Της Μυρτούς Κατσούλη,
Επιστρέφουμε, επιτέλους, μετά από δύο σχεδόν χρόνια αποχής, στα πανεπιστήμια, στα μεγάλα αμφιθέατρα και τις αριθμημένες θέσεις, με διάθεση γιορτινή. Όλοι και όλα είναι έτοιμα να υποδεχτούν τους φοιτητές, και όσους άλλους «ευπρόσδεκτους», στην έναρξη της νέας – και σαφέστατα πιο ελπιδοφόρας – ακαδημαϊκής χρονιάς.
Ειδικά μετά την ανακοίνωση της Νομικής Αθηνών, η οποία επέμενε στη διατήρηση της ηλεκτρονικής διδασκαλίας για ακόμη ένα εξάμηνο, το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων αντέδρασε, επισημοποιώντας την υποχρεωτική ζωντανή εκπαίδευση για κάθε πανεπιστημιακή δομή, αναγκάζοντας, εντός και εκτός εισαγωγικών, τη γρήγορη ενεργοποίηση του ακαδημαϊκού ανθρωπίνου δυναμικού και τον άμεσο εφοδιασμό των ιδρυμάτων με τον απαραίτητο -για την τήρηση του υγειονομικού πρωτοκόλλου- εξοπλισμό.
Ίσως, εν τέλει, να «καλομάθαμε» από τα λιγοστά οφέλη της εξ αποστάσεως διδασκαλίας, ένα εκ των οποίων είναι η πραγματοποίηση των μαθημάτων από την αναπαυτική οπτική του καναπέ, ενώ τώρα που επιστρέψαμε -τρόπον τινά- σε μια φυσιολογική ροή, είναι λογικό να μη θέλουμε να ταραχτούμε από τη δέσμια άνεση του σπιτιού μας. Τώρα το αν η Νομική, και η κάθε «Νομική» που θα έπαιρνε τέτοια απόφαση, διατηρεί τη βολική νοοτροπία του «ωχαδερφισμού», σίγουρα κάτι τέτοιο δε βοηθά την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Από την άλλη πλευρά, οι αυστηρές προδιαγραφές των μέτρων για τη μεν προάσπιση της δημόσιας υγείας και τη δε ακέραιη και ανεπηρέαστη διδασκαλία στα αμφιθέατρα, δυσχεραίνουν κατά πολύ το εκπαιδευτικό έργο στο σύνολό του. Και ένα εύλογο ερώτημα είναι κατά πόσο μπορούν να συνδυαστούν αποτελεσματικά αυτές οι δύο δύσκολες συνθήκες, και το αν θα ήταν καλύτερο να συνεχιστεί το “Webex” με τα επιβλαβή για όλους παρελκόμενά του, μέχρις ότου αποκατασταθεί πλήρως το πρόβλημα της πανδημίας.
Παρόλα αυτά, οι σαφείς οδηγίες του Υπουργείου για άνοιγμα κάθε Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, ανοίγουν τον δρόμο προς μια εγγύτερη «φυσιολογικότητα» και ενθαρρύνουν την ψυχολογία του κόσμου ότι, πράγματι, η κοινωνία σταδιακά αναβιώνει. Και μάλλον, έτσι όπως εξελίχθηκε η κατάσταση, αυτή η αυστηρή και απαρέγκλιτη κυβερνητική εντολή να δώσει και την αναγκαία σπίθα στο πανεπιστήμιο να αλλάξει ρότα και να εκσυγχρονιστεί.
