Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
1953. Λίγο μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η πραγματικότητα έρχεται να παραλάβει μία κοινωνία που προσπαθεί να συνέλθει από τα δεινά των προηγούμενων ετών. Ένα από τα από τα πιο συντηρητικά κολέγια της Αμερικής, το Wellesley, θα ταραχτεί από την έλευση της Katherine Ann Watson (Julia Roberts), μία αντικομφορμίστρια, αντισυμβατική καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
Σαν χαρακτήρας η πρόκληση είναι κάτι που την ανατροφοδοτεί, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από την πρόθεση της να διδάξει σε ένα περιβάλλον φαινομενικά παράδοξο και ανέλπιστο, σίγουρα αταίριαστο με τον τρόπο ζωής της. Μία γυναίκα που διανύει την τρίτη δεκαετία της ζωής της, ανύπαντρη -χαρακτηριστικό ιδιαίτερα κατακριτέο για την εποχή- κινείται με περίσσιο θάρρος μέσα στην μικρή κοινωνία των νεανίδων του κολλεγίου. Νεαρές κοπέλες στην αρχή της ζωής του με έντονες κοινωνικές προκαταλήψεις, ακολουθώντας ένα εντελώς διαφορετικό μονοπάτι, που είναι στην ουσία μονόδρομος, αυτόν του έγγαμου βίου. Απόρροια αυτής της κοινωνικής συμπεριφοράς είναι σίγουρα ο πόλεμος, αφού γέννησε την ανασφάλεια και διατάραξε τις ζωές των ανθρώπων με αποτέλεσμα να επιδιώκουν μία ήσυχη και εξασφαλισμένη ζωή. Η επιδίωξη αυτή αφορά κυρίως τις νεαρές γυναίκες, αφού η αποδεκτή κοινωνική θέση οδηγεί στο τρίπτυχο σύζυγος -μητέρα- νοικοκυρά και η μόνη απαίτηση είναι η προσεγμένη εμφάνιση και η αιώνια καλή διάθεση.
Ο τρόπος που προσεγγίζουν την καθηγήτρια τους, τα νεαρά αυτά κορίτσια, από το πρώτο κιόλας μάθημα δείχνει εμφανώς την έπαρση που τις διακατέχει, επιπρόσθετα όμως και την ανάγκη να είναι οι καλύτερα διαβασμένες, πάντα προετοιμασμένες βάσει εγχειριδίου. Το ελεύθερο πνεύμα της Miss Watson όπως και η οξυδέρκεια της δεν την εγκαταλείπουν. Παρουσιάζοντας τους δείγματα ζωγραφικής που δεν έχουν ξανά δει, προκαλώντας παράλληλα την σιωπή του ακρωτηρίου, θέτει μία φαινομενικά απλή αλλά και πολύ βασική ερώτηση: “Is it any good?”, απαιτεί ευγενικά με αυτό τον τρόπο την άποψη, την γνώμη, την δική τους οπτική αντίληψη, κάτι φυσικά που δεν υπάρχει σε κανένα εγχειρίδιο.
Το σενάριο μας συστήνει στις προσωπικές ζωές των νεαρών κοριτσιών, δείχνοντας με πολύ ξεκάθαρο τρόπο τις αντιλήψεις της εποχής και πως αυτές διοχετεύονται από γενιά σε γενιά. Είναι απόλυτα εμφανές πως τους ενδιαφέρει η εξασφάλιση ενός καλού γάμου, αφού οποιαδήποτε αντίθετη έκβαση είναι συνυφασμένη με την προσωπική αποτυχία. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει και ένας από την ταινία, με την Betty Warren (Kristen Dunst) ένας αρκετά πύρινος και απόλυτός χαρακτήρας όπου η Dunst τον ενσαρκώνει με μεγάλη επιτυχία. Η Betty παντρεύεται τον ιδανικό άντρα, χωρίς όμως να της προσφέρει και μία ιδανική ζωή όπως φαίνεται στην πορεία.
Αν θέλαμε να βρούμε ένα αρνητικό στην ταινία είναι σίγουρα το γεγονός πως είναι προβλέψιμη. Ανήκει στη σχολή που εγκαθίδρυσε η ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» με τον αξεπέραστο Robert Williams, όπου συγκαταλέγονται ταινίες με παρόμοια θεματική όπως το “Freedom Writers”, αλλά το “Coach Carter”. Ταινίες που ακολουθούν το μοτίβο με την απελευθερωτική προσωπικότητα που εισβάλλει στις ζωές νεαρών ανθρώπων και τις βγάζει από το περιθώριο και την προκατάληψη .
Φυσικά η απαράμιλλή αισθητική που ξυλίζει σε ολόκληρη την ταινία μας μεταφέρει με μεγάλη επιτυχία στην ατμόσφαιρα της εποχής. Τα χτενίσματα, τα ρούχα, οι υφές, η διακόσμηση των σκηνικών είναι προσεκτικά επιλεγμένα και μελετημένα. Σίγουρα όμως και ένα εξαιρετικό cast με οδηγό την Julia Roberts που την έχουμε ξανά δει άλλωστε σε γυναικείο δυναμικό ρόλο στην ταινία Erin Brockovich (2000), που της χάρισε και το Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου. Η σύνθεση όμως των ρόλων είναι τόσο ισορροπημένη, ώστε ο κάθε χαρακτήρας είναι αναγκαίος για την εξέλιξη της ιστορίας και την διατήρηση του ενδιαφέροντος, γεγονός που κάνει τους δεύτερους ρόλους αξιοσημείωτους.
H miss Watson, όπως την αποκαλούν οι μαθήτριές της, έδωσε στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού μία νέα προοπτική. Το φως της γνώσης που έλαβε η ίδια, θέλησε να το μεταδώσει και να ξεπεράσει τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής. Αμφισβήτησε και αμφισβητήθηκε έντονα -αυτό επιθυμούσε άλλωστε- με μόνο στόχο την ανόρθωση του πνεύματος και την ανάδειξή του. Αναγνώρισε σε αυτά τα νέα παιδιά ικανότητες που θα θάβονταν κάτω από οικογενειακά και θεσμικά κατάλοιπα και τους έδειξε τον δρόμο της επιλογής, πως μπορούν να γίνουν ό,τι επιθυμούν και όχι μόνο ό,τι προορίζονται.
Πρόκειται για μία ταινία – σταθμό για το γυναικείο κοινό και την ουσιαστική χειραφέτηση που πραγματεύεται, η οποία παραμένει μέχρι και σήμερα στον παλμό της επικαιρότητας σχεδόν 20 χρόνια μετά την κυκλοφορία της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- “Mona Lisa Smile” (2003), IMDb.com, διαθέσιμο εδώ.
