Του Παναγιώτη Γεραμάνη,
Ως εμπορικό σήμα νοείται κάθε σημείο επιδεκτικό γραφικής παραστάσεως, ικανό να διακρίνει τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες μίας επιχείρησης από αυτά των ανταγωνιστών της. Μπορεί να αποτελείται από το όνομα προσώπων, σχέδια, γράμματα, αριθμούς, χρώματα, ακόμα και από ήχους.
Πέρα από την κατοχύρωση του σήματος σε εθνικό επίπεδο, οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα απόκτησης και ευρωπαϊκού σήματος, του οποίου η προστασία εκτείνεται στην ευρύτερη περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εκτεινόμενη αυτόματα και στα νέα κράτη-μέλη που θα εισέλθουν στην Ένωση μελλοντικά. Το νομικό πλαίσιο που το διέπει είναι η Κοινοτική Οδηγία 2015/2436 και ο Κανονισμός 1001/2017 για το ενωσιακό σήμα.
Το Ευρωπαϊκό σήμα είναι περιουσιακό στοιχείο, με 10ετή ισχύ και δυνατότητα ανανέωσης για άλλα τόσα έτη. Ως τέτοιο, δύναται να εκμισθωθεί με άδεια χρήσης, να πωληθεί ως εμπράγματο δικαίωμα, να δοθεί ως ασφάλεια ή να γίνει αντικείμενο εκτέλεσης.
Ο κάτοχος μπορεί να απαγορεύσει σε κάθε τρίτο την διάθεση, εντός της ΕΕ, προϊόντων, αγαθών ή υπηρεσιών με σήμα ή σημείο που ταυτίζονται ή μοιάζουν με το δικό του, ώστε να δημιουργείται κίνδυνος σύγχυσης στους καταναλωτές. Ο δικαιούχος μπορεί να ασκήσει την εξουσία του και στο προπαρασκευαστικό στάδιο της προσβολής, ώστε δεν πρέπει απαραίτητα ο ανταγωνιστής να έχει ολοκληρώσει την τοποθέτηση του σήματος στα δικά του προϊόντα. Ο δικαιούχος δύναται περαιτέρω να απαγορεύει τη χρήση του σήματος του από οποιαδήποτε απεικόνιση του που δεν τον βρίσκει σύμφωνο, π.χ. εγκυκλοπαίδειες ή λεξικά (!).
Ο δικαιούχος μπορεί να κινηθεί νομικά εναντίον των ανταγωνιστών του, που χρησιμοποιούν παράνομα το σήμα του, ασκώντας αίτηση έκπτωσης ή κήρυξης της ακυρότητας του σήματος τους, αν έχουν προλάβει να το καταχωρίσουν, ενώπιον του Γραφείου Σημάτων. Κατά της σχετικής με την αίτηση απόφασης, μπορεί ο θιγόμενος να ασκήσει στη συνέχεια προσφυγή για τη διόρθωση της απόφασης ή προσφυγή στο Δικαστήριο της ΕΕ επί απόφασης της προσφυγής.
Αυτές οι δυνατότητες αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, όπως καταλαβαίνει κανείς, όταν το πεδίο των αγορών που χρησιμοποιείται το σήμα επεκτείνεται σε μια τεράστια γεωγραφική έκταση, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επιπρόσθετα, υπάρχουν δύο ακόμα είδη σημάτων, που μπορεί να φανούν χρήσιμα στους επιχειρηματίες. Αφενός, το «συλλογικό σήμα», που υπάρχει χάριν οργανώσεων κατασκευαστών, παραγωγών ή εμπόρων, αφετέρου το «σήμα πιστοποίησης», με το οποίο ο δικαιούχος πιστοποιεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες του όσον αφορά το υλικό, τον τρόπο παρασκευής, την ποιότητα και τη γεωγραφική προέλευση.
Τρόπος Απόκτησης
Το σήμα Ευρωπαϊκής Ένωσης κατοχυρώνεται στο μητρώο ευρωπαϊκών σημάτων του Ευρωπαϊκού Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας (EUIPO). Ο δικαιούχος υποβάλει ηλεκτρονικά αίτηση στην EUIPO για κοινοτικό σήμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://euipo.europa.eu/ohimportal/el/registration-process. Κατά τη συμπλήρωση της αίτησης ο αιτών συμπληρώνει τα στοιχεία του, ώστε να προσδιορίζεται εύκολα ο κάτοχος του εκάστοτε σήματος και αν η αίτηση υποβάλλεται από επιχείρηση ή ιδιώτη.
