Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Στις αρχές του 5ου αιώνα προ Χριστού, στη Σικελία, έλαβε χώρα μια μάχη, η οποία έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο για την πορεία του νησιού και την επιβίωση του ελληνικού στοιχείου στη Δύση. Η πρώτη από τις πολλές σοβαρές απόπειρες των Καρχηδονίων να επεκτείνουν την κυριαρχία τους στο νησί, εκμεταλλευόμενοι την εισβολή των Περσών στη μητροπολιτική Ελλάδα και την ασταθή πολιτική κατάσταση μεταξύ των τυράννων, προσέκρουσε στην ευφυΐα και την αποφασιστικότητα του Γέλωνα, τυράννου των Συρακουσών, και του Θήρωνα, τυράννου του Ακράγαντα.
Την περίοδο εκείνη το νησί της Σικελίας βρισκόταν υπό την εξουσία δύο οικογενειών τυράννων, οι οποίες κυβερνούσαν τις πόλεις της. Η πρώτη ήταν αυτή του Γέλωνα και του πεθερού του, Θήρωνα, οι οποίοι, όπως προαναφέρθηκε, ασκούσαν τυραννικά την εξουσία σε Συρακούσες και Ακράγαντα αντίστοιχα. Η δεύτερη ήταν αυτή του Αναξίλαου του Ρηγίου και του πεθερού του, Τηρίλλου, οι οποίοι εξουσίαζαν τη Ζάγκλη και την Ιμέρα αντίστοιχα. Όπως ήταν φυσικό, οι σχέσεις μεταξύ των δύο οικογενειών χαρακτηρίζονταν από έντονες αντιπαραθέσεις, με απώτερο σκοπό τη διεύρυνση της κυριαρχίας τους.
Μια τέτοια διαμάχη ξέσπασε ανάμεσα στον Θήρωνα και τον Τήριλλο, με τον τύραννο του Ακράγαντα να εκδιώκει τον τύραννο της Ιμέρας, καταλαμβάνοντας την πόλη προς όφελός του. Μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια ανάκτησης της πόλης, ο εκδιωχθείς τύραννος καταφεύγει στους Καρχηδόνιους, ως άλλος Ιππίας, αναζητώντας στρατιωτική βοήθεια, για να ανακτήσει το αξίωμά του. Οι τελευταίοι, οι οποίοι παρασκηνιακά προετοίμαζαν ήδη μια εκστρατεία κατά του νησιού, βρήκαν την ιδανική αφορμή για να την πραγματοποιήσουν.
Οι προετοιμασίες των Καρχηδονίων για την εκστρατεία αυτή διήρκησαν τρία χρόνια και ήταν πραγματικά μεγαλειώδεις, αν και ο αριθμός των 300.000 ανδρών που παραθέτουν οι αρχαίοι ιστορικοί θεωρείται υπερβολικός. Εντούτοις, ο ηγέτης των Καρχηδονίων, Αμίλκας Α΄ ο Πρεσβύτερος, συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό ανδρών, στρατολογώντας, μεταξύ άλλων, μισθοφόρους από πολλές περιοχές, όπως τη Φοινίκη, τη Λιβύη και την Κορσική. Επίσης, ο αριθμός των 3.000 μεταγωγικών και των 200 πολεμικών πλοίων φαντάζει υπέρογκος, με τον αριθμό τους να προσαρμόζεται στο μέγεθος του στρατού. Ηγέτης του εκστρατευτικού σώματος ανέλαβε ο Αμίλκας, ο οποίος, αφού πέρασε μια σφοδρή τρικυμία, η οποία κατέστρεψε μέρος των αποβατικών σκαφών, αποβιβάστηκε στην Πάνορμο, όπου επισκεύασε τον στόλο του και ξεκούρασε τον στρατό του.
Φτάνοντας έξω από τον στόχο του, την πόλη της Ιμέρας, αποφάσισε να εγκαταστήσει τον στρατό του σε δύο στρατόπεδα, τοποθετώντας το ένα κοντά στη θάλασσα, στα Ανατολικά, και το άλλο απέναντι από την πόλη, στα Δυτικά. Οι πολιορκημένοι επιχείρησαν αιφνιδιαστική έξοδο, θέλοντας να προλάβουν την εγκατάσταση των αντιπάλων, με την αποτυχία να προκαλεί την πτώση του ηθικού τους. Ο Θήρωνας, οργανώνοντας με τον καλύτερο τρόπο την άμυνα, καλεί τον γαμπρό του Γέλωνα να ταχύνει την προέλασή του, καθώς οι αντίπαλοι υπερτερούσαν αριθμητικά των αμυνομένων.
