Της Μαρίας Τζανοπούλου,
Αίσθηση έχει προκαλέσει στην κοινή γνώμη η πρόσφατη διαγραφή του Κωνσταντίνου Μπογδάνου από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Πολλά ερωτήματα έχει εγείρει αυτή η κίνηση αναφορικά με την ανεξαρτησία των βουλευτών και τη συμμόρφωσή τους με την κομματική γραμμή. Είναι εύλογο πως όντας μέρος ενός συνόλου και μίας ομάδας, καλείσαι να συμπεριφέρεσαι βάσει κανόνων, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία. Τα κόμματα εν προκειμένω, αποτελούν μία μικρογραφία του πολιτικού συστήματος και διέπονται από μία συγκεκριμένη ιδεολογία, την οποία ασπάζονται τα επιμέρους μέλη και από κανονισμούς που συνιστούν την κομματική γραμμή.
Κατά μία έννοια, οι ενδόμυχες σκέψεις και τα πιστεύω κάθε βουλευτή σταματούν όταν συναντούν την κομματική γραμμή που πρέπει να ακολουθήσουν, καθώς, ως εκπρόσωποι του κόμματος, και, ακόμη περισσότερο, εάν πρόκειται για το κυβερνών, καλούνται να μιλούν δημόσια, βάσει ενός κοινού πλαισίου συμβατό με όσα πρεσβεύει το συγκεκριμένο κόμμα. Αξίζει να σημειωθεί πως όλοι είναι ισότιμα μέλη και απολαμβάνουν ίδιας μεταχείρισης έχοντας τις εκπορευόμενες ίδιες ευθύνες εκ του Συντάγματος.
Η θέση των βουλευτών, οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους, όπως και το καθεστώς υπό το οποίο ασκούν τα καθήκοντά τους, είναι καθοριστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία του Κοινοβουλίου και την πραγμάτωση της αποστολής του. Η Βουλή, που έχει τις περισσότερες αρμοδιότητες σε σύγκριση µε τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα του κράτους, είναι άμεσο συλλογικό κρατικό όργανο, µέλη του οποίου είναι οι βουλευτές. Οι βουλευτές προσλαμβάνονται ως όργανα-µέλη της Βουλής και συνιστούν τους αντιπροσώπους του κυρίαρχου λαού. Συνεπώς, κάθε βουλευτής εκφράζει τη βούληση του κράτους µόνο σε σύμπραξη µε άλλους βουλευτές κατά τις συνεδριάσεις που λαμβάνουν χώρα εντός της Βουλής. Επιπλέον, η βουλευτική ιδιότητα αντιμετωπίζεται και ως επάγγελμα και ταυτίζει όλη του την ύπαρξη και τη σταδιοδρομία µε την πολιτική του επιβίωση και τη διατήρηση της βουλευτικής του έδρας. Η μη ευθυγράμμιση με το κόμμα δεν αλλοιώνει μόνο το περιεχόμενο του ιδίου κόμματος, αλλά και της κοινοβουλευτικής πρακτικής, συνολικά.
Εντούτοις, δεν είναι λίγες οι φορές που βουλευτές μίας ορισμένης ιδεολογικής προέλευσης «άλλαξαν στρατόπεδο» και συμπεριλήφθηκαν στο ψηφοδέλτιο ενός διαφορετικής φύσεως κόμματος. Αυτή η πολιτική «κωλοτούμπα», όπως θα έλεγαν και οι πολιτικοί μας, εξηγείται από εσωτερικές διαμάχες που τυχόν υπήρξαν, αλλά κυρίως από μη υπακοή στην κομματική γραμμή. Η αμφισβήτηση, καθώς και η μη επικύρωση κάποιας κυβερνητικής απόφασης ή νομοσχεδίου, αποτελεί ικανή αφορμή διαγραφής από την κομματική παράταξη. Φυσικά, δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει και τις προσωπικές αντιμαχίες και τον ανταγωνισμό με τον εκάστοτε αρχηγό, ο οποίος αποτελεί το συμβολικό και εκτελεστικό ορόσημο του κόμματος.
Χαρακτηριστικά αναφέρω το γεγονός πως με το ξέσπασμα της κρίσης το 2010, ξεκίνησαν οι δομικές αλλαγές τόσο στο πολιτικό σκηνικό όσο και στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων. Το ΠΑΣΟΚ συρρικνώνεται και «γεννά» νέα κόμματα. Ανέρχεται δυναμικά ο ΣΥΡΙΖΑ καταλαμβάνοντας την εξουσία σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα από την περίοδο που γνώριζε πολύ χαμηλά ποσοστά στο εκλογικό και δημοσκοπικό πεδίο. Η Νέα Δημοκρατία εισέρχεται σε μία εξίσου φάση κρίσης. Υπό αυτές τις συνθήκες, γεννάται η Δημοκρατική Αριστερά το 2010 με επικεφαλής τον Φώτη Κουβέλη, ο οποίος έφυγε από τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το 2014 ιδρύεται το Ποτάμι του Σταύρου Θεοδωράκη, συσπειρώνοντας στελέχη από όλο το πολιτικό φάσμα και αποσκοπώντας στην ανατροπή της πολιτικής σκακιέρας, όπως τη γνωρίζαμε έως τότε.
