Της Μαρίας Κόλλια,
Με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της θανατικής ποινής, που έχει καθιερωθεί για τις 10 Οκτωβρίου, παρακολουθεί κανείς την εξελικτική πορεία του συγκεκριμένου είδους «τιμωρίας» ανά τον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί πως φέτος, η εν λόγω ημέρα επικεντρώνεται στην προστασία της υγείας και των δικαιωμάτων τόσο των γυναικών όσο και των κοριτσιών παγκοσμίως.
Τα καλά νέα είναι πως, βάσει στοιχείων της Διεθνούς Αμνηστίας που αντλήθηκαν από έρευνες, οι οποίες πραγματoποιήθηκαν το 2020, περισσότερο από τα 2/3 του κόσμου έχουν καταργήσει την… «εσχάτη των ποινών» από τις εθνικές νομοθεσίες τους, και συνεπώς, δεν την εφαρμόζουν στην πράξη. Παρόλο που ούτε το Διεθνές Σύμφωνο για τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα, ούτε καμία άλλη διεθνής συνθήκη δεν απαγορεύει ρητά τη θανατική ποινή, οι περισσότερες χώρες του κόσμου θεωρούν πως παραβιάζει κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα, γι’ αυτό και δεν αποτελεί πρακτική τους.
Αναλυτικά, 108 χώρες απαγορεύουν την ποινή αυτή εξολοκλήρου, 28 χώρες δεν την έχουν εφαρμόσει για πάνω από 10 χρόνια, ενώ σε 55 ανέρχονται οι χώρες που την εφαρμόζουν ακόμα, και μάλιστα για συνηθισμένα εγκλήματα. Οι τέσσερις χώρες, οι οποίες την εφαρμόζουν, κατά κόρον, ακόμα και σήμερα, είναι: η Kίνα, το Ιράν, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, κατά το έτος 2020, έχουν λάβει χώρα 483 εκτελέσεις, μιλώντας πάντοτε προσεγγιστικά, για τις επίσημα καταγεγραμμένες εκτελέσεις. Πρέπει να αναφερθεί το γεγονός πως, σε αυτόν τον αριθμό, δεν έχουν καταμετρηθεί πολλαπλές εκτελέσεις- ο αριθμός των οποίων αγγίζει κάποιες χιλιάδες υποθέσεις- εντός του κινεζικού χώρου, καθόσον στο εν λόγω καθεστώς τα ακριβή αριθμητικά δεδομένα που εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία θεωρούνται ως κρατικό μυστικό.
Η περίπτωση της Κίνας είναι, εν γένει, ιδιαίτερα ιδιάζουσα, καθώς η νομολογία της διαφέρει αρκετά από αυτή άλλων χωρών. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 48 του κινεζικού νόμου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας: «η θανατική ποινή επιτρέπεται να εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο σε εγκληματικά στοιχεία, που διαπράττουν τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα». Παρόλα αυτά, υπάρχει άμεση πρόβλεψη για αναστολή της επιβολής της θανατικής ποινής και μάλιστα της τάξεως των δύο ετών, σε περίπτωση που η άμεση εκτέλεση δεν κριθεί απαραίτητη. Επιπρόσθετα, σε αυτήν τη ρύθμιση, αξίζει να τονιστεί πως, βάσει του άρθρου 50, όσοι από αυτούς που απολαμβάνουν το δικαίωμα στην εν λόγω αναστολή δε διαπράξουν κάποιο έγκλημα, κατά το διάστημα που αυτή θα διαρκέσει, έχουν τη δυνατότητα να μειώσουν την ποινή τους σε ισόβια κάθειρξη.
Τα μελανά σημεία στην κινεζική νομολογία είναι, δυστυχώς, άνω του ενός. Αρχικά, δεν υπάρχει σαφής ορισμός ως προς το τι επακριβώς θεωρείται ως «αποτρόπαιο» έγκλημα. Ως αποτέλεσμα, ο καθένας και πιο συγκεκριμένα κάθε δικαστική αρχή μπορεί να ερμηνεύσει τον όρο με όποιον τρόπο επιθυμεί, επιβάλλοντας τη θανατική ποινή, ακόμα και για οικονομικά εγκλήματα, όπως, επί παραδείγματι, για παράνομη συγκέντρωση κεφαλαίου, ή για φοροδιαφυγή. Κάποιος, λογικά σκεπτόμενος, θα μπορούσε να υποστηρίξει πως το αποτέλεσμα αυτού του είδους εγκλημάτων δεν είναι μη αναστρέψιμο, καθώς δεν περιλαμβάνει την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής, όπως συμβαίνει στην περίπτωση μιας δολοφονίας, ή την πρόκληση ανεπανόρθωτης ζημιάς, όπως στην περίπτωση του εγκλήματος του βιασμού, και η σκέψη του θα ήταν καθόλα ορθή. Επιπρόσθετα, η αναστολή των δύο χρόνων θεωρείται πως παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθόσον εμμέσως εξαναγκάζει τα άτομα να ζήσουν με τον φόβο του θανάτου για κάποια χρόνια. Ακόμη, θεωρείται πως είναι ένα παραθυράκι του νόμου, μέσω του οποίου μπορούν να επωφεληθούν οι πλούσιοι και οι ισχυροί, που τους έχει επιβληθεί η ποινή, ώστε να διαφύγουν τον κίνδυνο.
Καταληκτικά, οι λόγοι για τους οποίους η θανατική ποινή είναι απαράδεκτη και πρέπει να καταργηθεί από όλα τα κράτη του κόσμου είναι πολυάριθμοι. Αρχικά, το αποτέλεσμα που προκύπτει από την επιβολή της είναι μη αναστρέψιμο, τη στιγμή που έχουν εξακριβωθεί αναρίθμητα περιστατικά στα οποία υπήρχε δικαστικό λάθος. Επίσης, δεν είναι λίγες οι φορές που χρησιμοποιείται ως πολιτικό εργαλείο σε καθεστώτα βαθιά αντιδημοκρατικά, όπως αυτό του Ιράν, για να τιμωρήσει τους αντιφρονούντες. Επιπλέον, δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να αποδεικνύουν εμπράκτως πως λειτουργεί με τρόπο αποτρεπτικό για τους «εν δυνάμει» εγκληματίες ενώ, παράλληλα, είναι τουλάχιστον εγκληματικό μια κοινωνία να νομιμοποιεί το έγκλημα της δολοφονίας, λειτουργώντας με τρόπο τιμωρητικό και όχι σωφρονιστικό, ακόμα και απέναντι στους διαπράξαντες έγκλημα. Όπως χαρακτηριστικά είχε πει και ο γνωστός πολιτικός Mahatma Gandhi: «Το μόνο αποτέλεσμα που θα έχει το οφθαλμός αντί οφθαλμού είναι να καταντήσει όλον τον κόσμο τυφλό».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Death Penalty, Amnesty International , διαθέσιμο εδώ
- China and the (Ab)Use of the Death Penalty, Human Rights Pulse, διαθέσιμο εδώ
- Ιnfographic: Which countries still have the death penalty?, AlJazeera, διαθέσιμο εδώ
