Της Κατερίνας Σφυράκη,
Σε μία εποχή που χαρακτηρίζεται από την άνοδο της εγκληματικότητας, της τρομοκρατίας και της βίας και η οποία είναι γενικότερα συνυφασμένη με τις ραγδαίες αλλαγές σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας, ένα υψηλά ευαίσθητο άτομο (συχνά αποκαλούμενο ως «υπερευαίσθητο») επιβιώνει με δυσκολία, καθώς δεν καταφέρνει πάντα να μην διαταράξει τις ισορροπίες της ζωής του.
Ο όρος «υπερευαισθησία» παραπέμπει κυρίως στο να είναι κανείς πολύ ευαίσθητος απέναντι σε σωματικά ερεθίσματα τα οποία αφορούν τις αισθήσεις της όσφρησης, της αφής, της ακοής, της όρασης και της γεύσης. Ορισμένα παραδείγματα που συνδέονται με την υπερευαισθησία σε ιατρικούς όρους και βοηθούν πολλές φορές να την αντιληφθούμε, είναι όταν, για παράδειγμα, ένα άτομο συνήθως αντιδρά καθώς μυρίζει κάτι ιδιαίτερα έντονο, ακουμπά μία πολύ τραχιά επιφάνεια, έρχεται σε επαφή με τον ήχο σε υψηλή ένταση, αντικρίζει πολύ φωτεινά τοπία ή γεύεται κάτι πολύ ξινό. Επιπλέον, οι πολύ ευαίσθητοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από άσθμα, έκζεμα και αλλεργίες.
Η υπερευαισθησία που αφορά, ωστόσο, τα συναισθηματικά ερεθίσματα είναι συνδεδεμένη με την τάση ορισμένων ατόμων να καταπιέζονται εύκολα από πάρα πολλές πληροφορίες. Στη διεθνή βιβλιογραφία το υπερευαίσθητο άτομο συναντάται ως Highly Sensitive Person (ο όρος «υψηλά ευαίσθητο άτομο-άτομο με υψηλή ευαισθησία» είναι ορθότερος στα ελληνικά συγκριτικά με τον όρο «υπερευαίσθητος») και έχει απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό τόσο την ιατρική όσο και τη ψυχολογική και ψυχιατρική κοινότητα. Το HSP δεν είναι μία διαταραχή ή μια κατάσταση, αλλά ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας που είναι επίσης γνωστό ως ευαισθησία επεξεργασίας αισθητήρων (sensory processing sensitivity). Το ποσοστό των ατόμων αυτών κυμαίνεται σύμφωνα με την Δρ. Elaine Aron, Αμερικανίδα κλινική ψυχολόγο με έρευνα εστιασμένη στην υπερευαισθησία και συγγραφέας, στο 15 με 20% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Όπως προαναφέρθηκε, ένα υψηλά ευαίσθητο άτομο παρουσιάζει συγκεκριμένα συμπτώματα συμπεριφοράς, με ορισμένα από αυτά να τον κατατρέχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το έντονο άγχος, η ψυχολογική καταπίεση και το διηνεκές αίσθημα στεναχώριας είναι ορισμένα από αυτά. Ωστόσο, μπορεί μεν η λίστα να μην τελειώνει εκεί και παρά μόνο να αρχίζει, αλλά το γεγονός αυτό δεν θα έπρεπε να εγείρει τόση παραπληροφόρηση απέναντι στα ζητήματα που σχετίζονται με τη ψυχική κατάσταση των υψηλά ευαίσθητων ατόμων.
Ακριβώς επειδή το συνεχές αίσθημα του στρες κατακλύζει τα άτομα αυτά, υπάρχει η ευρέως διαδεδομένη, αλλά τις περισσότερες φορές εσφαλμένη, άποψη ότι τα άτομα με υψηλές ευαισθησίες είναι άτομα εσωστρεφή έως και αντικοινωνικά, άτομα που δεν μπορούν να συνυπάρξουν με άλλους ανθρώπους λόγω της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας τους. Αντιθέτως, η Elena Herdieckerhoff, πρέσβειρα για τα άτομα με υψηλή ευαισθησία και motivational speaker, αναφέρει στη σκηνή του TEDx στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της σχετικής της ομιλίας, ότι τα άτομα με υψηλές ευαισθησίες βρίσκονται σε «πλήρη και μόνιμη ώσμωση με τα πάντα γύρω τους». Η δήλωση αυτή μας επιτρέπει να κατανοήσουμε ότι τα άτομα αυτά όχι μόνο κατανοούν τους γύρω τους και τα συναισθήματά τους, αλλά τρέφουν προς τους συνανθρώπους τους αισθήματα αμοιβαιότητας και συμπάθειας.
