβερνώντος κόμματος ANO του απερχόμενου Πρωθυπουργού Andrej Babis. Πρόκειται για μια αιφνιδιαστική εξέλιξη, που θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του λαϊκισμού στην πολιτική της χώρας.
Πιο συγκεκριμένα, ο κεντροδεξιός συνασπισμός Spolu επικράτησε οριακά του λαϊκιστικού κόμματος ANO, συγκεντρώνοντας 27,8% έναντι 27,1%. Ακολούθησαν ο φιλελεύθερος συνασπισμός Pirstan (Pirates&Mayors) με 15,6% και το κόμμα Freedom and Direct Democracy με 9,6%. Οι δύο συνασπισμοί, Spolu και Pirstan, έχουν δηλώσει ρητά πως δεν θα συνεργαστούν με τον Babis, λόγω σύγκρουσης συμφερόντων και, συνεπώς, συγκεντρώνουν 108 από τις 200 βουλευτικές έδρες, γεγονός που σημαίνει πως δύνανται να συγκροτήσουν κυβέρνηση πλειοψηφίας. Τη νύχτα, μάλιστα, των εκλογών, αποκάλυψαν πως υπέγραψαν μνημόνιο, όπου καταγράφηκε η πρόθεσή τους να κυβερνήσουν μαζί. Οι δύο συνασπισμοί είναι απόρροια πέντε κομμάτων, που έχοντας πολιτικές πιο κοντά σε αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχέση με τον Πρωθυπουργού Babis, παραμέρισαν τις διαφορές τους, με στόχο την απομάκρυνση του ευρωσκεπτικιστή Babis από την εξουσία. Αξίζει να επισημανθεί σε αυτό το σημείο, πως τόσο οι δημοσκοπήσεις όσο και τα προκαταρκτικά αποτελέσματα προέβλεπαν νικητή τον Babis, το σκηνικό όμως άλλαξε άρδην στο τέλος, μόλις δηλαδή καταμετρήθηκαν τα ψηφοδέλτια των μεγάλων πόλεων. Η βραδιά των εκλογών επεφύλασσε ακόμα μια έκπληξη για δύο παραδοσιακά κοινοβουλευτικά κόμματα. Τόσο οι Σοσιαλδημοκράτες (CSSD) που μαζί με το ANO συγκροτούσαν την κυβέρνηση μειοψηφίας, όσο και το Κομμουνιστικό Κόμμα (KSCM) που στήριζε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες του Babis έμειναν εκτός Βουλής, για πρώτη φορά από τη διάσπαση της Τσεχοσλοβακίας το 1993, καθώς δεν κατόρθωσαν να φτάσουν το κατώτατο ποσοστό της τάξεως του 5%.
Ευθύς αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο επικεφαλής του κόμματος STAN, Vit Rakusan, χαρακτήρισε την βραδιά των εκλογών «βραδιά ελπίδας και χαράς», επισημαίνοντας πως τώρα είναι δυνατή μια μεγάλη αλλαγή, της οποίας κομμάτι θα είναι το Pirstan. Ο πολιτικός αναλυτής, Jiri Pehe χαιρέτισε τα αποτελέσματα, περιγράφοντάς τα ως θρίαμβο για την φιλελεύθερη δημοκρατία.
Ο δισεκατομμυριούχος Πρωθυπουργός συνεχάρη τον νέο υποψήφιο Πρωθυπουργό, Petr Fiala, και τελικώς, αποδέχτηκε το εκλογικό αποτέλεσμα, χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός ότι πρώτα κατηγόρησε τους αντιπάλους του για διοργάνωση δυσφημιστικής προεκλογικής εκστρατείας εναντίον του. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, ήρθε αντιμέτωπος με αποκαλύψεις από τα Pandora Papers (τη μεγαλύτερη διαρροή δεδομένων για υπεράκτιoυς λογαριασμούς), που ανέφεραν πως χρησιμοποίησε τόσο ”offshore” εταιρίες για να αγοράσει πολυτελές ακίνητο στην Κυανή Ακτή έναντι 22 εκατομμυρίων δολαρίων, όσο και εικονικές εταιρείες για να αγοράσει 16 ακίνητα στη Γαλλία. Όταν άρχισε, όμως, να ασχολείται με τα κοινά, δεν γνωστοποίησε την κυριότητα αυτών των περιουσιακών στοιχείων, δηλώσεις απαραίτητες για δημόσιους λειτουργούς που πρέπει να κατατίθενται κάθε χρόνο. Έτσι, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον κατηγόρησαν πως ενώ φαινομενικά μαχόταν εναντίον των φορολογικών παραδείσων, την ίδια ώρα ήταν αυτός που τους χρησιμοποιούσε, με τον Babis να επιμένει πως ουδέποτε διέπραξε παράνομες ενέργειες. Σχετικά με το πόσο επηρέασε αυτή η διαρροή το εκλογικό αποτέλεσμα, πολιτικοί αναλυτές θεωρούν πως απλώς προστέθηκε σε μια θυελλώδη θητεία αλλεπάλληλων σκανδάλων και διατείνονται πως τα σκάνδαλα αυτά δεν επηρέασαν τόσο τους υποστηρικτές του ANO όσο τους αναποφάσιστους, οι οποίοι, υπό το φως αυτών, ψήφισαν το Spolu.
