Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ, για 6 ημέρες την εβδομάδα. Φαντάζει εξουθενωτικό και απόκοσμο για τον μέσο εργαζόμενο του δυτικού κόσμου, ωστόσο αυτή είναι η πραγματικότητα για πλειάδα εργαζομένων στην Κίνα, ιδίως των μισθωτών τεχνολογικών κολοσσών. Κυρίαρχη ιδέα της κινεζικής κουλτούρας είναι το γεγονός ότι η εργασία αποτελεί ένδειξη επιτυχίας, μονόδρομος για μια καλύτερη ζωή. Αυτό ισχύει εν μέρει… Άλλωστε, σύμφωνα με τη γνωστή μας από τους αρχαίους χρόνους ρήση, «τα αγαθά κόποις κτώνται». Αξίζει, όμως, να αγωνίζεται κανείς για το ευ ζην, αν στο τέλος δεν είναι ικανός να το απολαύσει λόγω είτε φυσικής, είτε ψυχικής αδυναμίας;
Προκειμένου να ανταπεξέλθουν στον άκρατο ανταγωνισμό που επικρατεί στην ελεύθερη αγορά και να εμπεδώσουν το μονοπώλιό τους, οι μεγάλες κινεζικές εταιρίες έχουν διαμορφώσει ένα ιδιόμορφο σύστημα εργασίας, βασικά χαρακτηριστικά του οποίου είναι οι αμισθί υπερωρίες και η κατάλυση των εργαζομένων στα γραφεία. Ποιοι είναι οι λόγοι που κάνουν τους Κινέζους εργαζόμενους να σωπαίνουν, υπομένοντας αυτό το βάσανο;
Ο πρώτος, αρκετά αναμενόμενος λόγος είναι ο φόβος της απόλυσης. Οι εργαζόμενοι στην Κίνα «χτυπούν» κάρτα προκειμένου να εισέλθουν στους χώρους εργασίας και ο μισθός τους υπολογίζεται βάσει του χρόνου του οποίου παραμένουν εκεί. Καθυστέρηση προσέλευσης ενός τετάρτου ισοδυναμεί με απώλεια 50 γουάν, καθυστέρηση μισής ώρας στοιχίζει το μισό ημερομίσθιο και καθυστέρηση που υπερβαίνει τη μία ώρα έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια ολόκληρου του ημερομισθίου. Εξίσου ψυχοφθόρα είναι και η διαδικασία αποχώρησης από την εργασία. Σε πολλές περιπτώσεις, παρόλο που οι εργαζόμενοι έχουν ολοκληρώσει τυπικά τα καθήκοντά τους, τόσο εκείνοι όσο και ο εργοδότης παραμένουν στις εγκαταστάσεις, μέχρις ότου κριθεί ότι είναι επιτρεπτό να φύγουν. Οι εργοδότες, προσπαθώντας να κάμψουν τις πιθανές αντιστάσεις, προσφέρουν ποικίλα προνόμια στους εργαζομένους τους ούτως ώστε να εργασθούν περισσότερο, όπως δωρεάν σίτιση και μεταφορά από και προς το χώρο εργασίας. Εκ πρώτης όψεως, αυτή η πρακτική δεν είναι απολύτως μεμπτή. Αν, όμως, λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι προϋπόθεση χορήγησης τέτοιου είδους διευκολύνσεων στους εργαζομένους είναι η παραμονή τους στην εργασία τουλάχιστον μέχρι τις 10 το βράδυ, τότε θα πρέπει να θεωρηθεί καταχρηστική.
Μια άλλη αιτία είναι η γενικότερη αντίληψη περί εργατικότητας που επικρατεί στην Κίνα. Η σκληρή εργασία αποτελεί ένα είδος τιμητικής διάκρισης. Ωθούμενοι από την ανάγκη να αποδείξουν την αξία τους και να δημιουργήσουν καλή εντύπωση στους εργοδότες τους, οι Κινέζοι θεωρούν ότι είναι σε θέση να μετατρέψουν την σκληρή εργασία σε έξυπνη εργασία. Οι Κινέζοι σκέπτονται ενδόμυχα ότι αν κάποιος δεν εργασθεί αρκετά σκληρά, τότε πάντοτε θα υπάρχει κάποιος που θα είναι πρόθυμος να το πράξει. Χαρακτηριστικά είναι τα λεγόμενα του ιδρυτή της ιστοσελίδας Alibaba, Jack Ma: «Η δυνατότητα να εργάζεται κανείς με το σύστημα 996 είναι μια ευλογία. Αν κάποιος επιθυμεί να προσληφθεί στην ιστοσελίδα μας, θα πρέπει να έχει συμφιλιωθεί με την ιδέα της 12ωρης εργασίας, διαφορετικά, δεν χρειάζεται να μπει καν στον κόπο να καταθέσει το βιογραφικό του».
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Κίνας εξέδωσε απόφαση-κόλαφο για το σύστημα εργασίας «996», υπογραμμίζοντας ότι συνιστά σοβαρή παραβίαση του κινεζικού εργατικού δικαίου. Υπό το ισχύον νομοθετικό καθεστώς, ο χρόνος κανονικής εργασίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 8 ώρες ημερησίως (44 ώρες εβδομαδιαίως) και ο χρόνος υπερεργασίας και υπερωρίας δεν επιτρέπεται να ξεπερνά τις 36 ώρες το μήνα. Αρκετές κινεζικές εταιρίες επέδειξαν σχετικά άμεσα διάθεση συμμόρφωσης προς τις υποδείξεις της ανωτέρω απόφασης. Για παράδειγμα, ο ιδρυτής της δημοφιλούς πλατφόρμας TikTok δεσμεύτηκε να καταργήσει την εργασία του Σαββάτου και της Κυριακής από 1η Αυγούστου 2021. Ο επικεφαλής της εταιρείας Vivo ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει πρακτική μεγάλων-μικρών εβδομάδων, βάσει της οποίας οι εργαζόμενοι θα απασχολούνται ανά ομάδες, εναλλάξ 5 και 6 ημέρες εβδομαδιαίως. Αισιοδοξία γεννά, επίσης, το γεγονός ότι οι νέοι στην Κίνα έχουν αναπτύξει μια ριζοσπαστικότερη και πιο εξωστρεφή αντίληψη περί εργασίας και συναφών με αυτή δικαιωμάτων. Δεν είναι διατεθειμένοι να εργασθούν πολύ, προκειμένου να εξασφαλίσουν απλώς τα προς το ζην. Ονειρεύονται, τολμούν, αντιδρούν, διεκδικούν.
Αυτό έχει καταστεί σαφές στις κινεζικές αρχές. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη, της τελευταίας δεκαετίας, μείωση του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού της. Αναπόφευκτα, λοιπόν, εναποθέτει όλες τις ελπίδες τις για ανάπτυξη και διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της στο παγκόσμιο εμπορικό και τεχνολογικό γίγνεσθαι στη νέα γενιά, προσπαθώντας να της εξασφαλίσει ένα πιο ανθρώπινο σύστημα απασχόλησης και να την κρατήσει εντός των εδαφών της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China steps in to regulate brutal ‘996’ work culture, BBC, διαθέσιμο εδώ
- TRAVAILLER EN CHINE – “996”, symbole du succès ou esclavage moderne?, lepetitjournal.com, διαθέσιμο εδώ
- China issues detailed warning against illegal ‘996’ work culture, The Independent, διαθέσιμο εδώ
