Της Δήμητρας Παναγιωτακοπούλου,
Λοιμώξεις, αλλεργικές αντιδράσεις, ερεθισμοί… Η πλειοψηφία των ανθρώπων, ενδεχομένως, συνδέει τις καταστάσεις αυτές με το αναπνευστικό σύστημα ή το δέρμα. Η επιπεφυκίτιδα, όμως, ή αλλιώς “pink eye”, αποτελεί μια διαφορετική περίπτωση. Το «ροζ μάτι» προκύπτει λόγω φλεγμονής ή λοίμωξης του λεπτού βλεννογόνου χιτώνα (επιπεφυκότα), που καλύπτει το λευκό τμήμα του βολβού και την οπίσθια επιφάνεια των βλεφάρων. Όταν τα μικρά αιμοφόρα αγγεία του φλεγμαίνουν, γίνονται πιο ορατά, με αποτέλεσμα το λευκό των ματιών να φαίνεται ροζ ή κοκκινωπό.
Συχνότερα αίτια αποτελούν οι ιοί, τα βακτήρια και τα αλλεργιογόνα, όμως, δεν είναι τα μόνα. Διάφορες χημικές ουσίες, η χρήση φακών επαφής, αμοιβάδες, παράσιτα, μύκητες, η μολυσμένη ατμόσφαιρα και ξένα σώματα, όπως μια ψεύτικη βλεφαρίδα, μπορεί να αποτελέσουν λόγο πρόκλησης επιπεφυκίτιδας. Στα νεογέννητα μπορεί να προκληθεί εξαιτίας κάποιου φραγμένου δακρυϊκού αγωγού. Ο πραγματικός «ένοχος» μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, καθώς ορισμένα συμπτώματα της πάθησης είναι κοινά, ανεξάρτητα από την αιτία.
Η βασική κατηγοριοποίηση των ειδών επιπεφυκίτιδας περιλαμβάνει την ιογενή, τη βακτηριακή, την αλλεργική και αυτήν που οφείλεται σε κάποιον ερεθιστικό παράγοντα. Η πρώτη είναι, συνήθως, η πιο μεταδοτική, προκύπτει ύστερα από μόλυνση του οφθαλμού από έναν ιό, όπως κάποιον αδενοϊό και, ανάλογα, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες εστίες. Το δεύτερο είδος μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα και παρατηρείται συχνότερα από τον Δεκέμβριο ως και τον Απρίλιο. Η βακτηριακή επιπεφυκίτιδα παρατηρείται περισσότερο στα παιδιά και συνήθως, ακόμα κι αν πάσχουν, συνεχίζουν να πηγαίνουν στο σχολείο, όταν δεν έχουν πυρετό ή αλλαγές στη συμπεριφορά τους.
Το «ροζ μάτι», όταν οφείλεται σε αλλεργιογόνους παράγοντες, δεν είναι μεταδοτικό. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα της αντίδρασης του σώματος στη γύρη, σε καλλυντικά, σε φάρμακα, σε κατοικίδια, σε ζιζάνια, σε ακάρεα, στη σκόνη και εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν κι άλλες αλλεργικές παθήσεις, όπως άσθμα ή έκζεμα. Όσον αφορά τους ερεθιστικούς παράγοντες, αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν ξένα σώματα, καπνούς, αναθυμιάσεις, χημικά ή, ακόμα, τον κακό καθαρισμό ή την πολύωρη χρησιμοποίηση φακών επαφής. Ούτε σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει πιθανότητα εξάπλωσης.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ροζ ή κόκκινο χρώμα στη λευκή περιοχή του οφθαλμού, αυξημένη παραγωγή δακρύων και διόγκωση του επιπεφυκότα. Επίσης, μπορεί να υπάρχει μια έντονη αίσθηση ότι κάποιο ξένο σώμα βρίσκεται στο μάτι ή η παρόρμηση για τρίψιμο των ματιών. Ο κνησμός, ο ερεθισμός, το κάψιμο, η έκκριση βλέννας ή πύου, η κρούστα στα βλέφαρα ή στις βλεφαρίδες, ειδικά το πρωί και η άβολη αίσθηση ή εφαρμογή που μπορεί να έχουν οι φακοί επαφής είναι μερικά ακόμα πιθανά συμπτώματα. Ανάλογα, βέβαια, με την αιτία, αυτά μπορεί να διαφέρουν. Για παράδειγμα, στην ιογενή επιπεφυκίτιδα, οι εκκρίσεις είναι συνήθως πιο ρευστές, μπορεί να συνοδεύεται από ενδείξεις γρίπης ή κρυολογήματος και τις περισσότερες φορές αφετηρία αποτελεί ένα μόνο μάτι, πριν επηρεάσει και τα δύο, εντός ημερών. Αντίθετα, στην αλλεργική, επηρεάζονται απευθείας και τα δύο μάτια και στη βακτηριακή προκύπτουν πιο πυώδεις εκκρίσεις, οι οποίες συχνά προκαλούν συγκόλληση των βλεφάρων. Κατά τη βακτηριακή, μπορεί να παρατηρηθεί, επίσης, παράλληλη εκδήλωση λοίμωξης στο αφτί.
Λόγω της εξαιρετικής μεταδοτικότητας της ασθένειας, η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική. Οι οφθαλμικές αντιβιοτικές σταγόνες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των βακτηριακών περιπτώσεων, ενώ η ιογενής επιπεφυκίτιδα εξαφανίζεται μόνη της. Σε περίπτωση αλλεργικής αντίδρασης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι οφθαλμικών σταγόνων. Γενικότερα, το συχνό πλύσιμο των χεριών μπορεί να αποτρέψει την εξάπλωση μιας υπάρχουσας λοίμωξης στο άλλο μάτι ή σε άλλα άτομα, σε συνδυασμό με την αποφυγή τρίψιμου των ματιών. Μια ζεστή ή δροσερή κομπρέσα μπορεί να προκαλέσει ανακούφιση, μειώνοντας την ενόχληση, ενώ συστήνεται και η χρήση δροσερού υγρού πανιού για την αφαίρεση τυχόν κρούστας. Απορρίπτεται και πλένεται οτιδήποτε μπορεί να είναι μολυσμένο, όπως προϊόντα μακιγιάζ, πετσέτες, μαξιλαροθήκες, ρούχα και φακοί επαφής, καθώς μπορεί να προκαλέσουν μελλοντική μόλυνση. Τέλος, κατά την ενστάλαξη οφθαλμικών σταγόνων, δεν πρέπει το μπουκάλι να αγγίζει το μάτι.
Τι γίνεται, όμως, με υποχρεώσεις όπως η δουλειά ή το σχολείο; Αν κάποιος έχει επιπεφυκίτιδα, η οποία δε συνοδεύεται από πυρετό ή άλλα συμπτώματα, τότε ύστερα από επικοινωνία με τον ιατρό του, μπορεί να συνεχίσει να παραβρίσκεται εκεί. Σε διαφορετική περίπτωση, θα πρέπει να παραμείνει σπίτι του και να μην έρθει σε κοντινή επαφή με άλλα άτομα. Σημαντικό είναι να προσέχει κανείς τους γύρω του όσο και τον εαυτό του, δηλαδή σαν τα μάτια του!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pink eye (conjunctivitis), Mayo Clinic. Διαθέσιμο εδώ
- Common Illnesses, Princeton University Health Services. Διαθέσιμο εδώ
- Conjunctivitis (Pink Eye), CDC. Διαθέσιμο εδώ
