Της Ιόλης Βολτή,
Παρόλο που στη σύγχρονη κοινωνία η γυναίκα έχει χειραφετηθεί και φαίνεται να έχει αποστασιοποιηθεί από τα πρότυπα του παρελθόντος που την ήθελαν να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με τις οικιακές δουλειές, τη φροντίδα των παιδιών κλπ., η σύγχρονη γυναίκα καλείται να αντιμετωπίσει το επικριτικό ύφος της κοινωνίας (φίλων, συναδέλφων, οικογένειας) απέναντι στην επιλογή της να ζήσει όπως η ίδια θέλει. Διότι για αυτήν ακριβώς την επιλογή της «καταδικάζεται» και φτάνει σε σημείο να αμφισβητεί ακόμα και τον ίδιο της τον εαυτό.
Αρχικά, σημαντικό είναι να ερευνηθεί το γιατί οι σύγχρονες γυναίκες προβληματίζονται ή αντιτίθενται στην ιδέα του γάμου. Χρήσιμη κρίνεται η σύγκριση με το παρελθόν. Σύμφωνα με τον Weiss (1974), ο γάμος στο παρελθόν ήταν άρρηκτα συνυφασμένος με κάποιες «παροχές». Η πρώτη ήταν το συναισθηματικό δέσιμο, το οποίο προσφέρει ασφάλεια. Η δεύτερη ήταν η επιβεβαίωση της αξίας κάποιου, όπου κάποιος αισθάνεται ότι «αξίζει». Η τρίτη ήταν η καθοδήγηση, με την αίσθηση ότι σε ένα παντρεμένο ζευγάρι ο ένας συμβουλεύει τον άλλον. Η τέταρτη ήταν η άποψη ότι το ζευγάρι δημιουργούσε μία «συμμαχία» όπου ο ένας μπορούσε να εμπιστευτεί τον άλλον προκειμένου να του προσφέρει κάθε είδους αρωγή. Η πέμπτη ήταν μία αίσθηση «κοινωνικής ενσωμάτωσης» μιας και το ζευγάρι αισθάνεται πως ο γάμος τους ερείδεται σε κοινές αξίες, κοινά ερεθίσματα και ενδιαφέροντα που οι δυο τους έχουν, ενώ η τελευταία ήταν η παροχή φροντίδας και αγάπης. Κατά αυτόν τον τρόπο, διατυπώνονται διαφορετικές απόψεις ως προς το γιατί οι γυναίκες απαγκιστρώνονται από την ιδέα του γάμου.
Όπως δηλώνουν και τα υψηλά ποσοστά διαζυγίων, ενδέχεται τόσο οι γυναίκες όσο και οι άνδρες να μην εντοπίζουν στη σχέση τους κάποια από τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά και να «λύνουν» τον γάμο ή απλώς να αποφασίζουν να μην παντρευτούν βάσει της άποψης ότι ο σύντροφός τους δε τους προσφέρει τα όσα προαναφέρθηκαν. Ο σημαντικότερος, όμως, λόγος είναι ότι αναζητούν πλέον ειδικότερα οι γυναίκες αυτές τις «παροχές» εκτός του θεσμού του γάμου. Και αυτό συμβαίνει διότι παλαιότερα δεν ήταν εφικτό ή μάλλον κοινωνικά αποδεκτό,να αναζητήσουν την ηθική επιβεβαίωση και την κοινωνική άνοδο εκτός του πλαισίου της οικογένειας. Παλαιότερα, οι γυναίκες επιβραβεύονταν τόσο ως έχουσες τον ρόλο της μητέρας όσο και ως έχουσες τον ρόλο της συζύγου. Αντιθέτως, πλέον η σύγχρονη κοινωνία δε δίνει μεγάλη έμφαση στον ρόλο της γυναίκας ως συζύγου, αλλά στον ρόλο της γυναίκας ως εργαζόμενης. Για παράδειγμα, την επιβεβαίωση της αξίας του εαυτού, όπως προαναφέρθηκε, την αντλεί μία γυναίκα περισσότερο λόγω μίας επιτυχημένης επαγγελματικής πορείας. Άλλωστε, το επαγγελματικό περιβάλλον όχι μόνο δεν υποστηρίζει αλλά και υποβαθμίζει τις παντρεμένες γυναίκες. Προτεραιότητα, λοιπόν, για αυτές αποτελεί η επαγγελματική ανέλιξη και κατ’ επέκτασιν η οικονομική ανεξαρτησία.
