Της Κατερίνας Μακράκη,
Πολλοί από εμάς, νιώθουμε άγχος και ένταση όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με στρεσογόνες καταστάσεις. Αυτά τα αισθήματα, είναι φυσιολογικές αντιδράσεις του οργανισμού μας πάνω στο στρες. Παθολογικό θεωρείται το άγχος που εντοπίζεται σε καταστάσεις στις οποίες οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να ανταπεξέλθουν σχετικά εύκολα. Υπάρχουν τέσσερις τύποι συμπτωμάτων άγχους και είναι οι εξής: Τα σωματικά συμπτώματα άγχους (π.χ. ιδρώτας, τεταμένοι μυς), τα γνωστικά συμπτώματα άγχους (π.χ. σκέψη θανάτου), τα συμπτώματα αγχώδους συμπεριφοράς (π.χ. ανικανότητα κίνησης) και τα συγκινησιακά συμπτώματα του άγχους (π.χ. αίσθηση φόβου). Στην γενικευμένη διαταραχή άγχους, το άτομο βιώνει μία συνεχή αίσθηση έντασης και φόβου. Οι ανεβασμένοι καρδιακοί παλμοί, η αδυναμία χαλάρωσης, ο πονοκέφαλος, ο διαταραγμένος ύπνος, είναι κάποια από τα πιο κοινά συμπτώματα.
Οι κρίσεις πανικού, είναι ένας μηχανισμός του οργανισμού μας, μέσα από τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ότι το σώμα μας θέλει κάτι να μας πει. Στη διάρκεια των κρίσεων πανικού, το άτομο είναι βέβαιο ότι κάτι τρομερό πρόκειται να συμβεί. Τα συμπτώματα είναι αυτά που ήδη προαναφέραμε, όμως η κορύφωσή τους είναι πως το άτομο φοβάται ότι θα πεθάνει. Σε μία κρίση πανικού νιώθεις μόνος, αβοήθητος και εκτεθειμένος. Μέσα στα πολλά συναισθήματα που νιώθεις, βιώνεις και ένα το οποίο δεν μπορείς να το εκφράσεις. Οι άνθρωποι με διαταραχή πανικού μπορεί να πιστεύουν ότι έχουν κάποια θανατηφόρα ασθένεια, ακόμα κι αν έχει αποκλειστεί αυτό το ενδεχόμενο μέσω ιατρικών εξετάσεων. Επιπλέον, είναι αρκετά συχνό φαινόμενο, ένα άτομο που βιώνει κρίσεις να σκέφτεται ότι τρελαίνεται ή ότι χάνει τον έλεγχο. Αν αυτά τα συμπτώματα δεν θεραπευτούν ή έστω δεν κατευναστούν, το άτομο μπορεί να βιώσει κατάθλιψη.
Ο πανικός, δεν είναι κάτι το οποίο σε επισκέπτεται ξαφνικά, αλλά συνήθως εμφανίζεται όπου υπάρχουν επιλογές, οι οποίες έρχονται σε σύγκρουση με την πολυδιάστατη προσωπικότητά μας. Ο πανικός που προκαλείται, είναι ένα αποτέλεσμα της επιβολής μίας απόφασης που αποκλείει όλες τις άλλες εναλλακτικές, προκαλώντας μία εσωτερική εξέγερση. Δεν αφορά μόνο ανθρώπους που λόγω ιδιοσυγκρασίας, καταστάσεων και συνθηκών ζωής, είναι πιο επιρρεπείς σε αυτό. Αντίθετα, παρουσιάζεται κατεξοχήν σε φαινομενικά επιτυχημένους ανθρώπους, που έχουν μια «τακτοποιημένη» ζωή. Η εκδήλωση πανικού εμφανίζεται ακριβώς εκεί που υπάρχουν επιλογές, γιατί όταν τίθεται η ευκαιρία επιλογής κάποιας απόφασης, ξεσπά σε κάποιους ανθρώπους μία ασυνείδητη εσωτερική σύγκρουση.
