Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Ο Άγιος Αυγουστίνος ήταν από τους πιο σημαντικούς θεολόγους και φιλοσόφους. Γεννήθηκε το 354 στην Ταγκάστη της Αφρικής και πέθανε το 430. Μητέρα του ήταν η Αγία Μόνικα, ενώ ο πατέρας του λεγόταν Πατρίκιος και ήταν Ρωμαίος πολίτης. Η οικογένεια του ήταν ειδωλολατρική, με τον πατέρα του να βαφτίζεται χριστιανός λίγα χρόνια πριν πεθάνει. Όταν ήταν μικρός, το σχολείο και η μόρφωση δεν ανήκαν στα ενδιαφέροντά του, με τον πατέρα του να τον πιέζει για να παρακολουθήσει τα μαθήματά του. Όμως, ο ίδιος παραδέχθηκε ότι η πίεση από τους γονείς του για να σπουδάσει τελικά τον ωφέλησε πραγματικά. Η πρώτη μόρφωση που έλαβε ήταν καθαρά λατινική. Στη συνέχεια, θα συνεχίσει τις σπουδές του στην Καρχηδόνα και θα σπουδάσει ρητορική, όπως τον είχε συμβουλέψει ο πατέρας του να πράξει. Οι σπουδές θα διακοπούν για ένα διάστημα, όταν ο πατέρας του πέθανε, και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Για καλή του όμως τύχη, ένας πλούσιος συντοπίτης του τού προσέφερε μία σημαντική οικονομική βοήθεια, με σκοπό να επιστρέψει στην Καρχηδόνα και να συνεχίσει να σπουδάζει. Ο Άγιος Αυγουστίνος ένιωσε αργότερα ότι το πρώτο έργο που θα έγραφε θα έπρεπε να ήταν αφιερωμένο σε αυτόν τον άνθρωπο.
Ως προς τα πνευματικά κινήματα και τα πρόσωπα που επηρέασαν τον Άγιο Αυγουστίνο ξέρουμε τα εξής. Αρχικά, ακολούθησε το φιλοσοφικό ρεύμα του Κικέρωνα, που είχε μεγάλη απήχηση εκείνη την εποχή, και στη συνέχεια θα ενταχθεί στο κίνημα του μανιχαϊσμού. Το ρεύμα αυτό ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές τον 4ο αιώνα και θα το ακολουθήσει ο Άγιος Αυγουστίνος για κάποια χρόνια. Την ίδια περίοδο θα είναι δάσκαλος ρητορικής στην Καρχηδόνα, ενώ αργότερα το διδακτικό του έργο θα συνεχιστεί στη Ρώμη. Όσο ήταν στη Ρώμη, καλλιεργήθηκε πνευματικά, καταλαβαίνοντας ότι πλέον ο μανιχαϊσμός δεν μπορεί να τον εκφράσει ως ρεύμα. Έλκεται τώρα από τη διδασκαλία του Αμβροσίου, του επισκόπου των Μεδιολάνων. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την ενασχόληση του με τον Πλάτωνα, θα τον κάνει να νιώσει την ανάγκη να στραφεί στον χριστιανισμό, κάτι που τελικά έγινε πράξη το 387, όταν βαφτίστηκε χριστιανός από τον Αμβρόσιο. Το 391 θα γίνει ιερέας στη βόρειο Αφρική και το 395 θα γίνει επίσκοπος Ιππώνος στη Νουμιδία. Μέσα από πολλές προσπάθειες, θα καταφέρει να τερματίσει το σχίσμα του δονατισμού. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του πολέμησε τον αρειανισμό. Πέθανε στις 28 Αυγούστου 430, εν μέσω πολιορκίας της Ιππώνος από τους Βανδάλους.
Οι απόψεις του Αγίου Αυγουστίνου αποτελούν σημαντικό στοιχείο της χριστιανικής σκέψης για τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας. Στο πιο γνωστό του έργο «Η Πολιτεία του Θεού», παρουσιάζει τον άνθρωπο ως πολίτη δύο πόλεων. Η μία πόλη είναι αυτή μέσα στην οποία γεννήθηκε ο κάθε άνθρωπος, ενώ η άλλη είναι αυτή του Θεού. Όμως, αυτές οι δυο πόλεις έχουν διαφορετικό χαρακτήρα και διαφορικούς σκοπούς. Η πρώτη είναι η πόλη του διαβόλου, κατασκευασμένη από αποστάτες και πεσόντες αγγέλους. Αντίθετα, η δεύτερη, το ουράνιο κράτος του Θεού, έχει δημιουργηθεί από τους αγγέλους. Οι απόψεις του Αυγουστίνου για την πόλη έρχονταν σε αντίθεση με αυτές του Κικέρωνα. Ο τελευταίος υποστήριζε ότι στόχος της πόλης είναι η απονομή δικαιοσύνης, ενώ ο Αυγουστίνος πίστευε ότι στόχος της πόλης είναι η σωτήρια της ανθρώπινης ψυχής. Οι δύο πόλεις δεν ήταν όμως απόλυτα διαχωρισμένες μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία, κατά την οποία θα διακρινόταν οριστικά. Επίσης, οι δύο πόλεις δεν έπρεπε να συγχέονται με ανθρώπινους θεσμούς, όπως η Εκκλησία και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.
Ο Άγιος Αυγουστίνος, όπως έχω ήδη αναφέρει, είναι από τους πιο σημαντικούς στοχαστές του χριστιανισμού. Έχει γράψει αρκετά έργα («Οι εξομολογήσεις», «Η Χριστιανική διδασκαλία», «Η Πολιτεία του Θεού»), τα οποία έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, αν και παρουσιάζουν δυσκολία στην κατανόηση. Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Μεταξύ άλλων, γι’ αυτό ευθύνονται τα ποικίλα εκφραστικά μέσα, το μεγάλο εύρος της θεματολογίας του, η έλλειψη συγκεκριμένης δομής, η απόσταση από την περισσότερο εξελιγμένη θεολογική σκέψη της Ανατολικής Εκκλησίας και των Καππαδοκών πατέρων και άλλα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Coleman, J. (2004), Ιστορία της πολιτικής σκέψης. Από την αρχαιότητα μέχρι τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, μτφρ. Γιώργος Χρηστίδης, εκδ. Κριτική, Αθήνα, σελ.596-653.
- Μπόνης, Κ. (1964), Ο Άγιος Αυγουστίνος Επίσκοπος Ιππώνος. Βίος και συγγράμματα, εκδ. Γρηγόρης.
- Συλλογικό (επίμ. Φώτιος Ιωαννίδης), Ιερός Αυγουστίνος. Η επίδραση της θεολογίας του σε Ανατολή και Δύση, εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 2013.
- “Ιερός Αυγουστίνος”. Από την ιστοσελίδα desiris.blogspot.com, 13/11/2012. Διαθέσιμο εδώ.