Εντυπωσιακές διαγραφές μελών σημειώθηκαν από τα ισχυρά κόμματα της χώρας. Ενδεικτικά σημειώνονται οι κόντρες του Κωνσταντίνου Σημίτη με εκείνους, οι οποίοι δήλωναν οπαδοί της «παπανδρεϊκής» περιόδου και, κυρίως, με τον τότε Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Άκη Τσοχατζόπουλο. Τα προαναφερθέντα δημιούργησαν αναταραχές και οδήγησαν τον Ιούνιο του 2008, μετά τη διαφωνία του στην πρόταση Παπανδρέου περί δημοψηφίσματος για την κύρωση της Ευρωπαϊκής Συνθήκης της Λισαβόνας, στη διαγραφή του Κ. Σημίτη.
Στη συνέχεια, η Νέα Δημοκρατία είχε ομοίως τις ανακατατάξεις της. Στις 23 Νοεμβρίου του 2010, διεγράφη ο Λευτέρης Αυγενάκης, σημερινός της γραμματέας, από τον τέως αρχηγό της Αντώνη Σαμαρά, λόγω των δηλώσεών του υπέρ της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία έφερε τότε διαφορετική άποψη από τη γραμμή της ηγεσίας του κόμματος. Λίγο αργότερα, το 2012, ιδρύονται οι Ανεξάρτητοι Έλληνες με την αποχώρηση του Πάνου Καμμένου από τη Νέα Δημοκρατία, ο οποίος διαφώνησε με την Κυβέρνηση Παπαδήμου. Στη λίστα προστίθενται και οι Μάκης Βορίδης και Άδωνις Γεωργιάδης, που εισήλθαν στους κόλπους της Νέας Δημοκρατίας από τον ΛΑΟΣ.
Μία ακόμη περίπτωση είναι η Μαρία Δαμανάκη, ούσα πολιτικό πρόσωπο με συνεχείς πολιτικές «μεταπηδήσεις», η οποία εκλεγόταν βουλευτής, αρχικά, με το ΚΚΕ και στη συνέχεια με τον Συνασπισμό από το 1989 έως το 2000, από τον οποίο παραιτήθηκε το 2003 και εντάχθηκε στο ΠΑΣΟΚ με το οποίο εκλέχθηκε βουλευτής το 2004, το 2007 και το 2009. Αιτία όλων αυτών των μεταβάσεων ήταν η διαφωνία και ασυμφωνία. Και η λίστα συνεχίζεται, καθώς πολλοί αποχώρησαν, διεγράφησαν ή δημιούργησαν δικά τους κόμματα.
Πολλοί είναι, συνεπώς, οι λόγοι που οδηγούν σε μία τέτοια απόφαση. Κατά κύριο λόγο ευθύνεται το γεγονός πως τα μεγάλα κόμματα της πολιτικής σκηνής είναι καθαρά προσωποπαγή, αλλά και οι ίδιοι οι αρχηγοί κατέχουν υπερεξουσίες, καθιστώντας ρευστή την κατάσταση στην πολιτική σκηνή. Είναι βέβαιο ότι η μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας διακρίνεται από μία τάση αλλοίωσης της πολιτικής της σύνθεσης, δημιουργώντας σημαντικά ερωτήματα για το παρόν και το μέλλον της Δημοκρατίας. Για την εύρυθμη λειτουργία του ίδιου του κόμματος, αλλά και κατά συνέπεια της Βουλής και του πολιτεύματος, πρέπει να παραμένει υψηλή η ποιότητα των κομμάτων, τα μέλη των οποίων θα δεσμεύονται στην τήρηση της κομματικής γραμμής παραμερίζοντας διαφωνίες και προσωπικά συμφέροντα. Λαμβάνοντας την εντολή των εκλογέων και πράττοντας κατά αντιστοιχία, χωρίς αψιμαχίες, διαφθορά και μικρότητες, αυτή είναι «η συνταγή της επιτυχίας».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Heywood, A., (2014), Εισαγωγή στην πολιτική, Τέταρτη έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις Επίκεντρο
- Οι μετακινήσεις των Βουλευτών/ριών προ κρίσης και μετά κρίσης, vouliwatch.gr, διαθέσιμο εδώ