Η αίτηση εμπεριέχει αναπαράσταση του υπό καταχώριση σήματος και κατάλογο των προϊόντων ή/και των υπηρεσιών που διακρίνει. Η αναπαράσταση πρέπει να είναι σαφής, ακριβής και κατανοητή. Τα διακριτικά σημεία μπορούν να αναπαρίστανται σε οποιαδήποτε κατάλληλη μορφή, χρησιμοποιώντας γενικώς διαθέσιμης τεχνολογίας. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες θα πρέπει να προσδιορίζονται βάσει της ταξινόμησης της Νίκαιας, που κατατάσσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σε 45 κατηγορίες (κλάσεις). Η αναφορά των κλάσεων είναι σημαντική για τον προσδιορισμό των καταβλητέων τελών καταχώρισης σήματος (αυξάνονται όσο προστίθενται κλάσεις) και για την έκταση του πεδίου προστασίας αυτού.
Στο ανωτέρω σάιτ υπάρχει η δυνατότητα «Έλεγχου Διαθεσιμότητας» για την αναζήτηση προγενέστερων σημάτων που μπορεί να συγκρούονται με το υπό καταχώριση. Οι περισσότερες αιτήσεις κοινοτικού σήματος απορρίπτονται επειδή κάποιος άλλος κατέθεσε πρώτος αίτηση ή διότι το σήμα δεν διέθετε διακριτικό χαρακτήρα.
Αφού κατατεθεί η αίτηση, ο EUIPO ελέγχει τις ανωτέρω υποχρεωτικές απαιτούμενες πληροφορίες, διαπιστώνοντας αν μπορεί να καταχωριστεί το σήμα. Ο αιτών μπορεί να παρακολουθεί την πρόοδο της αίτησής μέσω του eSearch ή μέσω της δικής του User Area. Η αίτησή για καταχώριση Ευρωπαϊκού σήματος μεταφράζεται ώστε κάποια στοιχεία της να μπορούν να δημοσιευθούν σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι κάτοχοι προγενέστερα καταχωρισθέντων σημάτων ή αιτήσεων σημάτων που αναφέρονται στην έκθεση, ενημερώνονται με επιστολή για την αίτηση καταχώρισης σήματος. Από την ημερομηνία δημοσίευσης και μετά, κάθε τρίτο πρόσωπο που πιστεύει ότι το σήμα δεν πρέπει να καταχωριστεί, διότι έχει προγενέστερα δικαιώματα και πιστεύει ότι έρχεται σε σύγκρουση με τα δικαιώματά του, έχει προθεσμία τριών μηνών να προβάλει τις αντιρρήσεις του. Εφόσον δεν ασκηθεί ανακοπή από κανέναν ούτε υποβληθούν παρατηρήσεις από τρίτους ή αυτές απορριφθούν, το σήμα καταχωρίζεται και η καταχώριση δημοσιεύεται.
Η τυχόν υφιστάμενη καταχώριση μπορεί να ακυρωθεί και η αίτηση κάποιου να απορριφθεί, ιδίως εάν το σήμα α) μπορεί να παραπλανήσει ως προς τη φύση του προϊόντος και των παρεχόμενων υπηρεσιών, β) στερείται διακριτικού χαρακτήρα, γ) συνίστανται αποκλειστικά από σημεία ή ενδείξεις τα οποία έχουν καταστεί συνήθη στην καθημερινή γλώσσα, δ) αν αντίκειται στη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη και ε) αν η αίτηση καταχώρισης του σήματος έγινε κακόπιστα από τον καταθέτη. Τα ανωτέρω θεωρούνται απόλυτοι λόγοι ακυρότητας. Προβλέπονται επίσης και σχετικοί λόγοι, οι οποίοι αφορούν κατά βάση στην ύπαρξη προγενέστερου παρεμφερούς σήματος και την πρόκληση σύγχυσης με αυτό ή προσβολή δικαιώματος προσωπικότητας και ονόματος. Οι σχετικοί λόγοι πρέπει να προταθούν από αυτόν που θεωρεί ότι θίγεται. Η απόρριψη ή η ακυρότητα καλύπτει μόνο τα προϊόντα ή τις συγκεκριμένες υπηρεσίες για τις οποίες καταχωρίστηκε και για τις οποίες υφίσταται κίνδυνος σύγχυσης. Και η επί 5 συνεχόμενα έτη αχρησία του σήματος αποτελεί λόγο έκπτωσης από αυτό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Επίσημη ιστοσελίδα Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαθέσιμη εδώ
- “Κοινοτικό Ευρωπαϊκό Σήμα”, διαθέσιμο εδώ
- “Εθνικό, Ευρωπαϊκό ή Διεθνές σήμα;”, διαθέσιμο εδώ
- “Ευρωπαϊκό Εμπορικό Σήμα | Κατοχύρωση”, διαθέσιμο εδώ
