Tης Λυδίας Κούβαρου,
Το να κάνουμε πoυ και που δώρα στον εαυτό μας είναι απαραίτητο κομμάτι αυτού που ονομάζουμε “selfcare”. Ποιος δεν θα ήθελε άλλωστε να πάει ένα ταξίδι ή να δει μια θεατρική παράσταση με γνωστούς ηθοποιούς; Μέσα στο πλαίσιο του να κάνεις πράγματα για τον εαυτό σου είναι φυσικά και η αγορά αντικειμένων – στη συγκεκριμένη περίπτωση ρούχων, πολλών ρούχων. Αναλογιζόμενοι πως δεν διαθέτουμε όλοι μας χρυσές πιστωτικές κάρτες, είναι λογικό να ψάχνουμε πάντα τα φθηνότερα προϊόντα. Σίγουρα στην Ελλάδα υπάρχουν μεγάλες αλυσίδες ρούχων, όπως Zara κ.ο.κ, αλλά έρχεται να προστεθεί και μια ακόμα, η οποία, όμως, δεν διαθέτει φυσικά καταστήματα.
Το SHEIN (κάποιοι το προφέρουν σέ-ιν και άλλοι σι-ίν) είναι ένα ηλεκτρονικό κατάστημα ρούχων με παγκόσμια εμβέλεια από την Κίνα και προσφέρει τεράστια ποικιλία αξεσουάρ, ρούχων και ειδών για το σπίτι σε πολύ χαμηλές τιμές. Ιδρύθηκε το 2008 με το όνομα SHEInside, προωθώντας συλλογές από μικρούς μαζικούς κατασκευαστές στη Ντάκινγκ, και πέντε χρόνια αργότερα, αλλάζοντας το όνομά του σε αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, αγόρασε την Romwe ώστε να κατασκευάζει τα δικά του ρούχα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το 2020, τα έσοδά του άγγιξαν τα 10 δις. δολάρια, καθιστώντας το την πρώτη πιο διαδεδομένη μάρκα στο TikTok και την τέταρτη πιο διαδεδομένη μάρκα στο Instagram.
Καταλύτης σε αυτή τη ραγδαία άνοδο αποτέλεσε και το hashtag “#SHEINhaul” στο TikTok, με πάνω από 3 δισεκατομμύρια καταχωρήσεις. Η λέξη “haul” περιγράφει μια μεγάλη ποσότητα αντικειμένων και στην προκειμένη περίπτωση ρούχων από το SHEIN. Στα βίντεο εμφανίζονται άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο, που δείχνουν ουσιαστικά όλα όσα παρήγγειλαν από την ιστοσελίδα. Πέρα από την περιέργεια για το τι αγόρασε κάποιος, αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον σε όλους όσοι χρησιμοποιούσαν το hashtag ήταν πως οι αποστολές αυτές περιείχαν λογαριασμούς των 300 και 500 δολαρίων. Όταν τα περισσότερα προϊόντα κοστίζουν στη σελίδα γύρω στα 5-10 δολάρια, μπορούμε να συμπεράνουμε τον όγκο των αγορών που γίνονται.
Θα ήταν όμως αφελές να μην αξιολογήσουμε αυτό το “trend” και τους κινδύνους που ελλοχεύει. Πέρα από τα χαμόγελα και την έμπνευση για το συνδυασμό των ρούχων, πίσω από το SHEINhaul και το SHEIN γενικότερα κρύβεται ένα μεγάλο πρόβλημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για τον πλανήτη. Η λεγόμενη «γρήγορη μόδα» (fast fashion) αφορά τη δημιουργία μικρών και γρήγορα εναλλασσόμενων τάσεων μόδας με σκοπό την αγορά ρούχων, που μετά από ένα σύντομο χρονικό διάστημα θα «παρατήσει» ο καταναλωτής, εφόσον έχουν κυκλοφορήσει νέα διαφορετικά κομμάτια. Ολόκληρο αυτό το σύστημα βασίζεται στη μαζική παραγωγή ρούχων φτηνής ποιότητας, από ανειδίκευτους εργάτες με πολύ χαμηλούς μισθούς κυρίως σε χώρες τις Ασίας, στα λεγόμενα “sweatshops”. Οι συνθήκες εργασίας είναι το λιγότερο απάνθρωπες, με εργοστάσια να έχουν πάνω από 300 εργάτες σε κλειστούς χώρους και καθισμένους για ώρες, μιας και πληρώνονται ανά τεμάχιο που υφαίνουν.