Έχουν ακόμη μία μοναδική ικανότητα να συνδέονται πνευματικά και ψυχικά με τους ανθρώπους γύρω τους και να τους προσφέρουν απλόχερα την καρδιά τους. Είναι άτομα που έχουν μία σχέση ιδιαίτερα στενή με την υπερανάλυση, καθώς οτιδήποτε συμβαίνει στην καθημερινότητά τους μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι διαφορετικό και να δημιουργηθεί μία αλληλουχία διαδοχικών αποτελεσμάτων και καταστάσεων, για την οποία πρέπει να αναλύσουν και την παραμικρή λεπτομέρεια. Καθετί στενάχωρο λαμβάνει τη μορφή της απέραντης θλίψης, ενώ αντίστοιχα οτιδήποτε χαρμόσυνο είναι γι’ αυτούς μία απύθμενη έκρηξη χαράς.
Μία ακόμη παρερμηνεία σχετικά με τα άτομα με υψηλή ευαισθησία είναι ότι το μεγαλύτερο, σχεδόν ολόκληρο, ποσοστό αφορά γυναίκες, ενώ στην πραγματικότητα το 50% των ατόμων πρόκειται για άνδρες. Η άποψη αυτή πηγάζει από την γενικότερη νοοτροπία των πατριαρχικών και στερεοτυπικά δομημένων κοινωνιών που περιθωριοποιεί τους ευαίσθητους άνδρες. Ένας ευαίσθητος άνδρας, και πόσο μάλλον ένας υψηλά ευαίσθητος, αντιμετωπίζεται ως λιγότερο ικανός, αδύναμος και ψυχικά ασταθής. Η άποψη ότι ένας άνδρας αλλά και το οποιοδήποτε άτομο μπορεί να είναι ταυτόχρονα ευαίσθητο αλλά και αποδοτικό στις υπόλοιπες ασχολίες του, δυστυχώς δεν έχει ευδοκιμήσει ακόμη.
Επιπρόσθετα, πολύ συχνά ο περίγυρος αντιμετωπίζει τα συγκεκριμένα άτομα ως ανεπαρκή, που δεν είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας τις αρμοδιότητες που τους ανατίθενται. Ωστόσο, τα άτομα αυτά πολύ συχνά επιδεικνύουν επίσης κλίση στους καλλιτεχνικούς και ανθρωπιστικούς τομείς· θριαμβεύουν στη ζωγραφική, τη μουσική και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Φυσικά, δεν είναι κάθε άτομο με υψηλή ευαισθησία πάντοτε χαρισματικό, απλώς η επιμονή και η σύνθετη σκέψη που το διακατέχουν, ενδέχεται να το βοηθήσουν να μεγαλουργήσει σε τομείς που το ενδιαφέρουν.
Ένα απαιτητικό επάγγελμα, μία φρενήρης καθημερινότητα και μία καταπιεστική προσωπική σχέση είναι παράγοντες που μπορούν να δυσχεράνουν σε σημαντικό βαθμό τη ζωή ενός ατόμου με υψηλή ευαισθησία, καθώς πρόκειται για συνθήκες που προκαλούν ολοένα και περισσότερο άγχος σε κάθε άτομο, ιδιαίτερα σε κάποιο που εύκολα θα επηρεαστεί ψυχικά όταν νιώθει πως πιέζεται. Εν αντιθέσει, ένα άτομο με υψηλή ευαισθησία δεν θα έπρεπε να θεωρείται από τον περίγυρό του αλλά και από την ίδιο του τον εαυτό ως ένα άτομο αδύναμο, αλλά ως ένα άτομο που κρύβει μέσα του την κινητήριο δύναμη για πολλές και σπουδαίες αλλαγές.
Η ευαισθησία εκλείπει στις μέρες μας και μαζί της εκλείπουν αξίες όπως η ανθρωπιά και η αλληλεγγύη. Ένας κόσμος που βασίζεται στον «ωχαδερφισμό» σίγουρα δεν μπορεί να στραφεί προς ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον, γι’ αυτό και κρίνεται απαραίτητη η παρουσία λίγης περισσότερης ανθρωπιστικής βοήθειας, αλληλοσεβασμού και κατανόησης, προκειμένου η ανθρωπότητα να προοδεύσει σε κάθε τομέα. Γι’ αυτό, ας κάνουμε εμείς το πρώτο βήμα, κι ας μην κρίνουμε τους γύρω μας δίχως να γνωρίζουμε και δίχως να μπορούμε να σκεφτούμε το πώς αυτοί μπορεί να συνεισφέρουν στον κόσμο, ενώ εμείς, ίσως όχι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Being a Highly Sensitive Person Is a Scientific Personality Trait. Here’s What It Feels Like, healthline.com, διαθέσιμο εδώ
- How to Communicate With a Highly Sensitive Person, medium.com, διαθέσιμο εδώ
- The gentle power og higly sensitive people | Elena Herdieckerhoff | TEDxIHEParis, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
