Της Μαρίας Τάκη,
Η νύχτα έχει περίεργη επίδραση στην πλειοψηφία των ανθρώπων. Για κάποιο ανεξήγητο (ή και όχι) λόγο, η απουσία φωτός γύρω μας φαίνεται να επηρεάζει την ψυχολογία και το συναισθηματικό μας κόσμο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που φοβούνται το σκοτάδι και νιώθουν άβολα μόνοι τους. Στον αντίποδα, μια άλλη μερίδα κόσμου, βρίσκει στη νύχτα τη χαμένη ησυχία της ημέρας, με αποτέλεσμα να εμπνέεται, να δημιουργεί, να νιώθει περισσότερα.
Κατά κοινή ομολογία, η εξωγενής ησυχία μοιραία φέρνει στην επιφάνεια τα decibel του εσωτερικού μας κόσμου. Κι αν αυτός βρίσκεται σε περίοδο γαλήνης, η νύχτα κυλάει ήσυχα, ενώ, ταυτόχρονα, οι σκέψεις μας απλώς αναδύονται και πηγαίνουν ξανά για ύπνο. Στις ταραγμένες περιόδους της ζωής μας όμως, το σεντούκι των σεναρίων ξεχύνεται μοιραία τη νύχτα. Υποθέσεις, σενάρια και διάφορα «αν…» παρελαύνουν μπροστά στα μάτια μας, με τον εγκέφαλό μας να αδυνατεί να βάλει σε τάξη την ανακατεμένη ροή του.
Αυτή την επίγευση μου άφησε το «Πριν νυχτώσει» του ψυχολόγου Ελευθέριου Ελευθεριάδη. Πριν νυχτώσει, ο ουρανός βάφεται κόκκινος και το γήινο ταβάνι μας είναι πιο ζωντανό από ποτέ. Λες και η μέρα θέλει να μας υπενθυμίσει πανηγυρικά πως πεθαίνει, δίνοντας την ίδια στιγμή τα ηνία στο αντίθετό της, τη νύχτα. Πριν νυχτώσει, ορίζοντας και άνθρωπος είναι στο κόκκινο, γιατί ξέρουν πως το φως χάνεται και τα σκοτάδια απαιτούν άλλο χειρισμό. Πριν νυχτώσει, γινόμαστε ευάλωτοι, με αποτέλεσμα το σεντούκι με τα ανείπωτα να ανοίγει πανεύκολα, χωρίς την παραμικρή ντροπή.
Κάτι παρεμφερές συμβαίνει και στο «Πριν νυχτώσει», το οποίο, μάλιστα, συνοδεύεται από τον υπότιτλο «κείμενα για το καθημερινό και το αιώνιο». Ο συγγραφέας, μέσα από μικρές ιστορίες, ανοίγει τον ασκό των συναισθημάτων και όλα όσα καθένας από εμάς έχει σκεφτεί έστω και μια φορά στη ζωή του, γίνονται λέξεις, αποτυπώνονται στο χαρτί και όλα μαζί συνθέτουν το βιβλίο. Κυρίως όμως, διαφαίνεται ένα πράγμα. Ότι κάθε μετάβαση προς την απουσία φωτός μεταφράζεται ως μια ευκαιρία περισυλλογής και προσωπικής σκέψης. Διότι μόνο όταν κοιτάζεις τον εαυτό σου και τους λογισμούς του με ειλικρίνεια, μπορείς να έχεις καθαρή τη συνείδησή σου.
Το «πριν νυχτώσει» λοιπόν, σου περιγράφει πως η παραπάνω εικόνα είναι τόσο εύκολη γιατί η υλοποίησή της είναι δύσκολη. Είναι απαιτητική η απλότητα. Κυρίως γιατί για να φτάσεις εκεί, πρέπει να πετάξεις πολλά πράγματα στη διαδρομή. Τοξικές σκέψεις και ανθρώπους, ψεύτικες πανοπλίες που σου απαγορεύουν να εκφράσεις τον εαυτό σου και όλα όσα νιώθει, επίκτητες επιθυμίες που δεν σε γεμίζουν, κι ένα σωρό άλλα που έχεις μάθει να τα υπηρετείς, χωρίς να ξέρεις που σου χρησιμεύουν, αν σε εξελίσσουν και αν με τέτοιες ψυχικές αποσκευές γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος.
