Της Κατερίνας Μπουμπούλη,
Η περίοδος της εγκυμοσύνης και η ιδέα του τοκετού προκαλούν άγχος στη μέλλουσα μητέρα, που καλείται να αντιμετωπίσει τις καθημερινές αλλαγές που παρατηρεί στον οργανισμό και στο σώμα της. Ταυτόχρονα, και ο κοινωνικός περίγυρος, συνήθως, εστιάζει στις δύο αυτές διαδικασίες, χωρίς, όμως, να αναλογίζεται το επόμενο μεγάλο «στοίχημα», αυτό του θηλασμού.
Το μητρικό γάλα θεωρείται η βέλτιστη επιλογή διατροφής για το νεογνό, καθώς περιέχει την ιδανική ποσότητα θρεπτικών συστατικών για την ανάπτυξή του, ενώ μεταβολίζεται εύκολα. Για τον λόγο αυτό, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά τον αποκλειστικό θηλασμό τους πρώτους έξι μήνες και τη συνέχισή του μέχρι τουλάχιστον το πρώτο έτος ζωής του ή έως ότου τόσο η μητέρα όσο και το παιδί να επιθυμούν τη διακοπή του. Παρομοίως, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τον θηλασμό μέχρι τα δύο έτη ζωής ή και περισσότερο λόγω της παράτασης διάρκειας των οφελών.
Το μητρικό γάλα, λοιπόν, παρέχει στο μωρό όλα τα θρεπτικά που χρειάζεται για τους πρώτους έξι μήνες ζωής, στις σωστές αναλογίες. Τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό, το στήθος της γυναίκας παράγει ένα παχύρευστο, κιτρινωπό υγρό, γνωστό ως πρωτόγαλα, το οποίο είναι εμπλουτισμένο με πρωτεΐνες και ευεργετικές ενώσεις και πτωχό σε σάκχαρα. Ουσιαστικά, αυτό το είδος γάλακτος βοηθά το ανώριμο πεπτικό σύστημα του νεογέννητου να αναπτυχθεί. Έτσι, αυξάνεται σε μέγεθος το στομάχι του, με αποτέλεσμα το μωρό να έχει μεγαλύτερες διατροφικές ανάγκες, στις οποίες οι μαστοί καταφέρνουν να προσαρμοστούν. Ωστόσο, συνήθης είναι η απουσία Βιταμίνης D από το πρωτόγαλα, αφού η μητέρα δεν την προσλαμβάνει σε μεγάλες ποσότητες, καταλήγοντας στην πρόσληψη συμπληρωμάτων.
Ακόμη, με τον θηλασμό ο οργανισμός του νεογνού εφοδιάζεται με αντισώματα που το βοηθούν να καταπολεμήσει ιούς και βακτήρια τους πρώτους κρίσιμους μήνες. Ουσιαστικά, η μητέρα εκτίθεται σε αυτά και παράγει αντισώματα, τα οποία μεταφέρονται στο γάλα. Το πρωτόγαλα περιέχει υψηλές ποσότητες ανοσοσφαιρίνης Α (IgA), καθώς και άλλα ωφέλιμα στοιχεία. Τα IgA προστατεύουν το μωρό από τη νόσηση, δημιουργώντας ένα προστατευτικό στρώμα στη μύτη, το λαιμό και το πεπτικό σύστημα του νεογέννητου. Αντίθετα, η βρεφική φόρμουλα γάλακτος δεν προσφέρει αντισώματα, καθιστώντας το νεογνό πιο ευάλωτο σε πνευμονίες, διάρροιες και μολύνσεις. Συνεπώς, το μητρικό γάλα μειώνει τον κίνδυνο ασθενειών, όπως λοιμώξεις μέσου ωτός, ρινικού κόλπου και λαιμού, πολλαπλές οξείες αναπνευστικές και γαστρεντερικές λοιμώξεις, σοβαρά κρυολογήματα, εντερικές μολύνσεις, νεκρωτική εντεροκολίτιδα, σύνδρομο αιφνίδιου βρεφικού θανάτου (SIDS), αλλεργικές ασθένειες (άσθμα, ατοπική δερματίτιδα, έκζεμα), ελκώδη κολίτιδα, νόσο του Crohn, διαβήτη τύπου Ι και ΙΙ και παιδική λευχαιμία.
Ο θηλασμός προάγει το υγιές βάρος του παιδιού, συμμετέχοντας στην πρόληψη της παχυσαρκίας. Τα μωρά που έχουν θηλάσει αναπτύσσουν μεγαλύτερες ποσότητες ωφέλιμων βακτηρίων στο έντερο, τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την αποθήκευση λίπους. Επίσης, έχουν περισσότερη λεπτίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει το αίσθημα της όρεξης και την αποθήκευση λίπους, ενώ ρυθμίζουν την ποσότητα γάλακτος που προσλαμβάνουν, γεγονός που τους βοηθά να τρώνε έως ότου ικανοποιηθεί το αίσθημα της πείνας. Με αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η ανάπτυξη υγιέστερων διατροφικών μοτίβων. Τέλος, έρευνες προτείνουν πως ο θηλασμός προκαλεί σημαντικά θετικά αποτελέσματα στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του παιδιού, με αποτέλεσμα αυτά να σημειώνουν υψηλότερα σκορ ευφυΐας και μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων συμπεριφοράς.
