Της Ειρήνης Μπούλια,
Τις τελευταίες μέρες, σάλος έχει ξεσπάσει με τη στρατιωτική συμφωνία AUKUS και όχι άδικα. Η συμφωνία αυτή έχει συναφθεί μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Αυστραλίας και, όπως αποδείχθηκε, επέφερε οργισμένες αντιδράσεις από συμμάχους και μη. Το αντικείμενο της συμφωνίας αποτελεί την εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας των αγγλόφωνων αυτών δημοκρατιών στον Ειρηνικό. Ακόμη, σε «μήλο της έριδος» εξελίχθηκε η απόφαση της Αυστραλίας να προβεί στην αγορά των πυρηνικών υποβρυχίων νέας τεχνολογίας που μεταφέρουν πυρηνικά όπλα και διακρίνονται για την αθόρυβη επιχειρησιακή τους ικανότητα. Η Γαλλία, παραδοσιακά συμμαχική δύναμη των προαναφερθέντων κρατών, αντέδρασε οργισμένα στην παραπάνω ανακοίνωση, καθώς η Καμπέρα, προκειμένου να αποκτήσει πυρηνοκίνητα υποβρύχια από τις Η.Π.Α., ακύρωσε χωρίς προειδοποίηση την αγορά συμβατικών υποβρυχίων από το Παρίσι. Όμως, αυτή η συμφωνία μέλλεται να έχει επιπτώσεις σφοδρότερες από την προαναφερθείσα.
Η AUKUS αποτελεί πολλά παραπάνω από μια απλή συμφωνία μεταξύ τριών δυτικών δυνάμεων. Πρόκειται για την πραγμάτωση του δόγματος Biden και την προσήλωσή του σε μεγαλύτερη επέμβαση στα θέματα και ύδατα του Ειρηνικού. Την ίδια στιγμή που οι Η.Π.Α. δίνουν ένα ηχηρό «παρών» στο παγκόσμιο γίγνεσθαι μετά το φιάσκο της αποχώρησής τους από το Αφγανιστάν, το Ηνωμένο Βασίλειο προσδοκά στην ισχυροποίηση της παρουσίας του στη διεθνή σκηνή και δη στον Ινδο-Ειρηνικό, ένα σημαντικότατο παγκόσμιο hub εμπορικών σχέσεων. Ουσιαστικά, πρόκειται για μια προσπάθεια ανάσχεσης των συνεπειών του Brexit, κατά το οποίο το μέλλον του Ηνωμένου Βασιλείου φαινόταν αβέβαιο. Η Αυστραλία, τέλος, επιδιώκει μέσα από την AUKUS να αναβαθμίσει τον ρόλο της, άρα και τη διαπραγματευτική της ικανότητα, στην περιοχή.
Τα κέρδη για τις τρεις χώρες είναι εμφανή, αν και υπάρχουν κάποια «μελανά σημεία», κυρίως για την Αυστραλία. Η σκληρή πολιτική που ακολουθεί έναντι της Κίνας τον τελευταίο καιρό, σε συνδυασμό με την ολοένα και μεγαλύτερη οικονομική συνεργασία μεταξύ τους, θα μπορούσε να αποβεί μοιραία, σε περίπτωση που η Κίνα αντιδράσει νευρικά και επιβάλει εμπάργκο σε προϊόντα που χρειάζεται η Αυστραλία και εισάγει σε μεγάλες ποσότητες από αυτήν. Η προσχώρησή της σε στρατιωτική συμφωνία με τις Η.Π.Α. και η ταύτισή της με τις δυτικές δυνάμεις συνάδουν στην ετυμηγορία πως πλέον δεν προσπαθεί να παραμείνει ουδέτερη και πως έχει επενδύσει στη γενικότερη επικράτηση της Ουάσινγκτον στην παγκόσμια σκακιέρα. Η Κίνα αντέδρασε γενικότερα στη συμμαχία, αναδεικνύοντας αυτό που άπαντες ήδη γνώριζαν: πρόκειται για μια συνεργασία η οποία αποσκοπεί στον περιορισμό της.
Εντούτοις, οι απόρροιες της AUKUS αναμένεται να δημιουργήσουν βαθιές «ρωγμές» στην ASEAN, τον Οργανισμό κρατών της νοτιοανατολικής Ασίας. Αυτά τα κράτη είναι έμμεσα απειλούμενα, ή και ευνοούμενα, αναλόγως με την οπτική, από τη συμφωνία. Τα κράτη της ASEAN, πιθανότατα να κρατήσουν μια ουδέτερη στάση για όσο αυτό τους επιτρέπεται από τις κινήσεις των «Μεγάλων», καθώς η οικονομική τους ανάπτυξη πυροδοτείται κυρίως από επενδύσεις από την Κίνα. Παρόλα αυτά, η αυξανόμενη ένταση στην κινεζική θάλασσα, την οποία η Κίνα θεωρεί κτήμα της, είναι μία εξέλιξη την οποία καταδικάζουν διαρκώς. Το κάθε κράτος σε βάθος χρόνου θα αρχίσει να παίρνει θέση και να διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα, αποδυναμώνοντας τη δυνατότητα του Οργανισμού να λαμβάνει αποφάσεις για τα γεγονότα που πρωτίστως εξελίσσονται στη δική του γεωγραφική περιοχή. Άλλωστε, αυτό φάνηκε και από την κρίση της Μυανμάρ, όπου τα κράτη της ASEAN δεν κατόρθωσαν ποτέ να εκδηλώσουν δυναμικά και έμπρακτα την αντίθεσή τους έναντι του πρόσφατου στρατιωτικού πραξικοπήματος.
Ως ένα τελικό σχόλιο, θα λέγαμε πως το γεγονός ότι ορισμένες δυνάμεις τόσο σημαντικές θεώρησαν την ανάγκη για δημιουργία της AUKUS, είναι το λιγότερο ανησυχητική. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και τα κράτη της ASEAN έχουν έρθει σε τραγική αμηχανία, παρόλο που μάλλον γνώριζαν πως η δημιουργία μιας τέτοιας συμμαχίας, ειδικά μετά τη Quad, ήταν απλώς θέμα χρόνου. Το ρήγμα που δημιουργήθηκε στη Βορειοατλαντική Συμμαχία είναι εμφανές, καθώς τα κράτη της ΕΕ δεν είχαν ουδεμία ενημέρωση για τη σύναψη της AUKUS, μα σα συμμαχία βγάζει απόλυτο νόημα: Ο Joe Biden έχει στρέψει το βλέμμα του στον Ινδο-Ειρηνικό, διαγιγνώσκοντας την άνοδο της Κίνας τόσο ως οικονομική αλλά και στρατιωτική δύναμη ως ευθέως και άμεσα επικίνδυνη για τον δυτικό κόσμο. Οι αντιδράσεις της Κίνας αποκλείεται να μείνουν στο λεκτικό επίπεδο και σίγουρα θα υπάρξουν αντίποινα σε αυτό το ψυχροπολεμικό τοπίο, στο οποίο θύματα θα είναι αναμφισβήτητα τα κράτη της ASEAN.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What Does the New AUKUS Alliance Mean for Southeast Asia?, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
- Australia signs up to the Anglosphere, East Asia Forum, διαθέσιμο εδώ
- The Pulse: Implications of the AUKUS Deal, Asia-Pacific Leadership Network, διαθέσιμο εδώ
- Commentary: Asian countries must restrain hawkish AUKUS parties, CNA, διαθέσιμο εδώ