Πράγματι, ο τύραννος των Συρακουσών και σφετεριστής της εξουσίας της Γέλας, με 50.000 πεζούς και 5.000 ιππείς, φτάνει σύντομα και στρατοπεδεύει στην όχθη του ποταμού της Ιμέρας, που βρισκόταν απέναντι από την πόλη. Θέλοντας να ενισχύσει το ηθικό των πολιορκημένων και να καταστρέψει την ύπαιθρο, η οποία παρείχε εφόδια στους πολιορκητές, στέλνει σε έφοδο το ιππικό του, το οποίο συλλαμβάνει περίπου 1.000 Καρχηδόνιους αιχμαλώτους, τους οποίους οδηγεί εντός της πόλης.
Από μια ακόμη σύλληψη που πραγματοποίησε το ιππικό του τυράννου, γεννήθηκε το σχέδιο που χάρισε τη νίκη στον Γέλωνα. Ένας αγγελιαφόρος των Σελινούντιων, συμμάχων των Καρχηδονίων, συνελήφθη φέροντας γράμματα, που απαντούσαν θετικά στο αίτημα του Αμίλκα για ενίσχυση του ιππικού. Ο βασιλιάς πληροφορούσε, επίσης, τους συμμάχους του πως θα πραγματοποιήσει την ημέρα της άφιξής τους θυσία στον θεό Ποσειδώνα, του οποίου την εύνοια ήθελε να αποσπάσει. Ο Γέλων, διαβλέποντας την ευκαιρία, αποφασίζει να στείλει τους ιππείς του, στη θέση των Σελινούντιων, με στόχο να επιτεθούν στους Καρχηδόνιους εντός του στρατοπέδου τους, την ώρα της θυσίας, καίγοντας τα πλοία και σκοτώνοντας τον Καρχηδόνιο βασιλέα. Επίσης, όρισε παρατηρητές σε κομβικά σημεία, οι οποίοι θα ειδοποιούσαν το στράτευμα για την ώρα εκδήλωσης της επίθεσης, προκειμένου να κινηθούν ταυτόχρονα.
Το σχέδιο εφαρμόστηκε με απόλυτη επιτυχία. Οι ιππείς, αφού εισήλθαν ως Σελινούντιοι στο εχθρικό στρατόπεδο και έφτασαν στον χώρο της θυσίας, έβαλαν φωτιά στα πλοία και κατέστρεψαν το παραλιακό στρατόπεδο, εξοντώνοντας τους εμβρόντητους Καρχηδόνιους και τον εξαπατημένο Αμίλκα. Παράλληλα, ο Γέλων, λαμβάνοντας το σήμα από τους παρατηρητές, επιτέθηκε στο δυτικό στρατόπεδο, εμποδίζοντας την αποστολή ενισχύσεων. Η μάχη αρχικά ήταν αμφίρροπη, όμως η είδηση του θανάτου του Αμίλκα, σε συνδυασμό με την έξοδο του στρατού των αμυνομένων, οδήγησαν σε ολοκληρωτική καταστροφή των Καρχηδονίων.
Το σύνολο του στρατού των εισβολέων σκοτώθηκε ή αιχμαλωτίσθηκε, με τις πληροφορίες για τις απώλειες των επιτιθέμενων να απουσιάζουν από τις πηγές. Μετά τη μάχη, ο Γέλων δέχτηκε τη σύναψη ειρήνης με τους Καρχηδόνιους, προτείνοντας ευνοϊκούς όρους, οι οποίοι, αν και δεν ανταποκρίνονταν στο μέγεθος της νίκης, απέτρεπαν τη ρήξη των διαπραγματεύσεων και τη συνέχιση του πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, ο τύραννος των Συρακουσών ζήτησε και έλαβε αποζημίωση 2.000 ασημένιων ταλάντων, ενώ επέβαλε στους ηττημένους την κατασκευή δύο ναών, στο εσωτερικό των οποίων θα αναγραφόταν το κείμενο της ειρηνευτικής συνθήκης.
Με τα λάφυρα που συγκέντρωσαν οι νικητές ανοικοδόμησαν ναούς, έκοψαν νομίσματα και έστειλαν αναθήματα στα ιερά της μητροπολιτικής Ελλάδας, εξυμνώντας και ευχαριστώντας τους θεούς για την περίλαμπρη νίκη. Ο Γέλων αναδείχθηκε σε κορυφαία προσωπικότητα, εδραιώνοντας την εξουσία του και καθιστώντας τις Συρακούσες κέντρο πνεύματος και εμπορίου, με τον Θήρωνα να ακολουθεί το παράδειγμά του στον κραταιό Ακράγαντα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γιαννόπουλος, Χρήστος (2009), Πολεμιστές της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα, Αθήνα: Εκδόσεις Περισκόπιο
- National Geographic (2010) Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος – Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος 3 (500 – 479 π.Χ.) Αθήνα: Εκδόσεις 4πι
- Ulrich, Wilcken (2010) Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
- Συλλογικό Έργο (2015), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόμος 4, Αρχαϊκός Ελληνισμός Μέρος Β΄, Αθήνα: Εκδόσεις Παραπολιτικά Α.Ε.
