Της Αναστασίας Τσερμενίδου,
Μία από τις πιο συγκινητικές και αληθοφανείς ταινίες που αποτυπώνουν τη φρίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι η ταινία: «Το παιδί πίσω από το συρματόπλεγμα» ή, καλύτερα: «The boy in the striped pajamas», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Τζον Μπόιν και σε σκηνοθεσία και προσαρμογή σεναρίου του Mark Herman. Η ταινία και οι ερμηνείες των πρωταγωνιστών αποτυπώνονται στο μυαλό του θεατή, μιλούν στην καρδιά του και τον τοποθετούν νοητά μέσα στο σκηνικό της δράσης.
Η ταινία εξιστορεί τη φιλία μεταξύ δυο μικρών παιδιών, ενός αγοριού εβραϊκής καταγωγής, που βρίσκεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και του γιου ενός Γερμανού στρατηγού των Ες-ες. Πρόκειται για τον Shmuel, το Εβραιόπουλο, που βρίσκεται φυλακισμένο εντός του στρατοπέδου και τον Bruno, ο οποίος μετακομίζει με την οικογένειά του από το Βερολίνο σε ένα πιο μικρό μέρος, ένα «αγρόκτημα». Ο λόγος της μετοίκισης είναι η δουλειά του πατέρα του Bruno, ο οποίος, εν συνεχεία, μαθαίνουμε πως είναι ο επικεφαλής του στρατοπέδου. Η οικογένεια του Bruno τού απαγορεύει να απομακρύνεται από το σπίτι, ωστόσο η περιέργεια του παιδιού είναι τόσο έντονη, που παρακούει τους γονείς και αρχίζει να εξερευνά το ζοφερό αυτό «αγρόκτημα». Σε μία από τις εξερευνήσεις αυτές, λοιπόν, θα γνωρίσει τον καλύτερό του φίλο.
Τα δύο παιδιά γνωρίζονται, ξεκινούν να παίζουν και γίνονται φίλοι. Δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται τον κόσμο των μεγάλων μέσα στον οποίο ζουν, έναν κόσμο δομημένο σε θεμέλια αδικίας, διχόνοιας και αγριότητας. Δείχνουν να μην κατανοούν τα λεγόμενα και τη στάση των ενηλίκων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η σκηνή «κατήχησης» – πλύσης εγκεφάλου του μικρού Bruno πως οι Εβραίοι αποτελούν απειλή κατά του γερμανικού έθνους. Το εξαιρετικό, επίσης, σε αυτήν την ταινία είναι πως ο σκηνοθέτης της παραλείπει σκοπίμως να παρουσιάσει στο κινηματογραφικό κοινό σκηνές ωμής βίας, καθώς καταφέρνει να περάσει την εικόνα και το μήνυμα της βαρβαρότητας ενός πολέμου μέσω υπαινιγμών και μέσα από την αθώα ματιά των δύο μικρών αγοριών.
Καθόλη τη διάρκεια των δρώμενων, ο θεατής νιώθει συναισθηματικά δεσμευμένος και συγκλονισμένος, βλέποντας την αντιμετώπιση των Εβραίων, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σαφώς, η όλη βαναυσότητα του πολέμου αυτού έχει χιλιοειπωθεί, ωστόσο το μοναδικό που συμβαίνει σε αυτήν τη ταινία είναι πως όλη αυτή η ψυχρή όψη των γεγονότων, εν μέσω πολέμου, παρουσιάζεται μέσα από την παρατήρηση και την οπτική αθώων παιδιών. Παράλληλα, βέβαια, ο θεατής βλέπει την εικόνα ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης (δεν αναφέρεται, αλλά, λογικά, πρόκειται για το Άουσβιτς), τους μαύρους και πυκνούς καπνούς από τις καμινάδες, αλλά και τους αυστηρούς και άκαρδους στρατιώτες.
«Το παιδί πίσω από το συρματόπλεγμα» είναι η ωδή της κτηνωδίας του κινήματος του Ναζισμού και της γενοκτονίας των Εβραίων. Η ταινία, επιπρόσθετα, έχει ένα καθηλωτικό τέλος που έρχεται να σοκάρει ακόμη περισσότερο τον θεατή. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι τελειώνει με μια τραγική ειρωνεία και αυτό που σκέφτεται ο θεατής είναι πως τα δύο παιδιά δεν πρόλαβαν να ζήσουν και να μεγαλώσουν. Αυτή λοιπόν είναι η ταινία, μία ταινία που καταφέρνει να συνδυάσει το σκοτάδι με την αθωότητα, μία ταινία που διδάσκει πέρα από ιστορικά γεγονότα και την ατέρμονη ανάγκη του ανθρώπου για αγάπη και επικοινωνία, πέρα από κάθε συρματόπλεγμα. Που καταρρίπτει τα στερεότυπα, τον ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία και που φέρνει κοντά τους ανθρώπους, από τη μία και από την άλλη πλευρά…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Boy in the Striped Pyjamas (2008), IMDB.com, διαθέσιμο εδώ.