Όταν νυχτώσει, είναι ευκολότερο να βγάλεις την πανοπλία σου. Δεν σε βλέπει και κανείς άλλωστε, μπορείς να είσαι και να φέρεσαι όπως θέλεις! Ή, τουλάχιστον, μπορείς να ψάξεις προς αυτή την κατεύθυνση χωρίς να ανησυχείς για το ποιος μπορεί να σε ακολουθεί με το βλέμμα του, πράγμα επίφοβο κατά τη διάρκεια της μέρας. Μπορείς να κάνεις την αυτοκριτική σου και να σου υπενθυμίσεις πέντε-δέκα πράγματα που όλοι ξέρουμε, μα τα ξεχνάμε στους ρυθμούς και το φως της μέρας.
Όπως για παράδειγμα ότι οι ανθρώπινες σχέσεις πάσης φύσεως θέλουν δόσιμο και καλλιέργεια και επένδυση, αλλιώς είναι ουτοπικό να προσμένεις ευημερία. Ότι οι ζωή είναι στιγμές, συνεπώς σε όσες περισσότερες βάλεις θετικό πρόσημο με τα μάτια της καρδιάς σου, κερδίζει βαθμούς η ευτυχία. Ότι είναι εντάξει να παίρνεις απόσταση από τα πράγματα, αν αυτό σε κάνει να τα βλέπεις πιο καθαρά. Ότι δεν πρέπει να έχεις προσδοκίες από κανέναν άνθρωπο σε αυτήν τη ζωή, διότι είναι σαν να επεμβαίνεις στο δικό τους χάρτη, θέλοντας να επηρεάσεις τη διαδρομή, χωρίς να σου έχει ζητηθεί. Ότι είναι σωτήριο να μιλάς. Πρώτα στον εαυτό σου κι έπειτα στους άλλους. Ότι η αποτυχία είναι μέσα στο παιχνίδι, γιατί δεν έχεις ιδέα τι είναι ικανή να σου διδάξει. Ότι δεν είμαστε Θεοί, αλλά θνητοί, συνεπώς οφείλουμε να δρούμε μέχρι το σημείο που είμαστε ικανοί, και τα υπόλοιπα να τα αφήνουμε στα χέρια Του.
Η λίστα των συλλογισμών δεν έχει τελειωμό, άνθρωπε. Έτσι σε αποκαλεί ο Ελευθέριος Ελευθεριάδης στο «Πριν νυχτώσει». Δεν είναι υπέροχο που μια λέξη καλύπτει όλα τα γένη και οποιοσδήποτε ανατρέχει στις σελίδες του βιβλίου αισθάνεται κάπως μαγικά πως τον αφορά; Είναι. Όπως υπέροχο είναι το νόημα της κάθε πρότασης, που παρουσιάζεται όσο πιο μεστά και παραστατικά γίνεται. Ας μη μιλήσουμε όμως για τη δυσκολία που εμπεριέχει η απλότητα στη γλώσσα, γιατί θα ξημερώσουμε. Και όταν ξημερώνει, η σκέψη μοιραία μειώνεται και έρχεται η στιγμή της δράσης.
Και, άνθρωπε, αν θέλεις η δράση σου να ταξιδέψει προς την κατεύθυνση που θέλεις, ώστε να μην τη βρεις μπροστά σου ως αντίπαλο, διάβασε το «Πριν νυχτώσει». Σου υπόσχομαι, ότι δεν θα (ξανα)νυχτώσει μέσα σου!