Ωστόσο, ο όρος «γεροντοκόρη» που ενδέχεται να τους προσδώσει η κοινωνία, τις φοβίζει και τους ασκεί ασφυκτική πίεση. Καλούνται λοιπόν να επιλέξουν: Δουλειά ή οικογένεια; Και αν επιλέξουν να τα συγχρονίσουν πώς θα επωμιστούν όλο αυτό το βάρος μόνες τους; Γιατί ως συνήθως οι άντρες απέχουν παρασάγγας από το μεγάλωμα των παιδιών ή τη φροντίδα του σπιτιού. Πράγματι, η πίεση που ασκεί η κοινωνία στις γυναίκες είναι ανυπόφορη. Το αντίδοτο βρίσκεται στη διαπίστωση του: «Τι με κάνει ευτυχισμένη; Τι είναι αυτό που με «γεμίζει» ανεξάρτητα από το τι θέλουν οι γονείς μου, το σχολείο, η θρησκεία κλπ.;». Θα έπρεπε η κοινωνία να «αγκαλιάζει» τόσο τη γυναίκα που θέλει να επενδύσει σε μία μεγάλη καριέρα με στόχο την επαγγελματική καταξίωση όσο και τη γυναίκα η οποία επιθυμεί να επενδύσει στο θεσμό της οικογένειας με στόχο να δώσει μπόλικη αγάπη και να εμφυσήσει αξίες. Άλλωστε, δε μπορεί κανείς να εξομοιώσει προσωπικότητες. Ο καθένας είναι διαφορετικός, ονειρεύεται διαφορετικά πράγματα, με διαφορετικό τρόπο.
Οπότε, ναι μεν η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε σύγκριση με το παρελθόν όπου ο γάμος συνεπαγόταν για τη νύφη την υποταγή της σε μία πατριαρχική κοινωνία, η οποία πρόβαλλε την ανδρική δύναμη και εξουσία ως κάτι το ιδεατό, αλλά ακόμα γίνεται αισθητή μία επίγευση αυτών των οπισθοδρομικών αντιλήψεων. Δεν έχουμε απαλλαγεί πλήρως από το παρελθόν. Παλαιότερα, ήταν κανόνας το να παντρευτείς και ακόμα και όσες γυναίκες κατάφερναν να απαλλαγούν από αυτόν τον κανόνα και να μην παντρευτούν, συνήθως, επειδή ήταν αποδεκτό στην κοινωνία που ζούσαν ή είχαν μία τάδε οικονομική ανεξαρτησία, χαρακτηρίζονταν «ελεύθερα πνεύματα». Πλέον, δεν εξαναγκάζει κανείς με άμεσο τρόπο την εκάστοτε γυναίκα να παντρευτεί, αλλά της λέει ουσιαστικά έμμεσα ότι αν δεν παντρευτείς, έχεις αποτύχει, διότι απλώς το κάνουν όλοι. Και έτσι νιώθεις «σαν τη μύγα μες στο γάλα». Και έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος. Και έτσι διαιωνίζεται η αντίληψη περί ενός υπαγορευμένου γάμου.
Και κάπως έτσι αναρωτιέται κανείς εάν υπάρχει κάποια διέξοδος. Υπάρχει άραγε, φως στο τούνελ; Φυσικά. Αυτό έγκειται στη διαπίστωση ότι στις μέρες μας ο γάμος είναι επιλογή. Υπάρχουν πολλοί εναλλακτικοί τρόποι που μπορούν να προσφέρουν σε μία γυναίκα το αίσθημα της αυτοπραγμάτωσης και της ευτυχίας. Η γυναίκα της σύγχρονης κοινωνίας μπορεί να αντλήσει ικανοποίηση και ευτυχία μέσα από την επαγγελματική της ανέλιξη, έχοντας το αίσθημα ότι παράγει δημιουργικό έργο και προσφέρει στην κοινωνία. Επιπλέον, η σύγχρονη γυναίκα μπορεί να αποκτήσει παιδιά και χωρίς να παντρευτεί χάρη στην επιστήμη ή ακόμα και να υιοθετήσει εφόσον δε θέλει να αποκτήσει δικό της παιδί. Οι επιλογές είναι αμέτρητες και γι’ αυτόν τον λόγο, είναι ανούσιο μία γυναίκα να πηγαίνει ενάντια στα «θέλω» και τα «πιστεύω» της καθώς και να υποτάσσεται σε κοινωνικές νόρμες και στερεότυπα. Ούτως ή άλλως, δεν υπάρχει κοινωνία χωρίς στερεότυπα. Και ακόμη και όταν καταρρίπτεται ένα είδος στερεοτύπου, δημιουργείται ένα άλλο. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, πρόκειται για έναν αέναο κύκλο στη δύναμη του οποίου όποιος υποκύπτει ζει δυστυχισμένος.
Εν ολίγοις, κρίνεται απαραίτητο ο καθένας να ορίζει τη δική του προσωπική ευτυχία καθώς και τα μονοπάτια στα οποία θα διαβεί προκειμένου να την κατακτήσει. Δεν υπάρχει ούτε χρονοδιάγραμμα, ούτε επιταγές ως προς το τι θα κάνει κάποιος και πώς θα το κάνει. Ούτως ή άλλως, αν ζούσαμε όλοι «ελεύθερα» και ακολουθούσαμε την προσωπική μας θέληση, ο κόσμος θα ήταν πολύ πιο χαρούμενος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο προορισμός της γυναίκας είναι να παντρευτεί (not): Πώς και γιατί η κοινωνία πιέζει τις εργένισσες!, singlewoman.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στο μεταξύ, η επιστήμη ρίχνει Χ σε όσους θεωρούν πως ο γάμος ”ολοκληρώνει” τις γυναίκες, provocateur.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι κοινωνικές διαστάσεις του τελετουργικού του γάμου και οι μεταβολές του στη σύγχρονη κοινωνία, rodiaki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί οι μισές γυναίκες επιμένουν στο ”δεν παντρεύομαι”, ladylike.gr, διαθέσιμο εδώ