Ένα μέρος τον ανθρώπων που πάσχουν από διαταραχή πανικού, μπορεί να αναπτύξουν και μία άλλη διαταραχή που αποκαλείται αγοραφοβία. Αυτοί οι άνθρωποι, φοβούνται οποιονδήποτε χώρο στον οποίο νιώθουν ότι μπορεί να μην είναι σε θέση να ζητήσουν βοήθεια και να τους δοθεί αν χρειαστεί σε περίπτωση ανάγκης. Μία τέτοια περίπτωση ανάγκης, είναι το σενάριο ύπαρξης μιας κρίσης πανικού και η έκθεση σε αυτή. Άνθρωποι με αγοραφοβία, φοβούνται όταν βρίσκονται σε πολυσύχναστα μέρη, καθώς επίσης αν είναι στο χέρι τους αποφεύγουν όλα τα μέρη που φοβούνται. Μειώνουν τις δραστηριότητές τους, παραμένουν σε «ασφαλή» μέρη και σε σχετικά μικρή απόσταση από το σπίτι τους, που αποτελεί το κυρίαρχο σημείο ασφάλειάς τους. Μπορεί, επίσης, να φοβούνται ότι θα γίνουν ρεζίλι, όταν δουν οι άλλοι ότι παθαίνουν κρίση πανικού, αν και συνήθως οι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι κάποιος περνά κρίση πανικού.
Μέσα από όλα αυτά, αντιλαμβανόμαστε πόσο δύσκολο είναι για ένα άτομο, το οποίο ζει σε μία κοινωνία που συνεχώς κατακρίνει τους πάντες και τα πάντα, να αφήσει τα συναισθήματά του να φανερωθούν. Πόσο μάλλον να απευθυνθεί σε κάποιον για βοήθεια, όταν ήδη γνωρίζει την ενοχοποίηση που υπάρχει πάνω στη ψυχολογική υποστήριξη και τη ψυχοθεραπεία. Είναι πραγματικά απίστευτη η άνιση αντιμετώπιση που έχουμε απέναντι σε έναν άνθρωπο που για παράδειγμα θα έχει κάποιον εμφανή σωματικό τραυματισμό και σε έναν άνθρωπο που θα αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Θεωρούμε πως για να χρήζει κάποιος θεραπείας, θα πρέπει να έχει και ένας εμφανές σημάδι πάνω στο σώμα του, διαφορετικά προσπερνάμε οτιδήποτε άλλο. Αν τραυματιστούμε και χτυπήσουμε, έχουμε την προσοχή όλων και την άμεση φροντίδα τους, αν όμως αντιμετωπίζουμε κάποια ψυχική ασθένεια, ακολουθεί απλή σιωπή που υπονοεί ότι δεν χρειάζεται ιατρική φροντίδα και χρόνος για θεραπεία.
Θα ήταν πιο ωφέλιμο, να αγκαλιάζουμε τα άτομα αυτά και να τα κατανοούμε, γιατί οι ψυχικές ασθένειες είναι υπαρκτές. Αν είμαστε κοντά σε ένα άτομο που βιώνει άγχος και πανικό, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι κάποιες φράσεις, όπως: «Είσαι μια χαρά», «Μην αγχώνεσαι», «Καλά δεν μπορείς να σταματήσεις;», «Αντιδράς υπερβολικά», δε βοηθάνε καθόλου, αλλά αντίθετα εντείνουν την ταραχή που βιώνει το άτομο αυτό γιατί νιώθει βάρος προς τους άλλους.
Όλοι μας σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής μας, μπορεί να βρεθούμε σε μία ευάλωτη ψυχολογική κατάσταση, και σίγουρα δε θα θέλαμε να μας φερθούν έτσι, αντί να σταθούν δίπλα μας σαν απλοί φίλοι ακροατές. Οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως ψυχικής υγείας, έχουν ανάγκη να έχουν στη ζωή τους έναν άνθρωπο ή και παραπάνω, όπου θα ξέρουν ότι στο τέλος της ημέρας θα μπορούν να μιλήσουν και να αφηγηθούν τη μέρα τους χωρίς να κατακριθούν με υποδείξεις για τα λάθη τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κρίσεις πανικού: ο μηχανισμός μιας ψυχικής επιδημίας του 21ου αιώνα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Atkinson, L.R. , Atkinson, C. R., Smith, E., Bem, D., Nolen-Hoeksema, S. (2003). Εισαγωγή στην Ψυχολογία του Hilgard (τόμος Β’). Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση
