Της Κωνσταντίνας Αυγερινού,
«Κυρία, εγώ γράφω με το αριστερό, πειράζει;»· μια συχνή ερώτηση των παιδιών που αντικατοπτρίζει μια ακόμα μεγαλύτερη ανησυχία των γονέων. Σήμερα, ένα στα δέκα παιδιά είναι αριστερόχειρες, κάτι απολύτως φυσιολογικό και πλέον καθόλου απαγορευτικό, όπως και ήταν τα προηγούμενα χρόνια. Ο προβληματισμός αυτός είναι φανερά δικαιολογημένος. Και ως προς τι η ανησυχία; Αν το αριστερό είναι το επικρατές χέρι, όταν όλα τα αντικείμενα που απαιτούν χειρισμό, είναι κατασκευασμένα και απολύτως εργονομικά σχεδιασμένα για δεξιόχειρες, είτε αυτά αφορούν εργαλεία καθημερινής ζωής, είτε αυτά αφορούν τον σχολικό εξοπλισμό, τότε πώς θα μάθει το παιδί να προσαρμόζεται και να προσαρμόζει για την επιτυχή ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων του εντός και εκτός σχολείου; Θα επηρεάσει αυτό τη μετέπειτα σχολική του απόδοση; Με κατανόηση, υπομονή, κατάλληλη πληροφόρηση και εκπαίδευση, η διαφορά θα γίνει όσο το δυνατόν λιγότερο αισθητή.
Αν το σκεφτούμε, τα πόμολα των πορτών, οι δεξιόστροφες βίδες, η μορφή των ψαλιδιών, είναι όλα σχεδιασμένα για να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από δεξιόχειρες ή κατά περίπτωση με μεγάλη δεξιοτεχνία από αριστερόχειρες. Ο δυτικός τρόπος γραφής, με κατεύθυνση από αριστερά προς τα δεξιά, είναι ακόμη και αυτός «βολικός» για κάποιον δεξιόχειρα. Τα μικροπροβλήματα ξεκινούν από την πρώτη παιδική ηλικία, όταν το παιδί έχει πλέον «αποφασίσει» πως γράφει με το αριστερό. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, αυτό σημαίνει πως το επικρατέστερο του χέρι είναι το αριστερό, το οποίο και χρησιμοποιεί αντανακλαστικά για να διεκπεραιώσει τις περισσότερες από τις δραστηριότητές του. Η αναγνώριση του επικρατούς χεριού μπορεί να γίνει μέσα από απλές ασκήσεις παρατήρησης, στις οποίες οι γονείς μπορούν να καταλάβουν ποιο χέρι κυριαρχεί. Φυσικά, μην ξεχνάμε πως το επικρατέστερο χέρι συνοδεύει την επικρατέστερη πλευρά σώματος, άρα οι δοκιμασίες δεν περιορίζονται μόνο στη γραφοκινητική παρατήρηση του παιδιού, αλλά στη γενικότερη ανταπόκρισή του σε ερεθίσματα. Για παράδειγμα, μια δοκιμασία είναι η αποδοχή και ρίψη μπάλας με ή χωρίς αιφνίδιο τρόπο ή η προσφορά ενός γλυκίσματος της αρεσκείας του παιδιού. Παράλληλα, η χρήση χαμηλής έντασης πηγών ήχου θα οδηγήσει το παιδί να επιλέξει ένα από τα δύο αφτιά, ώστε να ακούσει καλύτερα τον ήχο που παράγουν, ενώ τα παιχνίδια ισορροπίας ή χοροπηδημάτων, θα αναδείξουν την πλευρά που υπερέχει. Οι δοκιμασίες αυτές, μπορούν να πραγματοποιηθούν από γονείς ή άτυπα — συμπληρωματικά από θεραπευτές, σε χώρο και χρόνο κατάλληλο που δεν θα προκαλεί αισθήματα άγχους και φόβου επίδοσης στο παιδί.
