Της Μαρίας Δούνια,
Η Αφρική κατέχει τη δεύτερη θέση σε μέγεθος ηπείρου παγκοσμίως, με πληθυσμό που ξεπερνάει το 1,3 δισεκατομμύριο. Εύλογα, λοιπόν, είναι αναμενόμενο η εμβολιαστική διαδικασία κατά του Covid-19 να αποτελεί μείζον θέμα τόσο των ίδιων των κυβερνήσεων των αφρικανικών χωρών όσο και των υπολοίπων, λαμβάνοντας υπόψη τον πληθυσμό της ηπείρου. Στην πραγματικότητα, όμως, τα στοιχεία της Υγειονομικής Υπηρεσίας της Αφρικανική Ένωσης CDC αποδεικνύουν το αντίθετο. Πλησιάζοντας τα δυο χρόνια από την έξαρση της πανδημίας του κορονωϊού, η Αφρική έχει εμβολιάσει πλήρως μόνο το 3% του συνολικού πληθυσμού της, με τους θανάτους να ξεπερνούν τις 200.000.
Το ποσοστό εμβολιασμού υστερεί πολύ από άλλα μέρη του κόσμου, καθώς και από το ποσοστό που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε θέσει ως στόχο. Συγκριτικά, η Ευρώπη κυμαίνεται κοντά στο 50%, η Βόρεια Αμερική στο 44%, η Νότια Αμερική στο 33% και η Ασία περίπου στο 32%. Ένας κύριος λόγος για την τόσο μεγάλη διαφορά στα ποσοστά εμβολιασμού είναι η ελλιπής παραγωγή και προμήθεια των εμβολίων. Η Αφρική κατασκευάζει λιγότερο από το 1% όλων των εμβολίων που χορηγούνται στην ήπειρο. Χώρες όπως η Κένυα και η Αίγυπτος, ενώ διαθέτουν την τεχνογνωσία, δεν έχουν λάβει το απαραίτητο επενδυτικό κεφάλαιο για την έναρξη της παραγωγής. Μόλις δύο χώρες της Αφρικής, η Σενεγάλη και η Νότια Αφρική, έχουν τη δυνατότητα παραγωγής. Προσπάθειες γίνονται από τον ΠΟΥ για την αντιγραφή του εμβολίου της Moderna, με σκοπό την παραγωγή του στην αφρικανική ήπειρο. Ωστόσο, οι συζητήσεις με την αμερικανική φαρμακοβιομηχανία καθυστερούν και δυσχεραίνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση, αφού, μετά την ολοκλήρωση της συμφωνίας, θα απαιτηθεί αρκετός χρόνος, πάνω από 12 μήνες, για την παραγωγή ενός εμβολίου που θα είναι έτοιμο για διανομή. Παράλληλα, το γερμανικό εργαστήριο BioNTech ανακοίνωσε ότι στοχεύει στη δημιουργία κέντρων παραγωγής εμβολίων στη Ρουάντα και τη Σενεγάλη το επόμενο έτος.
Ο ΠΟΥ καλείται να αντιμετωπίσει και τις ανισότητες ως προς την πρόσβαση στα εμβόλια. Πάνω από τα τρία τέταρτα των 5,5 δισεκατομμυρίων δόσεων εμβολίου, που έχουν χορηγηθεί παγκοσμίως, έχουν προμηθευτεί σε χώρες με σχετικά υψηλό ή πολύ υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, ενώ διαθέτουν μόνο το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Αντιδράσεις έχουν εκφραστεί, θίγοντας το θέμα της χορήγησης τρίτης δόσης σε ήδη εμβολιασμένους πολίτες άλλων χωρών, παρόλο που σχεδόν ολόκληρος ο αφρικανικός πληθυσμός δεν έχει λάβει ούτε την πρώτη. Ο Hans Kluge, περιφερειακός Διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη, σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε, δήλωσε ότι μια τρίτη ενισχυτική δόση των εμβολίων είναι ένας τρόπος να παραμείνουν ασφαλείς οι πιο ευάλωτοι και προέτρεψε τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πλεονάζοντα εμβόλια να τα μοιράσουν σε άλλες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Αφρικής.
Τα οργανωτικά προβλήματα στο εσωτερικό πολλών αφρικανικών χωρών, καθώς και η έλλειψη υποδομών και χώρων φύλαξης των εμβολίων, εμποδίζουν τη διανομή και τον εμβολιασμό μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, πρωτίστως στην ύπαιθρο. Ως εκ τούτου, είναι άμεση η ανάγκη προμήθειας ή παραγωγής εμβολίων που δε χρειάζονται ιδιαίτερες συνθήκες φύλαξης, διότι ήδη χιλιάδες δόσεις του εμβολίου δεν χρησιμοποιήθηκαν, έληξαν και κατέληξαν στον κάλαθο των αχρήστων. Ταυτόχρονα, η διασπορά ψευδών ειδήσεων και ανακριβών πληροφοριών στο διαδίκτυο καλλιεργεί καχυποψία στους πολίτες και δημιουργεί μια αρνητική στάση έναντι του εμβολίου, αλλά συχνά και των κυβερνήσεων που το προωθούν. Το ζήτημα της διαφθοράς στην πολιτική σκηνή της Αφρικής, φαινόμενο γνωστό, αποτελεί επίσης τροχοπέδη στη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού προγράμματος εμβολιασμού.
Τέλος, ο ΠΟΥ επεσήμανε ότι εάν συνεχιστεί η μειωμένη χορήγηση εμβολίων, η Αφρική μπορεί να αποτελέσει πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη νέων μεταλλάξεων, όπου τα ήδη υπάρχοντα εμβόλια δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν. Προκειμένου να αποφευχθεί η έξαρση της υγειονομικής κρίσης στην Αφρική, η διεθνής κοινότητα πρέπει να δράσει άμεσα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is there any COVID-19 vaccine production in Africa?, Carnegie Endowment for International Peace, διαθέσιμο εδώ
- ‘Stop being selfish’: Africans decry ‘vaccine apartheid’, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Εμβόλιο Moderna: Ο ΠΟΥ θέλει την αντιγραφή του για παραγωγή στην Αφρική, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- African leaders renew calls for vaccine equity at Berlin Summit, Africa News, διαθέσιμο εδώ
- Αφρική: χιλιάδες εμβόλια λήγουν πριν χρησιμοποιηθούν, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- WHO warns lack of COVID-19 vaccine supply in Africa could make it breeding ground for new variants and ‘send the whole world back to square one’, MarketWatch, διαθέσιμο εδώ
