Της Δέσποινας Βλάχου,
Εδώ και λίγο καιρό, η Κίνα προσπαθεί να αντιστρέψει τις συνέπειες του γνωστού «one-child policy», που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970. Νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, η κινεζική κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μειώσει τις αμβλώσεις για «μη ιατρικούς σκοπούς». Πρόκειται για μία κίνηση που θεωρείται ότι συνάδει με τις αυξημένες προσπάθειες της κυβέρνησης να αυξηθούν οι γεννήσεις στη χώρα. Το Κρατικό Συμβούλιο δήλωσε ότι θα ληφθούν επίσης μέτρα για την αποφυγή ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης και για την ενθάρρυνση των ανδρών να «μοιραστούν την ευθύνη» στην πρόληψή τους. Οι αρχές στοχεύουν στη βελτίωση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και την ενίσχυση των υπηρεσιών οικογενειακού προγραμματισμού μετά την άμβλωση και μετά τον τοκετό.
Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές που τέθηκαν στο εθνικό Συμβούλιο της Κίνας σχετικά με την ανάπτυξη των δικαιωμάτων των γυναικών, αναφέρονταν απλά στη «μείωση των μη ιατρικών αμβλώσεων», σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της αναπαραγωγικής υγείας των γυναικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2018, οι υγειονομικές αρχές της Κίνας ισχυρίστηκαν πως οι αμβλώσεις για τον τερματισμό ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης βλάπτουν το σώμα των γυναικών και κινδυνεύουν να προκαλέσουν στειρότητα.
Η επικαιροποιημένη πολιτική του Κρατικού Συμβουλίου είναι η πρώτη ένδειξη για το πώς η κινεζική κυβέρνηση σχεδιάζει να ακολουθήσει τη νέα της πολιτική για τρία παιδιά σε μια χώρα όπου πολλοί πολίτες εξακολουθούν να διστάζουν να αποκτήσουν περισσότερα από ένα μωρά. Η Yaqiu Wang, ερευνήτρια στο Human Rights Watch, δήλωσε πως τα τελευταία 40 χρόνια η κυβέρνηση προσπάθησε να περιορίσει τα δικαιώματα των γυναικών μέσα από την προαναφερθείσα πολιτική. Επιπρόσθετα, ανέφερε πως «ο πυρήνας της πολιτικής παραμένει ο ίδιος: να περιοριστούν τα αναπαραγωγικά δικαιώματα των γυναικών. Τώρα υπάρχει ένας γηράσκοντας πληθυσμός, ένα όχι αρκετά μεγάλο εργατικό δυναμικό, οπότε χρειαζόμαστε περισσότερες γεννήσεις. Οι γυναίκες λειτουργούν ως εργαλείο επίτευξης οικονομικών στόχων».
Ωστόσο, δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμα εάν τα μέτρα αυτά είχαν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσουν το μειωμένο ποσοστό γεννήσεων της Κίνας, το οποίο τα think-tanks και οι πολιτικοί επιστήμονες έχουν προσδιορίσει ως μία από τις κύριες προκλήσεις κοινωνικής πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες. Αν και η Κίνα παραμένει το πιο πολυπληθές έθνος στον κόσμο, η τελευταία απογραφή έδειξε πιο αργή αύξηση του πληθυσμού την περίοδο 2011-2020, σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1950. Ο πληθυσμός αναμένεται να αρχίσει να μειώνεται μέσα σε λίγα χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται, οι γεννήσεις στην Κίνα μειώθηκαν το 2020 κατά σχεδόν δύο εκατομμύρια, από 11,8 εκατομμύρια σε 10 εκατομμύρια. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι το να κάνει ένα ζευγάρι παιδί στην Κίνα έρχεται και με αυξημένο κόστος. Σύμφωνα με μια έκθεση του 2005, κοστίζει 490.000 κινέζικα γουάν (74.838 δολάρια) για μια οικογένεια στην Κίνα να μεγαλώσει ένα παιδί. Μέχρι το 2020, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι το κόστος είχε φτάσει το 1,99 εκατομμύρια γουάν (308.030 δολάρια) – τέσσερις φορές το νούμερο του 2005.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι αμβλώσεις ήταν μια ευρέως διαδεδομένη πρακτική στην Κίνα για αρκετές δεκαετίες. Η προκαλούμενη άμβλωση έχει υιοθετηθεί ως μέθοδος οικογενειακού προγραμματισμού εδώ και πολλά χρόνια. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Κίνας, ο αριθμός των προκληθέντων αμβλώσεων το 2019 είναι περίπου 9,76 εκατομμύρια και περίπου το 50% αυτών επαναλήφθηκαν. Τα στοιχεία της Εθνικής Επιτροπής Υγείας έδειξαν ότι μεταξύ 2014 και 2018, υπήρχαν κατά μέσο όρο 9,7 εκατομμύρια αμβλώσεις ετησίως, αυξάνοντας περίπου το 51% από τον μέσο όρο της περιόδου 2009-2013, παρά τη χαλάρωση των πολιτικών οικογενειακού προγραμματισμού το 2015. Επιπλέον, η «παραδοσιακή προτίμηση» σε γιους οδήγησε επίσης σε άνοδο των εκτρώσεων με βάση το φύλο, με πολλές οικογένειες να προχωρούν σε αμβλώσεις όταν επρόκειτο για κορίτσια, αλλά όχι για αγόρια. Αυτό συνέβαλε σε μια σημαντική «ανατροπή» των ισορροπιών ανάμεσα στα δύο φύλα, με την απογραφή του 2021 να αποκαλύπτει ότι υπήρχαν σχεδόν 35 εκατομμύρια περισσότεροι άνδρες από γυναίκες σε μία χώρα των 1,4 δισεκατομμυρίων. Ωστόσο, η κινεζική κυβέρνηση έχει ήδη θεσπίσει αυστηρά μέτρα, που αποσκοπούν στην πρόληψη των εκτρώσεων με βάση το φύλο, τα οποία συμβάλλουν στην ανισότητα των φύλων.