Ταυτόχρονα, εκτός του ότι με αυτόν τον τρόπο στηρίζονται οικονομικά αυτές οι βιομηχανίες, αναδεικνύεται και ο υλικός ευδαιμονισμός ως το μοναδικό μέσο ευτυχίας. Η επίδειξη των τεράστιων πακέτων με ρούχα και οι συνεχείς αγορές δίνουν πάτημα για τη διεύρυνση των ανισοτήτων μεταξύ των ανθρώπων, και διοχετεύουν το λάθος μήνυμα στις παγκόσμιες πλατφόρμες στη σημερινή εποχή, όπου έχει αποδειχθεί ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία.
Πέρα από το κομμάτι της ηθικής, οι υπερβολικές αγορές που προωθεί το trend δεν βελτιώνουν το πρόβλημα της υπερκατανάλωσης και της ρύπανσης του πλανήτη. Τις περισσότερες φορές τα ρούχα αυτά καταλήγουν στα σκουπίδια σε χωματερές ή αντίστοιχα στη θάλασσα, όπου λόγω των μικροπλαστικών που περιέχουν, δεν διασπώνται με φυσικό τρόπο και μολύνουν το υπέδαφος και το νερό.
Από την άλλη πλευρά, οι χαμηλές τιμές καταστημάτων, όπως το SHEIN, προσφέρουν τη δυνατότητα σε όλους, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης, να αγοράσουν τα απαραίτητα και να έχουν μια ευκαιρία να απολαύσουν και να συμμετέχουν στις τάσεις τις μόδας. Η προσβασιμότητα αυτή είναι μεγάλο ζήτημα, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως δεν διαθέτουν όλοι τους πόρους να αγοράζουν και να στηρίζουν τα –σαφώς ακριβότερα λόγω του κόστους παραγωγής και σωστής μισθοδοσίας των εργαζομένων– ηθικά και φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.
Πάντα υπάρχουν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, πράγμα που συμβαίνει και την περίπτωση του SHEIN. Τίποτα δεν είναι εξ ολοκλήρου κακό ούτε εξ ολοκλήρου καλό. Η διαφορά βρίσκεται στην ισορροπία. Οι υπερβολές είτε από τη μια πλευρά, δηλαδή το να κατηγορούμε όσους αγοράζουν λόγω των χαμηλών τιμών προϊόντα από αλυσίδες όπως το SHEIN, είτε από την άλλη δηλαδή το να αγοράζουμε πολλά περισσότερα ρούχα απ’ όσα χρειαζόμαστε και στο τέλος να τα πετάξουμε αντί να τα δωρίσουμε, δε δίνει λύση στο πρόβλημα. Αν καταφέρουμε, πριν προβούμε σε οποιαδήποτε αγορά, να σκεφτούμε κριτικά αν πραγματικά χρειαζόμαστε το αντικείμενο μπροστά μας χωρίς να υποκύπτουμε σε κάποια «τάση» του Instagram που θα αλλάξει την επόμενη εβδομάδα, όχι μόνο θα «βοηθήσουμε» την τσέπη μας, αλλά θα κάνουμε και ένα βήμα προς την αποφόρτιση της υπάρχουσας κατάστασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τhe Horrible Aftermath of the SHEIN-pocalypse, Salem Tovar on Youtube, διαθέσιμο εδώ
- Shein (company), Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- Shein is the future of fast fashion. Is that a good thing?, Vox, διαθέσιμο εδώ
- How ethical is SHEIN?, Good on You, διαθέσιμο εδώ
