Της Δήμητρας Δρίτσα,
Τα social media είναι ένας τρόπος επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη και αν βρίσκονται και πλέον έχουν εισέλθει στην καθημερινότητά μας με ραγδαίους ρυθμούς, κάνοντας τη ζωή μας πιο εύκολη σε διάφορους τομείς της. Αποτελούν εργαλεία δουλείας αν τα αξιοποιήσουμε σωστά, αλλά και μεγάλο κίνδυνο αν χρησιμοποιηθούν με λάθος τρόπο. Το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού δηλαδή, περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, είναι χρήστες έστω και σε ένα κοινωνικό μέσο.
Τι γίνεται, όμως, όταν αποτελέσουν εθισμό; Με βάση το συμβάν που έγινε στις 4 Οκτωβρίου του 2021 με το Instagram και το Facebook να «παραλύουν» σε παγκόσμιο επίπεδο για αρκετές ώρες, αντιλαμβανόμαστε τον πανικό που προήλθε από λάτρεις των social media. Είναι ξεκάθαρο ότι η «μάστιγα» που λέγεται social media έχει αρκετά μεγάλο αντίκτυπο στους ανθρώπους παγκοσμίως και κυρίως στην ομάδα των εφήβων, οι οποίοι γεννήθηκαν μέσα στη ψηφιοποίηση του κόσμου και τη βιώνουν πιο έντονα από κάθε άλλη ηλικία.
Εκείνη την ημέρα, όπου «κατέρρευσε» ο διαδικτυακός κόσμος, είδαμε να υπάρχει μεγάλος θυμός κυρίως από ομάδες εφήβων. Δεν έλειπαν τα άτομα που βρήκαν τρόπους διαφυγής σε άλλα social media που είχαν μείνει ανεπηρέαστα, προκειμένου να ασχοληθούν με τον διαδικτυακό κόσμο. Από την άλλη πλευρά, υπήρξαν και άνθρωποι οι οποίοι βρήκαν ευκαιρία να ασχοληθούν με διαφορετικά πράγματα πέρα των social media, όπως το να διαβάσουν βιβλία, να βγουν έξω για μία βόλτα στη φύση είτε να βρεθούν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα και να ανταλλάξουν κουβέντες και χαμόγελα.
Το φαινόμενο των social media και το γεγονός του εθισμού σε αυτά δίνει το έναυσμα για να το παραλληλίσουμε ίσως με την αλληγορία του σπηλαίου που διηγείται ο Σωκράτης. Αρχικά, υπάρχει το σπήλαιο (νοητός κόσμος, κόσμος αληθινός) μέσα στο οποίο βρίσκονται οι δεσμώτες (εθισμένοι άνθρωποι στα social media) οι οποίοι είναι αλυσοδεμένοι, και με το κεφάλι τους πάντα να κοιτάει έναν τοίχο. Πίσω τους υπάρχει ένα υπερυψωμένο τοιχίο και μακριά, πίσω από αυτό μία φωτιά. Πάνω σε αυτό κάποιοι μεταφέρουν ξύλινα και λίθινα ομοιώματα ανθρώπων ή ζώων και κάθε λογής αντικείμενα (likes, posts: ψεύτικος κόσμος). Με τη βοήθεια της φωτιάς οι σκιές των αντικειμένων αυτών προβάλλουν μπροστά στον τοίχο όπου είναι στραμμένοι οι δεσμώτες και καθώς έχουν συνηθίσει την παρουσία αυτών, θεωρούν πως είναι και ο αληθινός κόσμος (κόσμος των social media). Αν κάποιος δεσμώτης κατάφερνε να σπάσει τα δεσμά του και να βγει έξω από το σπήλαιο, θα αντίκριζε το φως το πραγματικό (τον κόσμο που είναι εκτός των social media, τον κόσμο τον αληθινό). Αναφερόμενη σε αυτή την αλληγορία, θα καταλάβει κανείς ότι ο εθισμός στα social media είναι πλέον ένα πολύ σοβαρό θέμα για πολλούς ανθρώπους.
Προφανώς, το λίγο αυτό διάστημα ωρών που δεν υπήρχε πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα δεν ήταν υπέρ αρκετό προκειμένου να αντιληφθούμε το πώς έχουμε γίνει «έρμαια» αυτών των μέσων και χειραγωγούμαστε από αυτά σε ακραίο σημείο, αν δεν τα χρησιμοποιούμε με μέτρο. Έτσι, μετά από αυτό το φαινόμενο της μερικής αν όχι ολικής αποχής από τα δίκτυα, πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι είμαστε ανθρώπινα κοινωνικά όντα και είμαστε έτσι φτιαγμένοι ώστε να έχουμε την τάση για επικοινωνία με άλλους ανθρώπους γύρω μας και να μη ζούμε μόνο στον ψηφιοποιημένο κόσμο μας, καθώς η αληθινή ζωή είναι η ζωή έξω από τα social media.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η εξάρτηση από τα social media και οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Social media: Ο εθισμός του σύγχρονου ανθρώπου, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
