Της Κατερίνας Στόικου,
Λένε ότι για να μάθει κανείς μία ξένη γλώσσα πρέπει να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή επαφή μαζί της, σε καθημερινή βάση. Ακολουθώντας και εγώ τη συμβουλή αυτή, στην προσπάθειά μου να μάθω Γερμανικά, γνώρισα τους Rammstein και τους ενέταξα στα ακούσματά μου, αν και μέχρι τότε η metal δεν ήταν στις προτιμήσεις μου. Το μυστικό της δημοφιλίας των Rammstein -κατά τη γνώμη μου- στο μη γερμανόφωνο κοινό είναι, πέρα από τα εξαιρετικά εφέ στις συναυλίες τους, το γεγονός ότι χρησιμοποιούν σχετικά απλές λέξεις και έξυπνα λογοπαίγνια, που μπορούν να γίνουν κατανοητά και στους μη γνώστες της Γερμανικής.
Οι Rammstein ιδρύθηκαν το 1994 στο Βερολίνο και αποτελούνται από τους Till Lindemann (φωνή), Richard Kruspe (δεύτερη φωνή και κιθάρα), Christoph Schneider (ντραμς), Christian Lorenz (πλήκτρα), Paul Landers (κιθάρα) και Oliver Riedel (μπάσο). Όλα τα μέλη του συγκροτήματος έχουν καταγωγή από την Ανατολική Γερμανία. Το όνομα “Rammstein” προέρχεται από την πόλη Ramstein-Miesenbach, όπου τον Αύγουστο του 1988 έλαβε χώρα ένα αεροπορικό δυστύχημα στη στρατιωτική βάση που υπήρχε εκεί. Tο τραγούδι “Rammstein” αναφέρεται στο συγκεκριμένο γεγονός. Λέγεται ότι το επιπλέον “m” προστέθηκε κατά λάθος, ωστόσο διατηρήθηκε, καθώς Rammstein σημαίνει πέτρα που εμβολίζει και τα μέλη του συγκροτήματος θεώρησαν ότι ταιριάζει ο χαρακτηρισμός αυτός στη μουσική τους. Οι Rammstein έχουν κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα επτά άλμπουμ. Πρώτο ήταν το Herzelied (1995) και ακολούθησαν τα Sehnsucht (1997), Mutter (2001), Reise–Reise (2004), Rosenrot (2005), Liebe Ist Für Alle Da (2009) και το πιο πρόσφατο άλμπουμ τους είναι το Rammstein (2019).
Κατά καιρούς, το συγκρότημα έχει δεχτεί κριτική για την προβολή βίαιων εικόνων στα video clip τους, για υπερπροβoλή σεξουαλικών πράξεων και, φυσικά, για νεοναζισμό. Οι φήμες και οι κατηγορίες περί νεοναζισμού φούντωσαν ξανά το 2019, όταν κυκλοφόρησε ένα σύντομο απόσπασμα από το video clip του τραγουδιού “Deutschland” («Γερμανία»). Τα μέλη του συγκροτήματος απεικονίζονται στην αγχόνη, λίγο πριν την εκτέλεσή τους, και φορούν στολές κρατούμενων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Διακρίνονται στις στολές τους το κίτρινο αστέρι, που σήμαινε ότι ο κρατούμενος είναι Εβραίος, το ροζ τρίγωνο, που σήμαινε ότι ο κρατούμενος είναι ομοφυλόφιλος και το κόκκινο αστέρι που αφορούσε τους Εβραίους πολιτικούς κρατούμενους.
Όμως, θέλουν πράγματι οι Rammstein να υπερασπιστούν τα εγκλήματα των Ναζί ή προσπαθούν να μας πουν κάτι άλλο; Το “Deutschland” είναι μία επισκόπηση της γερμανικής ιστορίας, από την εποχή των γερμανικών φυλών μέχρι την εποχή της διαιρεμένης, σε Ανατολική και Δυτική, Γερμανίας.
Το video clip ξεκινά με την ένδειξη “GERMANIA MAGNA, 16 A.D.”, όπου βλέπουμε τραυματισμένους Ρωμαίους στρατιώτες να περιφέρονται στα δάση, εκεί συναντούν μια γυναίκα -την προσωποποιημένη Γερμανία- να αποκεφαλίζει έναν νεκρό Ρωμαίο στρατιώτη. Πρόκειται για μια αναφορά στη Μάχη του Τευτοβούργιου Δρυμού, όπου οι Ρωμαϊκές δυνάμεις υπέστησαν συντριπτική ήττα από τις γερμανικές φυλές. Ακολουθεί μία σκηνή που μας παραπέμπει στη δεκαετία του 1920 και στην εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, η Γερμανία φορά στολή καμπαρέ και ξεκινά ανάμεσα σε δύο άνδρες ένας αγώνας μποξ, ενώ το πλήθος που τους περιτριγυρίζει, ζητωκραυγάζει. Η συγκεκριμένη εικόνα μάς παραπέμπει στην πολιτική αστάθεια της εποχής εκείνης, καθώς και στο κλίμα πολιτισμικής ελευθεριότητας που επικρατούσε.
Άλλες εικόνες που βλέπουμε είναι η Γερμανία με την παραδοσιακή απεικόνισή της να στέκεται πάνω από τα πτώματα ιπποτών. Φοράει θώρακα με τον δικέφαλο αετό και στέμμα και κρατάει ένα ξίφος. Αίσθηση προκαλεί η επιλογή της αφρο-γερμανίδας ηθοποιού, Ruby Commey, για την ενσάρκωση της Γερμανίας. Θα μπορούσε να είναι ένα σχόλιο για το αποικιοκρατικό παρελθόν της χώρας, αλλά και μια νύξη για την πολυπολιτισμικότητα που την διακατέχει στην εποχή μας. Ακόμη, βλέπουμε τα μέλη του συγκροτήματος να φεύγουν από ένα φλεγόμενο αεροπλάνο, πράγμα που αναφέρεται στην καταστροφή του Hindenburg, το 1937, όπου ένα επιβατικό αεροσκάφος προσέκρουσε στο έδαφος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από τη Φρανκφούρτη στο Νιου Τζέρσεϊ, παρασέρνοντας στον θάνατο 36 ανθρώπους.