Ο ρόλος του Προέδρου
Μπορεί το εκλογικό αποτέλεσμα να έκρινε νικήτρια την κεντροδεξιά αντιπολίτευση, όμως και ο Πρόεδρος της Τσεχίας διαδραματίζει καίριο ρόλο στο σχηματισμό κυβέρνησης. Ο Πρόεδρος Milos Zeman έχει δηλώσει ότι θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πλειοψηφούντος κόμματος και όχι συνασπισμού, ευνοώντας τον στενό συνεργάτη του Babis, ο οποίος συγκέντρωσε 72 έδρες έναντι 71 του κόμματος Spolu. Με τη σειρά του, ο Andrej Babis υποστήριξε πως θα ξεκινήσει συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης, εφόσον του ζητηθεί. Παρόλα αυτά, οποιαδήποτε κυβέρνηση πρέπει να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, με τις προοπτικές σχηματισμού κυβέρνησης μεταξύ του ANO και του μόνου εναπομείναντος κόμματος, SPD, να παραμένουν ισχνές, καθώς δεν θα έχουν επαρκή υποστήριξη.
Μια μέρα μετά τις εκλογές, ο Πρόεδρος Zeman, αντιμετωπίζοντας χρόνια ηπατικά προβλήματα, εισήχθη εσπευσμένα στην εντατική, με τη διακομιδή του στο νοσοκομείο να δημιουργεί αβεβαιότητα, καθώς συνέπεσε σε μια περίοδο που καλείται να ηγηθεί των πολιτικών συζητήσεων για το σχηματισμό κυβέρνησης. Αν και διαμηνύεται πως η κατάσταση υγείας του Προέδρου έχει σταθεροποιηθεί, προβλέπεται, σύμφωνα με το άρθρο 66 του Συντάγματος, πως αν, για οποιοδήποτε λόγο, η θέση του Προέδρου είναι κενή, τότε παραχωρείται το δικαίωμα στον Πρόεδρο της Κάτω Βουλής να ορίσει τον νέο Πρωθυπουργό. Αναλυτές θεωρούσαν πως ο Babis θα επιχειρούσε να εκμεταλλευτεί την εσωτερική αστάθεια, για να υπηρετήσει ως προσωρινός Πρωθυπουργός, με την ελπίδα να διχάσει στο μεσοδιάστημα τον συνασπισμό Spolu, να έρθει σε συμφωνία με ένα από τα τρία κόμματα και να διατηρήσει την εξουσία. Ωστόσο στις 15 Οκτωβρίου, ανέτρεψε κάθε προσδοκία λαμβάνοντας μια αιφνίδια απόφαση. Υποσχέθηκε μια ομαλή παράδοση της εξουσίας, δηλώνοντας πως το κόμμα του, ANO θα περάσει στην αντιπολίτευση. Έτσι, εγκατέλειψε το ενδεχόμενο να σχηματίσει κυβέρνηση.
Συνοψίζοντας, το εκλογικό αποτέλεσμα σηματοδοτεί μια απόλυτη και ριζική αλλαγή στην πολιτική της Τσεχίας, καθώς σταθεροποιεί τη θέση της χώρας προς τη πλευρά της Δύσης. Και οι δύο συμμαχίες σχηματίστηκαν για να διασφαλίσουν πως η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν θα δεχτεί επίθεση, όπως συνέβη στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Ο χρόνος θα δείξει αν θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τσεχία: ήττα στο νήμα για τον Αντρέι Μπάμπις, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Τσεχία: ήττα για το κυβερνών κόμμα: Πανηγυρίζει η αντιπολίτευση, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Ανατροπή με τα τελικά αποτελέσματα στην Τσεχία- Έχασε τις εκλογές ο Mπάμπις, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Chech Elections: PM Andrej Babis looks set to lose power, BBC News, διαθέσιμο εδώ