Η πολιτική του «ενός παιδιού»
Η πολιτική της Κίνας για το ένα παιδί (“one-child policy”) εφαρμόστηκε αρχικά το 1979, για να για να εξισορροπήσει την αύξηση του πληθυσμού με την οικονομική ανάπτυξη. Μετά την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, με βελτιωμένες συνθήκες ιατρικής περίθαλψης και υγιεινής και αυξημένη προσφορά τροφίμων, η μεγέθυνση του πληθυσμού της Κίνας εκτοξεύτηκε στα ύψη. Από το 1949 έως το 1957, ο πληθυσμός αυξήθηκε κατά πάνω από 100 εκατομμύρια και έφτασε τα 646,5 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του 1957, σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Γραφείου Στατιστικών. Μέχρι το τέλος του 1969, ο πληθυσμός της χώρας ξεπέρασε τα 800 εκατομμύρια.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ένα σλόγκαν οικογενειακού προγραμματισμού άρχισε να εμφανίζεται –«Αργά, μακρά και λίγα»- που σημαίνει ότι ενθαρρύνθηκαν μετέπειτα γάμοι, μεγαλύτερα διαστήματα μεταξύ γεννήσεων και λιγότερα παιδιά. Το 1979, εισήχθη η πολιτική του ενός παιδιού, με τις νέες οικογένειες με παιδί να υποβάλουν αίτηση για πιστοποιητικό υπηρεσίας οικογενειακού προγραμματισμού. Το 1982, η πολιτική οικογενειακού προγραμματισμού εγγράφηκε στο Σύνταγμα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της κυβέρνησης, 400 εκατομμύρια γεννήσεις αποφεύχθηκαν, λόγω της πολιτικής οικογενειακού προγραμματισμού. Η αλλαγή ήρθε εν μέσω αυξανόμενης πίεσης από την ταχεία πτώση των γεννήσεων. Από το 1984, άρχισαν να παρατηρούνται μετριοπαθείς προσαρμογές στην πολιτική ενός παιδιού, με τις περιπτώσεις που επιλέγονται για το δεύτερο παιδί, η σημαντικότερη από τις οποίες ήταν να επιτρέψουν σε ζευγάρια αγροτικών περιοχών, των οποίων τα πρωτότοκα παιδιά ήταν κορίτσια, να αποκτήσουν επιπλέον παιδί. Σε όλη τη δεκαετία του 1990, η πολιτική για ένα παιδί παρέμεινε σε ισχύ, προαναγγέλλοντας έναν ταχύτερο ρυθμό γήρανσης του πληθυσμού που θα ερχόταν. Το 2013, η Κίνα ανακοίνωσε ένα ιστορικό βήμα προς τη σταδιακή κατάργηση της πολιτικής του ενός παιδιού, δηλώνοντας ότι στα ζευγάρια, όπου ο ένας γονέας είναι μοναχοπαίδι, θα επιτρέπεται να έχουν ένα δεύτερο. Από το 2016, η πολιτική ενός παιδιού αντικαταστάθηκε από μια που επιτρέπει στα ζευγάρια να αποκτήσουν δύο παιδιά. Ωστόσο, η περαιτέρω χαλάρωση της πολιτικής οικογενειακού προγραμματισμού δεν έφερε το “baby boom” όπως αναμενόταν. Τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, το Πεκίνο ανακοίνωσε την πολιτική για τα τρία παιδιά, στην οποία πολλοί διαδικτυακά αντέδρασαν με απογοήτευση και χλευασμό.
Εν κατακλείδι, μετά από χρόνια προσπάθειας περιορισμού της αύξησης του πληθυσμού, η κινεζική κυβέρνηση δεσμεύεται για πολιτικές που στοχεύουν στην ενθάρρυνση των μεγαλύτερων οικογενειών. Πολλοί είναι αυτοί που περιμένουν να υπάρξει σθεναρή αντίδραση στην νέα αυτή πολιτική της κινεζικής κυβέρνησης, ειδικά αφού η απόφαση για εισαγωγή πολιτικής τριών παιδιών χλευάστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά από μια μακρά περίοδο περιορισμών. Ωστόσο, ό,τι και αν συνεπάγεται αυτό το πρόγραμμα μείωσης των «μη ιατρικά αναγκαίων αμβλώσεων», οι γυναίκες στην Κίνα αναμένεται να συνεχίσουν να αγωνίζονται για τα αναπαραγωγικά τους δικαιώματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China to clamp down on abortions for ‘non-medical purposes’, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- ‘Women’s bodies as tools’: Beijing about-face on abortion sparks fear, The Age, διαθέσιμο εδώ
- China’s one-child policy revisited: Its history and lingering impact, CGTN, διαθέσιμο εδώ
- China to reduce abortions for ‘non-medical purposes’, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Beijing to Reduce ‘Non-Medically Necessary’ Abortions, HRW, διαθέσιμο εδώ
- China faces backlash on move to reduce abortions as Beijing tries to boost birth rate to counter ageing population, SCMP, διαθέσιμο εδώ
