Της Μαρίας Μπότη,
«Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι ανόητοι και οι φανατικοί είναι πάντα πολύ σίγουροι για τον εαυτό τους, ενώ οι σοφοί άνθρωποι γεμάτοι αμφιβολίες»-Bertrand Russell
Στις μέρες μας, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι, ενώ είναι πολύ άξιοι και έχουν καταφέρει πολλά στη ζωή τους, πάντα θα ήθελαν λίγο παραπάνω ή λίγο καλύτερα. Πάντα νιώθουν ότι υπάρχει κάτι που δεν έκαναν σωστά, ότι θα μπορούσαν πολλά περισσότερα και πολύ καλύτερα. Είναι ένα περίεργο «τρικ» του μυαλού που τους βάζει σε ένα παιχνίδι αμφιβολίας, αμφισβήτησης και συχνά απογοήτευσης.
Το «Σύνδρομο του Απατεώνα» (Imposter Syndrome) είναι μία ψυχολογική κατάσταση που αφορά ένα σύνολο συναισθημάτων και χαρακτηριστικών συμπεριφορών, οι οποίες υιοθετούνται από ανθρώπους καταρτισμένους και επιτυχημένους, οι οποίοι, ωστόσο, έχουν πολλές αμφιβολίες και τύψεις για τις δεξιότητες και τις γνώσεις που κατέχουν. Κατά κάποιο τρόπο αισθάνονται «απατεώνες» και νιώθουν ότι έχουν κατακτήσει μία θέση ή έχουν καταφέρει κάτι χάρη στην τύχη.
Το εν λόγω σύνδρομο είναι ένας αφανής εχθρός, ο οποίος βασανίζει τους ανθρώπους και τους δημιουργεί έναν ενδόμυχο αδικαιολόγητο φόβο ότι κάποια στιγμή θα «αποκαλυφθεί» πως δεν αξίζουν όσα έχουν πετύχει, δηλαδή πως είναι «απατεώνες». Αν και αποδεδειγμένα κατέχουν δεξιότητες και ικανότητες, κυριεύονται από στρες και σκέψεις αυτοαμφισβήτησης, καθώς πιστεύουν ότι κάποιος θα ανακαλύψει το «μυστικό» τους.
Αυτή η ψυχολογική κατάσταση εμφανίζεται κυρίως στον εργασιακό τομέα, μια «αρένα αναμέτρησης» ικανοτήτων. Ζούμε σε μία εποχή τελειομανίας, όπου τίποτα ποτέ δεν είναι αρκετό και έχουμε δημιουργήσει μια ολόκληρη εργασιακή κουλτούρα βασισμένη στην απόλυτη επιτυχία! Έτσι, βρισκόμαστε παγιδευμένοι σε ένα πλαίσιο ανακάλυψης μιας «μυστικής συνταγής» που θα μας οδηγήσει στο βάθρο της επιτυχίας. Και όταν τελικά πλησιάζουμε ή πετυχαίνουμε το στόχο μας, πολλοί αναρωτιούνται: «Το αξίζω πραγματικά;»
Μία ερώτηση, η οποία αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα αυτής της υπερβολής. Όταν κάποιος δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτόν τον τρόπο ζωής που έχουμε στο μυαλό μας ως ιδανικό, νιώθει ότι δεν είναι αρκετά καλός, εκμηδενίζοντας τελικά την προσπάθειά του για ό,τι έχει πετύχει μέχρι στιγμής και πιστεύοντας ότι τελικά απλά ήταν τυχερός.
«Θύματα» αυτής της ψυχολογικής φθοράς είναι κυρίως οι νέοι της εποχής μας, καθώς προσπαθούν να εξέλθουν από ένα τούνελ προβλημάτων και αρνητικών καταστάσεων. Ο λόγος που βιώνουν όλα αυτά τα συναισθήματα έχει σίγουρα να κάνει με τις προσωπικές καταβολές του κάθε ατόμου, παραμένει όμως παράλληλα και το μετατραυματικό στρες μίας ολόκληρης γενιάς, απότοκο της οικονομικής κρίσης. Μία γενιά που βρίσκεται αντιμέτωπη συνεχώς με δύσκολες και πρωτόγνωρες καταστάσεις. Και όμως δε χάνει την ελπίδα, αλλά συνεχίζει να παλεύει και να αποδεικνύει ότι αξίζει.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι το σύνδρομο της «ψευδεπίγραφης επιτυχίας», όπως αλλιώς λέγεται, είναι περισσότερο συνηθισμένο στις γυναίκες. Τα έμφυλα στερεότυπα παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση του φαινομένου, καθώς πολλές γυναίκες συχνά βρίσκονται αντιμέτωπες με ανισότητες, υποβιβάζοντας τις ικανότητές τους. Αισθάνονται κατώτερες και ότι δεν αξίζουν οτιδήποτε πετυχαίνουν. Η κατοχύρωση της πραγματικής ισότητας και η συνειδητοποίηση της αληθινής αξίας του εαυτού μας είναι η λύση στο πρόβλημα.
Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα καθορισμένο πρότυπο επιτυχίας, το οποίο δημιουργεί έξτρα άγχος και πίεση. Δε χωράνε όλοι οι άνθρωποι σε «κουτάκια» και αυτή είναι και η μαγεία της κοινωνίας. Ο καθένας είναι ξεχωριστός και οφείλει να κάνει αυτό που πραγματικά θέλει. Να μη συγκρίνεται με άλλους, να μην υποβιβάζει τον εαυτό του και να μην καταπιέζεται προσπαθώντας να χωρέσει σε ένα συγκεκριμένο καλούπι. Δεν χρειάζεται να αποδείξει ποιος είναι, αυτό που λείπει σήμερα είναι η αυθεντικότητα! Άνθρωποι που αναγνωρίζουν τα θετικά τους, αλλά και τα αρνητικά τους.
Και αυτό είναι και η επιτυχία. Όσα σκαλιά και να ανέβουμε, πάντα θα υπάρχουν και άλλα. Όσα και να καταφέρουμε, πάντα θα αγωνιζόμαστε για περισσότερα. Μία αέναη προσπάθεια, ένα εσωτερικό στοίχημα με τον εαυτό μας για να κερδίσουμε όσα μας αξίζουν! Και εάν το δούμε από μία θετική οπτική, δε χρειάζεται να μας γεμίζει άγχος αυτή η προσπάθεια. Είναι ένας τρόπος να συνεχίσουμε να εξελισσόμαστε, να γεμίζουμε εμπειρίες, να αντιμετωπίζουμε τις αποτυχίες, να δυναμώνουμε˙ είναι ένας τρόπος να ζούμε!
Και εάν κάποια στιγμή νιώσεις ότι είσαι «απατεώνας», σκέψου ότι όσα έχεις καταφέρει μέχρι σήμερα τα αξίζεις. Και σίγουρα αξίζεις ακόμα περισσότερα!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πώς είναι να ζεις θεωρώντας τον ίδιο σου τον εαυτό απατεώνα;, provocateur.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το σύνδρομο του απατεώνα – το παράδοξο φαινόμενο των πολύ ικανών ανθρώπων, psychologynow.gr, διαθέσιμο εδώ