Τα πρώτα χρόνια γραφής θα μοιάζουν κάπως δυσοίωνα, αφού ο γραφικός χαρακτήρας ενός αριστερόχειρα πρέπει εμφανώς να ξεπεράσει αρκετές δυσκολίες. Όπως προαναφέρθηκε, η φορά γραφής από τα αριστερά προς τα δεξιά, δεν ευνοεί το παιδί που προσπαθεί να γράψει με το αριστερό χέρι. Αυτό γιατί τα γράμματα που προηγουμένως έχουν αποτυπωθεί στο χαρτί, κατά την πορεία του χεριού πάνω στη σελίδα, θα επικαλύπτονται από την παλάμη. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να διαβάσουν με ευκολία αυτό που έχουν μόλις καταγράψει, αλλά και μουτζουρώνουν το χαρτί, σέρνοντας το χέρι τους προς τα δεξιά. Ειδικά σε μικρές ηλικίες που χρησιμοποιούνται μαλακά υλικά γραφής, όπως κερομπογιές, μολύβια και ξυλομπογιές, η απογοήτευση του παιδιού στην όψη του γραπτού του, μπορεί να είναι μεγάλη. Συχνά, για την αποφυγή τέτοιων δυσκολιών, στην προσπάθεια προσαρμογής, δημιουργείται ένα καμπτικό πρότυπο της αριστερής άκρας χείρας και του καρπού αυτής, που μοιάζει με γάντζο και σχηματίζεται πάνω ακριβώς από τη σειρά γραφής. Η χρήση ενός μαξιλαριού στον πάτο της καρέκλας συμβάλλει στην ανύψωση του κεφαλιού και του κορμού, με αποτέλεσμα, ένα ευρύτερο οπτικό πεδίο για το παιδί. Ακόμα, για την καλύτερη προσαρμογή τους, η κλίση του χαρτιού που γράφουν σε γωνία 30ο σε σχέση με την άκρη του τραπεζιού, και η τριποδική λαβή μολυβιού ελάχιστα πιο πάνω από αυτή των δεξιόχειρων, θα βοηθήσει. Στο εμπόριο, εκτός από τις λαβές για δεξιόχειρες, υπάρχουν ειδικά σχεδιασμένες λαβές για αριστερόχειρες, που διευκολύνουν τη σύλληψη εργαλείου.
Σε σχέση με τη σχολική επίδοση και προσαρμογή, οι γονείς οφείλουν να δείξουν μια κατανόηση της κατάστασης. Οι πρώτες απόπειρες γραφής είναι λογικό να μην είναι τόσο πετυχημένες, και ίσως κατά πολύ χειρότερες από αυτές των συνομηλίκων των παιδιών τους. Είναι πολύ σημαντικό να μην αποθαρρύνεται η όποια προσπάθεια και να μην αντιμετωπίζεται η γραφή με το αριστερό ως κάτι εξωπραγματικό. Η προετοιμασία του παιδιού πρέπει να γίνει τόσο ψυχοσυναισθηματικά, όσο και γραφοκινητικά. Είναι πιθανό να υπάρξουν χλευασμοί από άλλα παιδιά, σε περιπτώσεις που το παιδί θα αργεί να γράψει ή θα μουτζουρώνει το γραπτό. Ακόμα, προσοχή πρέπει να δοθεί στο αν το παιδί με αριστεροχειρία θα κάτσει με παιδί με δεξιοχειρία, έτσι ώστε να μην συγκρούονται τα δύο χέρια των παιδιών μεταξύ τους, αλλά και να μην ακολουθεί το κάθε παιδί το πρότυπο γραφής του συμμαθητή του, που θα είναι λανθασμένο για τον δικό του τρόπο γραφής.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το παιδί να εξαναγκάζεται να γράψει με το δεξί, καθώς δεν πρόκειται απλά για ένα «κακό» συνήθειο, αλλά για μια επικρατέστερη πλευρά σώματος, συμπεριλαμβάνοντας για παράδειγμα το αντίστοιχο μάτι και πόδι, με βάση εντολές που προέρχονται από τον εγκέφαλο προς τις νευρικές απολήξεις των άκρων. Η προσπάθεια των γονιών στο σπίτι και των εκπαιδευτικών στο σχολείο, θα πρέπει να εστιάζεται γύρω από τη θέληση του παιδιού να προσπαθήσει, δίνοντάς του το κατάλληλο κίνητρο μέσα από επικροτήσεις, από περίτεχνα μολύβια με χρώματα και όμορφα τετράδια που θα ενθαρρύνουν την προσπάθειά του. Στη γραφοκινητική διαδικασία, ναι μεν υπάρχει μια πεπατημένη όσον αφορά τη φορά και την όψη των γραμμάτων, όμως επειδή πρόκειται για κάτι πολύ μοναδικό και χαρακτηριστικό για τον καθέναν, ας εστιάσουμε κυρίως στο αποτέλεσμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αριστερό ή δεξί, Κέντρο παιδιατρικής εργοθεραπείας. Διαθέσιμο εδώ
- 13 συμβουλές για παιδιά που είναι αριστερόχειρες, ikidcenters.com. Διαθέσιμο εδώ
-
Gutwinski, S., Löscher, A., Mahler, L., Kalbitzer, J., Heinz, A., & Bermpohl, F. (2011). Understanding left-handedness. Deutsches Ärzteblatt International, 108(50), 849. Διαθέσιμο εδώ
- McManus, I. C. (2007, September). The inheritance of left‐handedness. In Ciba Foundation Symposium 162‐Biological Asymmetry and Handedness: Biological Asymmetry and Handedness: Ciba Foundation Symposium 162 (pp. 251-281). Chichester, UK: John Wiley & Sons, Ltd. Διαθέσιμο εδώ