Ακόμη, μεταφερόμαστε στον Μεσαίωνα, όπου μοναχοί τρώνε από το σώμα της Γερμανίας, ένα σχόλιο για την ασυδοσία και τη διαφθορά του κλήρου, που οδήγησε και στη Μεταρρύθμιση του Μαρτίνου Λούθηρου. Επιπλέον, παρατηρούμε μέλη της κυβέρνησης της Ανατολικής Γερμανίας -ανάμεσά τους και τον Γενικό Γραμματέα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Erich Honecker- να πίνουν σαμπάνια και να απολαμβάνουν πολυτέλειες, τη στιγμή που η ζωή των κατοίκων της Ανατολικής Γερμανίας χαρακτηρίζεται από λιτότητα.
Μεταφερόμαστε σε φυλακές και βλέπουμε κρατούμενους από διάφορες εποχές να υφίστανται την αστυνομική βία, ενώ, συγχρόνως, «βρέχει» χαρτονομίσματα, ίσως πρόκειται για μία υπόνοια για την οικονομική αστάθεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Μία πολύ δυνατή σκηνή -κατά τη γνώμη μου- είναι η σκηνή στην οποία βλέπουμε μεσαιωνικούς μοναχούς να καίνε ανθρώπους από τη μία πλευρά και από την άλλη, Ναζί να ρίχνουν στην πυρά βιβλία. Ο μοναχός χαιρετάει και αγκαλιάζει τον Ναζί στρατιώτη.
Έτσι, φτάνουμε και στην επίμαχη σκηνή με τους κρατούμενους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Οι Rammstein -στους οποίους αρέσει ιδιαίτερα να θίγουν θέματα που αποτελούν ταμπού- επέλεξαν το συγκεκριμένο στιγμιότυπο για την προώθηση του νέου τραγουδιού τους, από όλες τις σκηνές που θα μπορούσαν επιλέξουν και αυτό γιατί η περίοδος του Ναζισμού είναι η μεγαλύτερη πληγή της σύγχρονης Γερμανίας. Στη περίπλοκη σχέση που έχει ο Γερμανός με την χώρα του και στη δυσκολία του να αισθανθεί αγάπη και περηφάνια για αυτή αναφέρονται οι παρακάτω στίχοι.
Deutschland, Mein Herz in Flammen, (Γερμανία, η καρδιά μου στις φλόγες)
Will dich lieben und verdammen. (Θέλω να σε αγαπήσω και να σε καταδικάσω)
[…]
Deutschland, deine Liebe (Γερμανία, η αγάπη σου)
Ist Fluch und Segen. (Είναι κατάρα και ευχή)
Deutschland, meine Liebe, (Γερμανία, την αγάπη μου)
Kann ich dir nicht geben. (Δε μπορώ να σου την δώσω)
Ένας στίχος που θεωρώ ότι είναι φορέας ενός πολύ ισχυρού νοήματος είναι και ο παρακάτω, ο οποίος αναφέρεται σε όλες τις φορές που η Γερμανία γνώρισε μεγάλη δύναμη, όμως βρέθηκε αντιμέτωπη με την απόλυτη καταστροφή:
Wer hoch steigt, der wird tief fallen (Όποιος ανεβαίνει ψηλά, πέφτει χαμηλά)
Στο τέλος του video clip βλέπουμε διάφορες εικόνες βίας. Παρακολουθούμε τη Γερμανία να γεννάει λύκους με τα μέλη του συγκροτήματος να κρατάνε από έναν και τη χώρα εξαντλημένη να κρατάει ένα από τα «παιδιά» της, κοιτώντας ανήσυχη προς την κάμερα για το άγνωστο μέλλον που έρχεται. Από όσα έχουν αναφερθεί γίνεται αντιληπτό ότι οι Rammstein παρουσίασαν μία μάλλον ζοφερή εικόνα της πατρίδας τους. Δεν αναφέρθηκαν σε ούτε μία θετική στιγμή της ιστορίας, προβάλλοντας την ιστορία της Γερμανίας βουτηγμένη στο αίμα και στη βία. Αν πρέπει να κρατήσουμε κάτι από το συγκεκριμένο τραγούδι, αυτό είναι ότι οφείλουμε να κοιτάμε με έναν κριτικό τρόπο το παρελθόν μας, ώστε να αποφύγουμε τα ίδια λάθη στο μέλλον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Rammstein – Die Band, rammstein.de, διαθέσιμο εδώ
- Rammstein, rammstein.fandom.com, διαθέσιμο εδώ
- «10» Πράγματα που ίσως δεν γνωρίζατε για τους Rammstein, rocking.gr, διαθέσιμο εδώ
- Deutschland-Rammstein, youtube, διαθέσιμο εδώ
- Rammstein Deutschland: the song and the video explained, loudersound.com, διαθέσιμο εδώ
- ‘Deutschland’ by Rammstein: A Look at Cultural Memory in Germany, retrospectjournal.com, διαθέσιμο εδώ
- Rammstein – Deutschland και κριτικές, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Deutschland: Τι πραγματικά συμβαίνει στο τελευταίο video clip των Rammstein, rise.gr, διαθέσιμο εδώ