Ωστόσο, η εξίσωση του θηλασμού δεν περιλαμβάνει μόνο το νεογνό, αλλά και τη μητέρα. Το βασικό όφελος που της προσφέρει είναι η βοήθεια στη συστολή της μήτρας. Κατά την εγκυμοσύνη, η μήτρα αυξάνεται πολύ και επεκτείνεται από το μέγεθος ενός αχλαδιού έως ότου να γεμίσει όλο το υπόλοιπο μέρος μέσα στην κοιλιά. Μετά τη γέννηση, η μήτρα μπαίνει σε διαδικασία εμπλοκής, όπου, δηλαδή, επιστρέφει στο προηγούμενο μέγεθός της. Η ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που αυξάνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθοδηγεί αυτή τη διαδικασία. Το σώμα εκκρίνει υψηλές ποσότητες αυτής κατά τον τοκετό, προκειμένου να βοηθήσει στη γέννηση του μωρού και να μειώσει την αιμορραγία. Η ορμόνη αυτή αυξάνεται, επίσης, και κατά τη διάρκεια του θηλασμού, μέσω της ενθάρρυνσης των συσπάσεων της μήτρας και με τη μείωση της αιμορραγίας, ώστε να καταφέρει να επιστρέψει στο αρχικό μέγεθός της. Έρευνες δείχνουν ότι οι μητέρες που θηλάζουν έχουν μικρότερη απώλεια αίματος μετά τον τοκετό και γρηγορότερη επούλωση της μήτρας.
Η γαλουχία φαίνεται να συνδέεται και με την απώλεια βάρους, αφού βοηθά στην καύση θερμίδων και λίπους, μετά από τρεις μήνες, συγκριτικά με μη θηλάζουσες γυναίκες. Ακόμη, συμβάλλει στη μείωση του ποσοστού γυναικών που υποφέρουν από επιλόχειο κατάθλιψη, αλλά και του κινδύνου ασθενειών. Μάλιστα, φαίνεται να προσφέρει μακροπρόθεσμη προστασία έναντι του καρκίνου και άλλων σοβαρών ασθενειών. Γενικά, οι γυναίκες που θηλάζουν έχουν μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης, αρθρίτιδας, υψηλής χοληστερόλης, καρδιακών παθήσεων και διαβήτη τύπου ΙΙ.
Η διαδικασία του θηλασμού, όμως, μπορεί να καταλήξει ιδιαίτερα επίπονη για τη μητέρα. Για παράδειγμα, η λάθος τοποθέτηση του μωρού στο στήθος μπορεί να προκαλέσει πληγωμένες ή ραγισμένες θηλές, ένα θέμα που πρέπει να αναφερθεί αμέσως στον γιατρό, αφού η κατάσταση μπορεί να χειροτερέψει. Ακόμη, η μη σωστή προσκόλληση του μωρού στο στήθος συνοδεύεται από ενδείξεις, όπως ο επίπονος θηλασμός και η μη ικανοποίηση του βρέφους μετά από αυτόν. Επίσης, είναι δυνατόν η ροή γάλακτος να είναι μικρή, το οποίο μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον εναλλάξ θηλασμό και από τα δύο στήθη, ώστε να τονωθεί η παροχή του, ή πολύ μεγάλη με αποτέλεσμα το μωρό να δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει.
Η διόγκωση στήθους συμβαίνει όταν αυτό γεμίζει γάλα. Η γυναίκα αισθάνεται τον μαστό σκληρό, σφιχτό και επώδυνο. Συνήθως, εμφανίζεται τις πρώτες μέρες θηλασμού και χρειάζεται κάποιες μέρες, ώστε η παροχή του γάλακτος να αντιστοιχεί στις ανάγκες του μωρού ή όταν το μωρό μεγαλώσει και δε θηλάζει τόσο συχνά, για παράδειγμα, όταν λαμβάνει και στέρεες τροφές. Άλλα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι η μυκητίαση, που συμβαίνει συνήθως σε ραγισμένες ή πληγωμένες θηλές, όπου εισέρχονται οι μύκητες του γένους Candida και ο φραγμένος αγωγός γάλακτος, που μπορεί να προκύψει έπειτα από παρατεταμένη διόγκωση στήθους ως μικρό διόγκωμα. Η μαστίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του μαστού, προκύπτει όταν ένας φραγμένος αγωγός δεν ανακουφίζεται. Το στήθος ζεσταίνεται και πονάει, ενώ τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της γρίπης. Το απόστημα στήθους μπορεί να συμβεί, εάν η μαστίτιδα δεν αντιμετωπιστεί ή δεν ανταποκριθεί στις θεραπείες.
Η διαδικασία του θηλασμού, λοιπόν, φαίνεται να είναι ωφέλιμη τόσο για το νεογέννητο όσο και για τη μητέρα, στην οποία, όμως, μπορεί να προκαλέσει και πλήθος προβλημάτων. Ο θηλασμός είναι μια προσωπική επιλογή της γυναίκας, για την οποία δεν πρέπει να εξαναγκάζεται. Ωστόσο, στη σημερινή κοινωνία οι νέες μητέρες επικρίνονται στις περιπτώσεις που ακολουθούν την επιλογή της βρεφικής φόρμουλας γάλακτος και όχι του μητρικού. Κάθε γυναίκα πρέπει να έχει δικαίωμα στη λήψη αποφάσεων, απουσία τύψεων και ενοχών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 11 Benefits of Breastfeeding for Both Mom and Baby, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
- Common breastfeeding problems, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
