Του Ιωάννη Φίλιου,
Υπενθύμιση των εκλογικών αποτελεσμάτων
Στις 26 Σεπτεμβρίου πολλοί (ή και λίγοι) από εμάς είχαμε στραμμένο το βλέμμα μας στις κάλπες των Γερμανικών εκλογών. Είχε φτάσει πλέον η ώρα, όπου η Angela Merkel, η επί 16 συναπτά έτη αρχηγός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) και καγκελάριος της Ομοσπονδίας της Γερμανίας, θα αποσυρόταν από το πολιτικό σκηνικό της χώρας και θα παρέδιδε τα σκήπτρα της καγκελαρίας στον επερχόμενο διάδοχό της.
Η εκλογική αναμέτρηση ήταν μία από τις πιο αβέβαιες ως προς το τελικό αποτέλεσμα και τις πιο κρίσιμες για το μέλλον τόσο της Γερμανίας, όσο και της Ευρώπης, συνολικότερα. Οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) κατάφεραν να υπερκεράσουν σε δυνάμεις τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU), του διαδόχου της Merkel, Armin Laschet, και έχουν το πάνω χέρι στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας, με τους Φιλελεύθερους (FDP) και τους Πράσινους. Αυτά, όμως, είναι βέβαιο πως έχουν αναλυθεί επαρκώς και διεξοδικά.
AfD: Εδραίωση ή άτακτη φυγή;
Ως εκ τούτου, το συγκεκριμένο άρθρο επικεντρώνεται στο ακροδεξιό AfD, τα ποσοστά του οποίου, αν και δέχθηκαν μια ελάχιστη κάμψη της τάξεως των 2 ποσοστιαίων μονάδων σε εθνικό επίπεδο, σε σχέση με το 12.6% που έλαβε στις εκλογές του 2017, κατάφεραν να αγγίξουν το ποσοστό του 10.3%, κατέχοντας παράλληλα 83 έδρες στο Κοινοβούλιο (Bundestag).
Αρχικά, το Afd ιδρύθηκε το 2013 ως ένα ευρωσκεπτικιστικό, νεοφιλελεύθερο και μετριοπαθές κόμμα, στα δεξιά της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), προωθώντας παράλληλα ήπιες αντιμεταναστευτικές θέσεις. Το πέρας της οικονομικής κρίσης του Ευρώ, η μερική σταθεροποίηση της Ευρωζώνης, καθώς και η μεταναστευτική κρίση που είχε μόλις ξεκινήσει στην Ευρώπη πυροδότησαν τη διολίσθηση του Afd στο ακροδεξιό τμήμα της γερμανικής πολιτικής ζωής. Ο συνδυασμός της ξενοφοβίας, των έντονων αντιμεταναστευτικών αφηγημάτων και συναισθημάτων που εξέπεμψε το κόμμα στο εκλογικό και πολιτικό ακροατήριο, το έθεσε, εκ προοιμίου, εκτός της συναινετικής και συνεργατικής σχέσης και διάθεσης των υπολοίπων κομμάτων.
Ο ακροδεξιός εξτρεμισμός, που εκφράζεται μέσω της υπεροψίας που επιτάσσει ο εθνοφυλετισμός, καθώς και η επίκληση θεωριών συνωμοσίας, το πολωτικό κλίμα και η έντονη αντισυστημική διάθεση συνιστούν σαφώς χαρακτηριστικά που εξηγούν την επιτυχία του AfD σε κοινωνικά και μορφωτικά υποδεέστερες τάξεις της υπαίθρου. Επιπροσθέτως, θα μπορούσε να λεχθεί πως η ψήφος προς το AfD δε συνιστά ψήφο δυσαρέσκειας προς το υπάρχον κατεστημένο, αλλά μία ψήφο που είναι συμβατή με συγκεκριμένες αξίες και αντιλήψεις.
Παρά τη μικρή μείωση των ποσοστών του βέβαια, το Ακροδεξιό κόμμα κατάφερε να διατηρήσει τις δυνάμεις του στην Ανατολική Γερμανία, κερδίζοντας με σχετική ευκολία τις περιφέρειες της Σαξονίας και της Θουριγγίας.
Συνεπώς, η αποδυνάμωση σε εθνικό επίπεδο δε συνιστά και ολική εξαέρωση των ποσοστών του AfD συνολικά. Η δεξαμενή των ακροδεξιών ψηφοφόρων του θα συνεχίσει να υφίσταται, προσδίδοντας στο κόμμα αξιόλογο αριθμό εδρών, τόσο στο Bundestag, όσο και σε όλα τα τοπικά περιφερειακά κοινοβούλια. Η στρατηγική της μεταμόρφωσης του AfD από ένα συντηρητικό και ευρωσκεπτικιστικό, σε ένα ριζοσπαστικό και περιχαρακωμένο στο δεξιό εξτρεμισμό κόμμα, μόνο επωφελής μπορεί να χαρακτηριστεί, καθώς φαίνεται να εδραιώνεται, παρά κάποιες ανεπαίσθητες απώλειες, στο γερμανικό κομματικό φάσμα. Παρά ταύτα, όλα τα λοιπά κόμματα του συστήματος έχουν αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας με το AfD και συμμετοχής του σε οποιαδήποτε κυβέρνηση συνεργασίας.
Εν κατακλείδι, μετά από δεκαετίες απουσίας ενός ισχυρού εξτρεμιστικού δεξιού κόμματος στη γερμανική πολιτική σκηνή, το AfD έρχεται για να εδραιωθεί και να κανονικοποιηθεί, έχοντας ως κοιτίδα στέγασης την Ανατολική Γερμανία, και όχι να αποτελέσει ένα «κόμμα αστραπή». Το ανησυχητικό ζήτημα που προκύπτει από την παρουσία του AfD, αφορά τις σχέσεις και τις δικτυώσεις που έχει το κόμμα εκτός Bundestag, με διάφορες άλλες ακροδεξιές οργανώσεις και ομάδες σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης που προωθούν τις θεωρίες συνωμοσίας. Παρ’ όλα αυτά, η επιβαλλόμενη συναίνεση και συνεργασία που διέπει το πολιτικό συστήματος της Γερμανίας θα αποδειχθεί μάλλον χρήσιμη, ώστε να περιθωριοποιήσει την ακροδεξιά και φασιστική ρητορική συγκεκριμένων πόλων, αποτρέποντάς τους ως προς το να αλλοιώσουν τις αρχές της ισότητας, του σεβασμού και της δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Flesh of the same Flesh: A Study of Voters for the Alternative for Germany(AfD) in the 2017 Federal Election, tandfonline, διαθέσιμο εδώ
- Ηow the Alternative for Germany (AfD) and their voters veered to the radical right, 2013-2017, Science Direct, διαθέσιμο εδώ