Ήδη σε πολλές σχολές προσφέρονται, ταυτόχρονα με τη δια ζώσης διδασκαλία, μαθήματα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας, έτσι ώστε οι φοιτητές που δεν μπορούν να παρευρεθούν με φυσική παρουσία σε κάποια διάλεξη, να μην αποκλείονται παντελώς από την εκπαίδευση. Και επειδή πάντα θα υπάρχει ο αντίλογος, ότι μία τέτοια μέθοδος μπορεί να λειτουργήσει και αποτρεπτικά για την εν όλω φυσική διαδικασία του μαθήματος, αφού εξακολουθεί και υπάρχει αυτή η εναλλακτική ως εύκολη λύση, είναι σαφές ότι επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια του κάθε πανεπιστημίου να διατηρεί ζωντανό όχι μόνο το ενδιαφέρον των φοιτητών για τις σπουδές τους, αλλά και την όρεξή τους να κυνηγήσουν οι ίδιοι τη γνώση που προσφέρει η επαφή με την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Το προαναφθέν συνεκτιμάται ως ένα από τα καλά του Πανεπιστημίου, καθώς, πέραν του ότι συνιστά φορέα ιδεών και εμβάθυνσης σε ένα γνωσιακό αντικείμενο, δεν πρέπει να λησμονάται το γεγονός ότι απευθύνεται σε ενήλικους και ώριμους πολίτες, με την έννοια ότι καθίστανται οι ίδιοι ελεύθεροι με την αρμόζουσα αίσθηση της υπευθυνότητας απέναντι στην εκπαίδευση. Αναλαμβάνουν, δηλαδή, την επιλογή της γνώσης, για αυτό και το Πανεπιστήμιο οφείλει να (εξ)υπηρετεί την ανάγκη αυτή με κάθε μέσο και με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Συνεπώς, η αναπόφευκτη αναδιάρθρωση που υπέστησαν τα Ανώτατα Ιδρύματα, λόγω των συνθηκών του κορωνοϊού θα πρέπει να αποτελέσει και την απαρχή για μια καθόλα αναβαθμισμένη, εκσυγχρονισμένη και ελκυστική παιδεία. Η συντήρηση των κτηρίων, ο συχνός καθαρισμός των εγκαταστάσεων, η τήρηση του ωραρίου και η αποφυγή του συνωστισμού δεν πρέπει να εφαρμόζονται μόνο υπό το πρίσμα της καταπολέμησης μίας πανδημικής κρίσης, αλλά συνιστούν την αναγκαία προϋπόθεση για μία βελτιωμένη εκπαίδευση. Και μακάρι τα όποια μέτρα λαμβάνονται για ένα αόριστο συλλογικό καλό και βασίζονται σε μια γενικότερη ανάγκη αναβάθμισης της ήδη υφιστάμενης κατάστασης, να τηρούνται και μετέπειτα με στόχο την πρόοδο.
Γιατί η παιδεία, η εκπαίδευση – πόσο μάλλον η τριτοβάθμια – και η γνώση δεν είναι κομματικά αγαθά, ούτε αντικείμενα διαπραγμάτευσης ανώτερων πολιτικών συμφερόντων. Είναι και πρέπει να παραμείνουν ανεξάρτητα από τυχόν εμποτισμένα κοινωνικοπολιτικά κίνητρα, ενώ, παράλληλα, θα πρέπει να υφίσταται ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία τους από την εκάστοτε εξουσιαστική αρχή. Και προκειμένου να καταστεί δυνατός ένας τέτοιος διαχωρισμός, χρειάζεται ουσιαστική ενεργοποίηση του πανεπιστημιακού μηχανισμού εκ των έσω. Να αναλάβει, δηλαδή, το ίδιο το Πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο του συνταγματικού δικαιώματος του αυτοδιοίκητου που απολαμβάνει, την πρωτοβουλία να επιτελέσει το λειτούργημά του στην κοινωνία και την πολιτεία, να εκπληρώσει τον ρόλο που του αρμόζει και να συνιστά πάντοτε μια αδιαμφισβήτητη επιλογή με ποιοτικούς και εκσυγχρονισμένους όρους διάδρασης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πανεπιστήμια – Το νέο σχέδιο για την αναδιάρθρωση τους – Τι περιλαμβάνει, Παπαματθαίου Μάρνυ, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κορονοϊός: Εξ αποστάσεως και όχι διά ζώσης τα μαθήματα στη Νομική Σχολή Αθηνών, Ζαφειρόπουλος Παναγιώτης, ieidiseis.gr, διαθέσιμο εδώ
